تبیان، دستیار زندگی

مقایسه روش های مختلف به دست آوردن کف از گیاه چوبک

دانش آموزان در پروژه حاضر تصمیم گرفتند که ماده جدیدی را جایگزین سدیم لاریل اثر سولفات کنند. تا مضرات کمتری داشته باشد و همان خاصیت کف کنندگی را نیز داشته باشد ...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : مهدی رحمانی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
بخش پروژه های دانش آموزی - مهدی رحمانی

مقایسه‌ روش‌ های مختلف به دست آوردن کف از گیاه چوبک

 

دوازدهمین دوره  از پروژه ‌های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال ‌های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ‌ها و ایده ‌های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ‌ها یاری نموده اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده ‌های جالب ، علاوه بر قدر دانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده بروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح ‌های جدید شما عزیزان هستیم.

 

 

نام ایده: مقایسه‌ روش‌ های مختلف به دست آوردن کف از گیاه چوبک

نام ارائه دهنده/دهند گان: ملیکا مانصوری و نازنین آقایی

زمینه و نوع پروژه: زیست

درجه سختی: متوسط

نام مدرسه: فزرانگان 7

 

مقدمه

بیشتر مواد کف کننده کنونی دارای مواد شیمیایی بسیار خطر ناکی است که امروزه به دلیل نبود مواد جایگزین طبیعی استفاده می شود. مصرف کننده این مواد که شامل اکثر مردم جهان است، اکثرا مجبورند از این مواد با وجود عوارض زیان آورشان به دلیل نبود جایگزین طبیعی برای آن ها استفاده کنند. از جمله این مواد می توان به سدیم لوریل اتر سولفات و مشتقات آن اشاره کرد. این ماده شیمیایی را در اکثر مواد شوینده ای که در صورت ترکیب با آب کف می کنند می توان پیدا کرد. این ماده شیمیایی همانند مواد شیمیایی دیگر دارای عوارضی است. عوارض این ماده شیمیایی بر روی انسان، طبیعت و در نتیجه بر روی جانوران دیگر تاثیر می گذارد.

 

سدیم لاریل اتر سولفات: این ماده در اکثر مواد شوینده تجاری مانند مایع ظرفشویی و پاک کننده های صنعتی و در بیشتر مواد شوینده سر و بدن (خمیر دندان، شامپو بدن و سر) به عنوان ماده کف کننده در انواع حالات ماده استفاده می شود. اثرات این ماده هم انسان ها و هم طبیعت را تحت شعاع قرار می دهد. این ماده در بدن ما انسان ها سبب شکسته شدن محافظ رطوبتی پوست و در نتیجه ورود مواد شیمیایی به داخل بدن می شود.

 

 این ماده 17 روز روی پوست باقی می ماند و ممکن است فرد را دچار زخم و آفت دهان، بیماری های پوستی و حتی در مواردی خیلی حاد دچار سرطان کند (این ماده با ایجاد اختلال در سطوح استروژن طبیعی و با ایجاد اثرات مشابهی در سطوح سلولی به عنوان استروژن آندوژن، می تواند سرطان ایجاد کند.

 

البته نگرانی این است که این ماده با جهش سلولی و صدمه زدن به موادژنتیکی موجود در هر سلول ایجاد بیماری کند) و اما خطراتی که بر طبیعت وارد می کند، این ماده به علت ساختاری که دارد در واکنش با آب مصرف نمی شود و همراه آب وارد فاضلاب ها و در نهایت وارد آب دریاها، اقیانوس ها یا آب های زیر زمینی می شود و باز هم به خاطر ساختار خاصش میکروب ها و ویروس های بیماری زا و ... اطراف خود را به خود جذب می کند. حال اگر یکی از موجودات دریا اشتباهاً به جای غذا آن را بخورد آن ها نیز به این بیماری ها مبتلا می شوند و این بیماری علاوه بر این که بین موجودات آبزی شیوع پیدا می کند در انسان ها نیز به طبع شیوع پیدا می کند.

 

مقایسه‌ روش‌ های مختلف به دست آوردن کف از گیاه چوبک

 

هدف

بنابراین دانش آموزان در پروژه حاضر تصمیم گرفتند که ماده جدیدی را جایگزین سدیم لاریل اثر سولفات کنند. تا مضرات کمتری داشته باشد و همان خاصیت کف کنندگی را نیز داشته باشد. همچنین بهترین روش عصاره گیری را در میزان کف کنندگی گیاه چوبک انتخاب کردند.

 

روش

دانش آموزان ابتدا به جستجو در منابع اطلاعاتی پرداختند و بعد از مطالعه منابع اطلاعاتی متعدد ماده ساپونین موجود در گیاه چوبک را برای جایگزینی سدیم لاریل اثر سولفات برگزیدند. از نظر ترکیبات شیمیایی در ریشه گیاهان چوبک ایران (جنس آکانتوفیلوم)، ماده ساپونین و برخی ترکیبات دیگر یافت می شود. ریشه گیاه چوبک منبعی سرشار از ترکیبات ساپونینی است، به طوری که مهم ترین و فعال ترین ترکیبات موجود در آن محسوب می شوند.

 

دانش آموزان جهت انجام پروژه ابتدا نمونه هایی از ریشه گیاه چوبک را خریداری کردند. پس از انتقال نمونه های جمع آوری شده به آزمایشگاه توسط هاون به قسمت های کوچکی در آمدند. وزن آن به وسیله ترازو اندازه گیری شد و به سه قسمت 10 گرمی تقسیم شد. هر قسمت درون یک بشر 250 میلی لیتری ریخته شد و برای عصاره گیری آماده سازی شد.

 

به منظور به دست آوردن عصاره، 10 گرم ماده را همراه با 100 میلی لیتر آب را درون بشر 250 میلی لیتری ریخته و آن را روی شعله قرار دادند تا چند دقیقه ای بجوشد. محلول به دست آمده را به منظور اندازه گیری کف با صافی از چوبک جدا کرده و محلول را درون یک استوانه مدرج ریخته و کف ایجاد شده را اندازه گرفته و در جدول وارد کردند. در مرحله بعد با استفاده از آب عصاره گیری کردند. 

دانش آموزان به منظور به دست آوردن این نوع عصاره 10 گرم ماده را همراه با 100 میلی لیتر آب را درون بشر 250 میلی لیتر ریخته و آن را به مدت 5 روز ساکن در دمای اتاق قرار دادند. بعد از 5 روز کف حاصل را اندازه گیری کرده و در جدول وارد نمودند. در مرحله بعد دانش آموزان به وسیله اتانول عصاره گیری کردند: به منظور به دست آوردن این نوع عصاره 25% چوبک و 75% اتانول را درون بشر 250 میلی لیتری ریخته و آن را به مدت 5 روز ساکن در دمای اتاق قرار دادند. بعد از 5 روز کف حاصل را اندازه گیری نموده و در جدول وارد کردند. در نهایت مقدار داده های به دست آمده در هر سه روش عصاره گیری را با هم مقایسه کرده و بهترین روش را برای افزایش کف کنندگی گیاه چوبک انتخاب کردند.

 

مهارت های کسب شده

1. روش ایده یابی (بارش مغزی)

2. مهارت کار در آزمایشگاه (رعایت نکات ایمنی)

3.  آشنایی با مهارت کاربرد ابزار و وسایل مورد نیاز

4.  آشنایی با پروپوزال نویسی

5. آَشنایی با مقاله نویسی

6. آشنایی با تهیه پاورپوینت

7. آشنایی با نحوه جستجوی اطلاعات

8. آشنایی نحوه فیش برداری

9. مهارت ساخت پوستر علمی

10. مهارت انجام کارگروهی

 

تنظیم کننده: محبوبه همت