ایراداتی به شیوه امر به معروف و نهی از منکر

یکی از ایرادهایی که می گیرند به شیوه امر به معروف و نهی از منکر است؛ یعنی روش هایی که متأسفانه به کار برده می شود بعضی وقت ها رو ش‌های نامناسبی است و بعضی وقت ها عکس‌العمل‌های منفی در بر دارد ...

امر به معروف و نهی از منکر اول باید با زبان لیّن، عطوفت و مهربانی و دلسوزی انجام شود. به او بفهمانند که ما به تو علاقمند هستیم و تو را دوست داریم که به تو این حرف را می‌زنیم

اگر چنانچه یک معصیت را همه انجام می دهند هر فرد مسلمان که به او برسد و تذکر بدهد قطعاً مؤثر است؛ بنابراین شاید اینکه می بینیم اثر نمی کند برای این است که متأسفانه مسلمان ها این فریضه را کم اهمیت تلقی می کنند، فکر نمی کنند در ردیف نماز است؛ چرا اگر یک روز نماز ترک شد ناراحت است و خودش را ملامت می کند که چرا کوتاهی کردم، اما با ترک امر به معروف خودش را ملامت نمی کند، این دو در یک ردیف هستند پس نگوییم اثر ندارد، اگر هر فردی به این خانم رسید و تذکر داد قطعاً مؤثر است؛ بله اگر یک نفر بگوید و رد شود بقیه بی تفاوت باشند تأثیر ندارند، اما اگر این تکلیف را همه مسلمانان متحداً اقدام کنند، هر کسی رسید تذکر بدهد آن طرف کم کم خجل می‌شود و تأثیرگذار است. بنابراین در اینطور موارد نمی توانیم بگوییم چون عمومیت پیدا کرده و فراگیر شده و اگر یک نفر بخواهد این حرف را بزند تأثیر ندارد پس آن یک نفر هم نباید بگوید!. مشکل این است که امر به معروف و نهی از منکر برای مردم جا نیافتاده است، وظیفه هر مسلمانی این است که بگوید و اگر این وظیفه را هر فردی انجام داد قطعاً تأثیر گذار خواهد بود.

در رساله های مراجع، مراتب امر به معروف و نهی از منکر هم ذکر شده است؛ هم شرایطش آمده است و هم مراتب آن. امر به معروف یا نهی از منکر مرتبه به مرتبه است؛ نباید ابتدا به سراغ مرتبه آخر رفت؛ ابتدا باید با مهربانی، عطوفت، دلسوزی، به آن طرف طوری نشان داد که من به تو علاقه دارم و تو را دوست دارم و از روی محبت به شما می گویم که نماز را ترک نکن. امام حسن (علیه السلام) و (امام حسین (علیه السلام) کودک بودند، دیدند که پیرمردی وضو می گیرد ولی وضویش باطل است؛ این‌ها اگر می خواستند به او بگویند که با این سن هنوز بلد نیستی وضو بگیری، چقدر تأثیر منفی داشت؟ این دو بزرگوار پیش آن پیرمرد رفتند، گفتند که آقا ما دو نفر اختلاف داریم، من می گویم که وضوی من بهتر است، برادر من می گوید که وضوی من بهتر است، شما قضاوت کن ما به نوبت وضو می گیریم ببین کدام بهتر است، امام حسن (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) بعد از وضو گرفتن از آن مرد قضاوت خواستند که کدامیک از ما وضوی مان بهتر است؟ آن پیرمرد متوجه شد، گفت به خدا قسم وضوی هر دوی شما از وضوی من بهتر است. روش را ببینید به این صورت می خواهند امر به معروف و نهی از منکر را پیاده کنند، او را به عنوان حَکَم تلقی می کنند و خودشان با عمل به او وضو یاد می دهند. بنابراین امر به معروف و نهی از منکر اول باید با زبان لیّن، عطوفت و مهربانی و دلسوزی انجام شود. به او بفهمانند که ما به تو علاقمند هستیم و تو را دوست داریم که به تو این حرف را می زنیم، این یک مرحله است و خیلی وقت ها ممکن است که تأثیر مطلوبی داشته باشد، اگر به این مرحله عمل کردیم و نتیجه نگرفتیم، به زبان تندتر تذکر می دهیم؛ چرا به دین عمل نمی کنی، چرا مواظب نیستی، مگر تو مسلمان نیستی، یک تعبیرهای اینگونه و یک مقدار تندتر با او صحبت کنند، اگر به جایی رسید که با تندی هم اگر بگوییم تأثیر ندارد یا تأثیر معکوس دارد، باز اینجا نباید انسان بی تفاوت بگذرد؛ یک مرحله هم این است که اخم کند، آن طرف وقتی می بیند که این آقا از کنار او رد می شود صورتش را بر می گرداند، سوال برایش پیش می آید و متذکر می شود، با همین اعراض، غضب خودش را به او بفهماند.

امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) می فرمود که پیامبر (صلی الله علیه واله وسلم) به ما دستور داده است که با آن ها که معصیت کار هستند با چهره خشن و غضبناک برخورد کنید که همین رو ترش کردن به او می‌فهماند که عمل تو زشت است و این کار را انجام نده. در روایت داریم که اگر امر به معروف و نهی از منکر را ترک کردید خداوند در همین دنیا شما را به عقوبت می رساند، عقوبتش برای آخرت نمی افتد، بخشی از عقوبت در آخرت است ولی یک بخشی از آن هم در در دنیا است.

خداوند فرمود اشرار قوم را بر آن‌ها مسلط می کند که به آن ها رحم نمی کنند، در اثر ترک امر به معروف و نهی از منکر آن هایی که فاسد هستند و شرارت دارند به این افراد مسلط می شوند. شاید به وجود آمدن داعش در نتیجه ترک امر به معروف و نهی از منکر باشد، این در روایات ما آمده است که عقوبتش این است که «خیارکم تدعون » خوبان دعا می کنند ولی دعایشان در اثر رواج ترک امر به معروف و نهی از منکر مستجاب نمی شود. «هم شرار قوم بر مردم مسلط می شوند، ظلم و اذیت می کنند و هم خوبان دعا می کنند، و دعایشان مستجاب نمی‌شود »

منبع:

ماهنامه خیمه