پروتئین کینازهای گیرنده (بخش سوم)
گیرنده فسفریله به عنوان جایگاه بار اندازی برای طیف وسیعی از پروتئین های فرو دست عمل می کند.
مرکز یادگیری سایت تبیان - مرجان سلیمانیان
در مطلب قبل دانستید Ras با یک لنگر لیپیدی به برگچه درونی غشای پلاسمایی متصل است و Ras یک آبشار کینازی را به راه می اندازد که به مسیر MAPK موسوم است. در ادامه با بقیه تغییراتی که به فسفریلاسیون می انجامد و در گیرنده های گوناگون با هم تفاوت دارد آشنا شوید.
فاکتورهای فعال کننده مسیر Ras
فاکتور رشد مشتق از پلاکت که باعث تکثیر سلول ها در محل ترمیم زخم می شود.
فاکتور رشد عصبی که مانع مرگ برخی نورون ها در دستگاه عصبی طی تکوین می شوند.
پروتئین Ras با فعالیت GTPase می تواند خود را غیرفعال کند. در برخی سلول های سرطانی یک نوع Ras جهش یافته دارد که این Ras نمی تواند خود را غیرفعال کند و بنابراین حتی در غیاب فاکتورهای رشد سلول ها را به تقسیم تحریک می کند که حاصل آن تکثیر غیرقابل کنترل سلول و سرطان می باشد.
PLC نوعی فسفولیپاز C است که مثل PLC در مسیر GPCR می تواند فسفولیپید PIP2 را به IP3 و DAG تجزیه کند. این پروتئین می تواند با دومین SH2 خود به گیرنده فعال متصل شود و مسیر IP3/DAG را به راه بیندازد. این مسیر از جمله پروتئین کیناز C را فعال می کند.
* Shp2 نوعی تیروزین فسفاتاز است. یعنی عکس عمل تیروزین کینازها را انجام می دهد. این پروتئین می تواند با دفسفریلاسیون گیرنده باعث ایجاد اثر باز خوردی در مسیر RTK شود. با وجود این توانایی، Shp2 خود می تواند توسط گیرنده فسفریله شود و به عنوان جایگاه باراندازی برای پروتئین های دیگر عمل کند. یکی از این پروتئین ها Grb2 است که می تواند از این طریق نیز به گیرنده فراخوانی شود.
* PI3-کیناز یک آنزیم هترودیمر است که تولید فسفولیپیدی به نام فسفاتیدیل اینوزین 3،4،5-تری فسفات (PIP3) را کاتالیز می کند و مسیری موسوم به PI3-کیناز را فعال می کند.
فسفولیپید اینوزیتول در نیمه داخلی دولایه لیپیدی غشا پلاسمایی توسط فسفولیپاز C تبدیل به اینوزیتول تری فسفات (IP3) و دی آسیل گلیسرول (DAG) می شود.
* Src (سارک) خانواده ای از تیروزین کینازها است. پروتئین Src (عضوی از این خانواده) با لنگر لیپیدی به برگچه درونی غشا متصل است. Src می تواند با دومین SH2 خود به گیرنده فعال متصل شود. Src علاوه بر این که می تواند پروتئین های دیگر را فراخوانی و فسفریله کند، می تواند با گیرنده یک رابطه فعال کنندگی دو طرفه برقرار کند که در آن گیرنده فعالیت Src را تسهیل می کند و Src با فسفریلاسیون، گیرنده را فعال نگه می دارد تا نیمه عمر انتقال پیام افزایش یابد.
بعضی از پروتئین هایی که به RTK های فعال متصل می شوند، خود می توانند به عنوان سوبسترای آن در ریشه های تیروزین فسفریله شوند و در نتیجه فعالیت یا توانایی اتصالشان به سایر پروتئین ها تغییر کند.
در واقع، بسیاری از پروتئین های وفق دهنده در مسیرهای مرتبط با تیروزین کینازهای گیرنده ابتدا به جایگاه فسفریله فراخوانی می شوند، سپس خود توسط کینازها فسفریله می شوند و در نتیجه به عنوان جایگاهی برای اتصال پروتئین های فرودست عمل می کنند.
نکته: IP3 یک قند فسفاته محلول در آب هست که در سیتوزول منتشر شده و در شبکه آندوپلاسمی به کانال Ca متصل می شود.
به طور خلاصه، گیرنده های تیروزین کینازی طی فعال شدن با فسفریلاسیون متقطع می توانند G پروتئین مونومری Ras را از طریق GEF آن فعال کنند و مسیر MAPK را به راه بیاندازند. همچنین می توانند با فراخوانی PLC، مسیر IP3/DAG را فعال کنند. به علاوه می توانند با فعال کردن IP3-کیناز باعث به راه افتادن مسیر IP3-کیناز شوند.
منبع: https://www.google.com
تنظیم کننده: محبوبه همت
