میرزا حسین خان سپهسالار و تلاش برای بهبود وضع شیعه عجم در مدینه (روایت فراهانی از سال 1302ق)
شنیدم سابقاً حجّاج عجم و شیعه را در حرم حضرت رسول ـ صلی‌الله علیه و آله ـ به واسطة اخذ تنخواه اذیت و بهانه‌جویی می‌كردند.
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
و مرحوم میرزا حسین‌خان مشیرالدوله سپهسالار درسفری كه به مكه رفت و سیدمصطفی را چوب زد، قرار داد كه هر حاجی عجم به جهت خدام حضرت رسول ـ صلی الله علیه و آله ـ و مطوفین آن آستان، یك ریال فرانسه كه قریب شش هزار دینار ایران است به مطوف عجم بدهد و آن مطوف مابین خدام تقسیم نماید، و دیگر از هیچ جهت خدام معترض حجّاج عجم نشوند. و اینك همین رسم معمول است، و یكی یك ریال فرانسه به سیدحسن مطوف عجم كه پسر سید مصطفی است، می‌دهند و او مابین خود وخدام قسمت می‌كند و ابداً كسی متعرض حجّاج عجم نیست و در كمال آزادی هستند، حتی اگر كسی بخواهد در نماز و وضو تقیه هم نكند، هیچ كس بحثی بر او نخواهد داشت. و اگر كسی یك ریال را بخواهد ندهد، حتماً از او می‌گیرند، چنانچه شنیدم چند نفر حجّاج ایرانی می‌خواستند یكی یك ریال را نداده شبانه فرار كنند، سیدحسن خبر شده یكی از آغاوات حرم و دو عسكر از جانب حاكم مدینه و سه چهار نفر آدم خودش را برداشته و نصف شب به منزل حجّاج ریختند و همان شب یكی یك ریال را گرفتند و رفتند. و از فقرا و حجه‌فروش‌ها چیزی نمی‌گیرند. و اشخاص محترم زیادتر از یك ریال مرسوم می‌دهند. و درب حرم حضرت رسول‌صلی‌الله علیه و‌آله در فصل بودن حجّاج در مدینه، تا سه ساعت از شب رفته هر شب باز است و حجّاج دسته به دسته به زیارت می‌روند و برای شیعه ابداً ممانعت و اذیتی نیست.
منبع: کانال تلگرام رسول جعفریان
