واکنش معاون آموزش حوزه علمیه قم حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور نسبت به انتقاد بازتاب

به گزارش تبیان : در پی انتشار خبری با عنوان انتقاد از برنامه‌های آموزشی حوزه، معاون آموزش حوزه علمیه قم، حجت‌الاسلام والمسلمین بهجت‌پور، توضیحاتی به این شرح برای بازتاب فرستاده است: در پاسخ به مشكل بیان شده در مورد پایان‌نامه‌های سطح سه (كارشناسی ارشد) و سطح چهار (دكتری) حوزه كه در مورخ 18/9/1385 در آن سایت انعكاس یافته است توجه خوانندگان عزیز را به چند نكته جلب می‌نماید، صدور مدارك طلاب حوزه در پاسخ به نیاز‌های جدید و تقاضای بخش‌های مختلف نطام مقدس جمهوری اسلامی در جهت تعیین مدرك علمی یا استخدامی روحانیون بوده و به طور طبیعی بخشی از هویت علمی و آموزشی حوزه‌های علمیه به حساب نمی‌آید.

در دو دهه اخیر حدود یازده رشته تخصصی در زمینه‌های كلام، تفسیر، علوم حدیث، تاریخ اسلام، مذاهب اسلامی، تبلیغ، حقوق و قضای اسلامی، فلسفه اسلامی، نهج‌البلاغه، تربیت مدرس، امامت و مهدویت، راه‌اندازی شده كه در مقاطع كارشناسی تا دكتری (سطوح دو تا چهار حوزه‌های علمیه) به آموزش و تربیت طلاب اشتغال دارند.

طلاب رشته‌های مذكور در بند دو، در پایان دوره تحصیل و یا بلا فاصله پس از فراغت از تحصیل با اخذ موضوع و تعیین استادان راهنما و مشاور اقدام به نوشتن رساله پایانی می‌نمایند.

گروه فراوانی از طلاب كه در طول چندین دهه در دوره‌های عمومی یا تخصصی فقه و اصول حوزه‌ها (سطح یا خارج) به تحصیل اشتغال داشته و بالغ بر ده‌ها هزار طلبه هستند، حجم بسیار عظیمی از متقاضیان صدور مدرك كارشناسی ارشد و دكتری حوزه‌ها از فارغ‌التحصیلان این دوره‌ها می‌باشند كه تامین موضوع، استاد راهنما و مشاور برای آنان بسیار مشكل و با ظرفیتهای آموزشی حوزه- حتی هیچ نظام آموزشی دیگر- كه پس از چندین دهه اقدام به راه‌اندازی بخش پایان‌نامه‌ها می‌نماید ،پاسخ داده نمی‌شود.

به منظور رسیدگی به درخواست این عزیزان سالانه طی یك تا دو مورد فرصت ثبت نام اعلام شده و مثلا در سال تحصیلی 86-85 حد اقل پانصد نفرمتقاضی درخواست موضوع پایان نامه شده‌اند.
علی هذا اخیرا با تدابیر به عمل آمده نوبت به فارغ‌التحصیلان سال‌های 82-81 تحصیلی رسیده كه بیان‌گر موفقیت بخش مدارك علمی در پاسخ به نیاز‌های مزبور می‌باشد.

به طور عادی حجم زیاد متقاضیان و كمبود استاد راهنما یا مشاور ، مشكل طلاب عزیز و مدیریت حوزه‌های علمیه است. به همین منظور لیستی از اساتید تهیه و در تخصص‌های مختلف در اختیار طلاب گذاشته شده است.

طلاب متقاضی می‌توانند از این استادان استفاده و یا خودشان استاد راهنما و مشاوری همراه با موضوع پیشنهادی پایان‌نامه به بخش مدارك علمی حوزه معرفی نمایند تا نسبت به صلاحیت آنان تصمیم‌گیری شود.
به نظر می‌رسد، راهنمایی این نویسنده عزیز طلبه مبنی بر اینكه فلان استاد به دلیل ظرفیت پایان نامه‌های كه راهنمایی یا مشاوره گرفته و یا مشغله‌هایش پاسخ مثبتی به تقاضای شما نمی‌دهد ، نباید حمل بر سر در گمی شود بلكه علامت دلسوزی متصدیان مربوطه باشد.

در عبارت نویسنده معترض، ذكری از تقاضای سی موضوع پیشنهادی جهت اخذ موضوع پایان نامه آمده بود كه به نظر می‌رسد خطای تایپ باشد در غیر این صورت تقاضا قطعاً معقول نبوده و تكذیب می‌گردد. روش معمول پیشنهاد دو یا سه موضوع است كه فرم‌های مربوط به آن در بخش مدارك حوزه موجود می‌باشد.

تلبس به لباس مقدس روحانیت كه نماد همگامی و پیروی در رسالت تبلیغی پیامبراكرم و ائمه اطهار (علیهم‌السلام)می‌باشد افتخار بزرگ حوزه‌‌های و لباس فرم خدمتگذاری به دین و آمادگی برای ارشاد و پاسخگوئی به سئوالات دینی و معرفتی مسلمانان می‌باشد. همانگونه كه در هر صنف و قشری از طبقات پزشكی یا نظامی و انتظامی مرسوم است این لباس از یك طرف دلیل شایستگی‌ها و از طرف دیگرتوانایی برای انجام كاركرد‌های ویژه پوشندگان این لباس می‌باشد.
بله در برخی موارد ویژه و اقتضائات خاص برخی افراد از پوشیدن لباس فرم استثنا‌ء می‌شوند.

بر طلابی كه تا ده سال تحصیلی در حوزه‌های مقدس روحانیت به تحصیل اشتغال دارند لازم است تا علی‌رغم همه سختی‌ها و برخی محدودیت‌ها با افتخار تمام لباس خدمت‌گذاری دین به تن كنند و به امر پاسخگوئی مردم اهتمام نمایند و این حق مردم متدین و حوزه‌ها است كه اشخاصی را كه حداقل یك دهه ار امكانات گوناگون حوزه‌ها بهره گرفته، در خدمت مردم و دین بخواهند.

چون صدور گواهی سطح سه (كارشناسی ارشد) و بالاتر از آن پس از حد اقل یك دهه تحصیل طلبه صورت گرفته اخذ مدرك سطح سه و چهار حوزه‌ها مشروط به پوشیدن لباس شده است.
بله عزیزان طلبه‌ای كه با مشكل ویژه‌ای مواجه باشند با ذكر دلائل می‌توانند نظر شورای مسئول رسیدگی را جلب كرده و بدون پوشیدن لباس روحانیت اقدام به اخذ مدرك نمایند.

واحد آمار و تحقیقات موظف است تا صلاحیت‌های عمومی، اخلاقی و سیاسی متقاضی مدرك حوزه‌ها را بررسی كند و این مطلب به دلیل حساسیت‌ها و انتظاراتی است كه مردم از روحانیت دارند، علی الاصول اظهار نظر در مورد تلبس طلاب نیز یكی از مواردی است كه توسط این واحد صورت می‌گیرد، خوانندگان عزیز تایید می‌فرمایند كه حق مردم متدین بر مدیران حوزه‌ها رعایت حداكثر دقت و احتیاط در صدور گواهی برای طلاب و روحانیون است تا خدای ناكرده دین و مذهب بازیچه دست روحانی نمایان مدرك گرفته از حوزه‌ها نگردد.
ضمناً اختلاف برداشت میان بخش مدارك علمی و واحد آمار و تحقیقات در مورد ضرورت به كاربردن واژه ملبس دائم یا رسمی موضوع طبیعی و قابل درك است و علامت اختلاف در تفسیر این واژه می‌باشد، كه توسط مسئول تفسیر قانون حل و فصل شده است.

عزیزان طلبه می‌دانند كه واحد مدارك علمی، زیر مجموعه معاون آموزشی حوزه و آن‌هم زیر نظر مدیر حوزه و مدیریت حوزه زیرنظر شورای عالی و شورای عالی زیر نظر مراجع عظیم الشان و رهبر معظم انقلاب اسلامی فعالیت می‌كنند بنابراین مسیر تقاضای حل مشكل مشخص است.
البته نویسنده عزیز مقاله گله‌آمیز، استحضار دارند كه رسیدگی و توجه به تقاضا، همیشه به معنی پاسخ مثبت دادن به درخواست متقاضی نمی‌باشد.

در پایان آرزو می‌كنیم تا با توجهات حضرت ولی عصر(عج) حوزه‌های علمیه‌ای توانا در خدمت گذاری به مردم و مذهب حقه جعفریه داشته باشیم و مدیران حوزه‌های علمیه توفیق رفع مشكلات را بیابند به گونه ای كه طلاب ارجمند ملول نشده و از سر بلا تكلیفی، گله به سایت‌ها و روزنامه‌ها نكشانند.

انتقاد از برنامه آموزشی حوزه های علمیه

با تشکر از احساس مسولیتی که شما در انعکاس مشکلات مردم دارید. به عنوان طلبه ای از جمع چند هزار طلبه مشغول به تحصیل در قم برخی از مشکلات موجود فرا راه طلاب را به عرض می رسانم و امیدوارم باانعکاس این مشکلات به قشر عظیمی از طلاب قم که برای حل مشکلات صنفی و آموزشی خود هیچ مرجع قانونی هم نمی شناسند کمک نمائید.

واقعیت امر آن است که مشکلات مدیریتی حوزه علمیه بسیار بیشتر از آن است که در یک نامه بگنجد اما ما لا یدرک کله لا یترک کله.
از چند سال قبل در حوزه علمیه قم برای جلوگیری از رفتن طلاب به دانشگاه تصمیم گرفته شد که به طلاب هم مدرک معتبر داده شود. و برای اینکار لازم بود بعضی از ضوابط و مقررات آموزش عالی در حوزه هم اجرا شود که منجمله آنها نوشتن پایان نامه برای سطح 3 و 4 حوزه که معادل فوق لیسانس و دکترای دانشگاه است می باشد.

اما نکته اسفبار در این زمینه این است که مدیران محترم حوزه علمیه قم آگاهی کمی از شیوه تدوین یک رساله علمی دارند و حتی گاها در بدهیات مساله نگارش پایان نامه مانده اند.

به عنوان مثال از اولین قوانین نگارش رساله این است که در ترمهای نهایی دانشجو می بایست عنوان رساله او تصویب شده باشد و اخرین ترم او در واقع نگارش رساله است اما در مورد طلاب مساله به گونه ی دیگری است . چرا که در اینجا برای بنده که در 5 سال قبل در مقطع سطح 3 فارق التحصیل شده ام امکان نوشتن رساله نبوده است و مسولین با این توجیه که استاد راهنما و مشاور نداریم از ثبت نام بنده برای نوشتن رساله خود داری کرده اند. و تازه امسال بنده مجاز به ثبت نام برای پایان نامه شده ام!

یعنی درست 5 سال بعد از پایان تحصیل .
اما تازه این اول مصیبت و بیچارگی ما طلبه ها می باشد چون مشکل اول در تدوین رساله انتخاب موضوع و استاد راهنما و مشاور است.شاید به نظر شما بسیار عجیب باشد که برای تصویب موضوع پایان نامه رسما به ما گفته می شود که حداقل 30 موضوع را پیشنهاد بدهید تا از میان انها یکی انتخاب شود اما این واقعیتی است که همه طلاب با آن رو به رو هستند. بنده برای پذیرش موضوع بنا به سفارش مسئول واحد مدارج 20 موضوع را ارائه دادم تا یکی تصویب شد و این در حال است که مسلما 20 موضوع در حیطه علاقه و سلیقه بنده و هیچ فرد دیگری نیست!!

مرحله بعدی انتخاب استاد راهنما و مشاور است که یکی از آن گردنه های صعب العبور است. چون حوزه فقط لیستی از اساتیدی  که صلاحیت این کار را دارند ارائه میدهد. که البته اکثر آنها هم قبول این زحمت را نمی کنند. و این را خود واحد مدارج هم متذکر می شود که این استاد قبول زحمت نمی کند و بهتر است که مزاحم ایشان نشوید و به این ترتیب حوزه از خود رفع مسوولیت میکند و طلبه بیچاره می ماند با مساله پیدا کردن استاد.
اساتید هم بعد از آنکه عجز و لابه طلبه را می بینند به ناچار قبول می کنند. اما با این شرط که من وقتم پر است و کمتر میتوانم به شما کمکی بکنم.!بنده و بسیاری دیگر با قبول این شرط از استاد امضا گرفته ایم و تمام طرح خود را هم بدون کمک استاد نوشته ایم.

نکته دیگر، قانونی است که ثبت نام برای پایان نامه را منوط به ملبس بودن طلبه می کند. این نشان می دهد که از نظر مدیریت محترم حوزه تنها طلبه ای با سواد تلقی می شود که معمم باشد و اساسا سواد و علم به مقدار هیبت لباس و عمامه است نه به مقدار علم و دانشی که فرد اندوخته است. چون فرد غیر ملبس صلاحیت تدوین رساله و اخذ مدرک خود را ندارد. نکته مهمتر آن است که برای احراز اینکه طلبه ملبس دائمی است و نمی خواهد سر مسولان کلاه گذاشته و فقط برای پایان نامه و اخذ مدرک ملبس شود، به مدت طولانی در مورد طلبه تحقیقات می کنند و در این تحقیقات اصل بر عدم صحت سخنان طلبه و حتی معرفهای او هست و لذا شهادت دو سه نفر هم کفایت نمی کند.

حال نکته جالب توجه آن است که جدیدا بین دو قسمت مدارج علمی و واحد آمار و تحقیقات، بر سر یک کلمه اختلاف پیش آمده است که این باعث شده، وقت طلاب بیهوده هدر برود. واحد آمار در جواب تحقیقات خود جمله ملبس رسمی را به کار می برد، ولی واحد مدارج می گویید، باید ملبس دائم نوشته شود که هیچ کدام هم زیر بار حرف آن یکی نمی رود.

مهمترین مشکل هم آن است که هیچ مرجعی هم برای رسیدگی وجود ندارد.در این خصوص بنده و دوستان قبل از ارسال این نامه به همه واحدهای مربوطه مراجعه کرده ایم ولی پاسخی دریافت نکرده ایم، حتی به دفتر مدیریت محترم .و از سر درماندگی به نوشتن این مطالب رو آورده ایم. به راستی از سازمانی که تحت هیچ یک از مقررات کشور اداره نمی شود، به کجا می توان شکایت کرد.آیا اموزش عالی یا شورای عالی حوزه یا درب خانه مراجع؟

مطمنا مسئولان محترم تکذیبیه ای را برای این نامه خواهند نوشت، ولی از این بزرگواران تقاضا دارم در ضمن این تکذیبیه بیان کنند که برای سیستم پرداخت شهریه طلاب یا برای ساماندهی به وضعیت اسفبار امتحانات شفاهی یا شکایت از سیستم اموزشی و مدیریتی حوزه و صدها مشکل دیگر که جای گفتن آن اینجا نمی باشد به چه کسی رجوع باید کرد و چه کسی پاسخگوی ما است؟

من امیدوارم که این نامه دچار مصلحت اندیش نشود و سانسور نگردد اگر مستندات عرایض بنده را بخواهید فقط کافی است به قضاوتی که طلاب دیگر در این مورد خواهند کرد مراجعه کنید اگر چه که مستندات مکتوب هم موجود است.