تبیان، دستیار زندگی
در تاریخ 18 ذی الحجه سال 10 قمری، پیامبر گرامی اسلام در بازگشت از حجة الوداع در منطقه ای به نام غدیر خم، به فرمان الهی، خطابه ای هدایت بخش و آسمانی ایراد فرمودند که سر آغاز فصل جدیدی در تاریخ اسلام شد
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آخرین زیارت و آخرین مأموریت

در تاریخ 18 ذی الحجه سال 10 قمری، پیامبر گرامی اسلام در بازگشت از حجة الوداع در منطقه‌ای به نام غدیر خم،  به فرمان الهی، خطابه ای هدایت بخش و آسمانی ایراد فرمودند که سر آغاز فصل جدیدی در تاریخ اسلام شد. نکات گرانبها و ارزشمندی که در این خطابه عرشی بیان شده، تکمیل کننده رسالت و زمینه ساز هدایت بشری، بشمار می آید.

علی بیرانوند- کارشناس حوزه/ بخش اعتقادات شیعه تبیان
غدیر، ئلایت امام علی، امامت امام علی

آخرین زیارت و آخرین مأموریت

به فرمان الهی همه مسلمانان ملزم به رعایت و اجرای فرامین و دستوراتی هستند که از پیامبر گرامی اسلام به آنان رسیده است. «وَ ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا؛[حشر، آیه7]آنچه را رسول خدا براى شما آورده بگیرید (و اجرا كنید)، و از آنچه نهى كرده خوددارى کنید.»

احمد بن حنبل(رئیس حنابله و از شخصیت ‌های كم نظیر اهل سنت) نقل می‌كند: «نبی مكرم (صلی الله و علیه وآله) در روز غدیر - 18 ذی الحجه - آمد و فرمود: أو لستم تشهدون انى أولى بكل مؤمن من نفسه؟ قالوا: بلى، قال: فمن كنت مولاه فإن علیا مولاه؛ آیا گواهی می‌دهید كه من بر تمام مؤمنین از خودشان اولی هستم؟ گفتند: بله، بعد فرمود: هر كس من مولای او هستم ، علی هم مولای اوست

پیامبر گرامی اسلام در 18ذی الحجه در آخرین سفر زیارتی خود به خانه خدا، معروف به حجة الوداع فرمودند: «ای مردم، این آخرین باری است که در چنین اجتماعی بپا می ‏ایستم. پس بشنوید و اطاعت کنید و در مقابل امر خداوند، سر تسلیم فرود آورید.»[1]

سفارش مهم خدا به پیامبر(صلی الله و علیه وآله)

در جریان حجة الوداع پیامبر گرامی اسلام، حامل پیام مهمی از ناحیه باری تعالی بود، پیامی که اگر در ابلاغ آن کوچک ترین کوتاهی و یا سستی می شد گویی حق رسالت به جا نیامده و یا به عبارتی،  پیامبر رسالت خود را به جا نیاورده بود؛ کما اینکه خدای متعال در این خصوص فرموده بود: «یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ؛[مائده، آیه 67] اى پیامبر! آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، كاملاً (به مردم) برسان! و اگر نكنى، رسالت او را انجام نداده‏اى!.»

شاخص های برتری امام علی(علیه السلام) در خطبه غدیر

1-امام علی(علیه السلام) اولین و آخرین مصداق آیه تبلیغ: در خطبه غدیر از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) در خصوص سفارش مهم خدای متعال این چنین نقل شده است: «لا یرْضَی اللّه‏ مِنّی إلاّ أَنْ أُبَلِّغَ ما أَنْزَلَ اللّه‏ُ إلَی فی حَقِّ عَلِی؛[2] خداوند از من راضی نمی ‏شود مگر آنچه در حق «علی» بر من نازل کرده ابلاغ کنم.»

سپس حضرت در ادامه می فرمایند: «ای مردم، این مطلب را درباره او بدانید و بفهمید، و بدانید که خداوند او را برای شما صاحب اختیار و امامی قرار داده که اطاعتش را واجب نموده است. بر مهاجرین و انصار و بر تابعین آنان به نیکی، و بر روستایی و شهری، و بر عجمی و عربی، و بر آزاد و بنده، و بر بزرگ و کوچک، و بر سفید و سیاه. بر هر یکتا پرستی حکم او اجرا شونده و کلام او مورد عمل و امر او نافذ است. هر کس با او مخالفت کند ملعون است، و هر کس تابع او باشد و او را تصدیق نماید مورد رحمت الهی است... »[3]

و همچنین حضرت در قسمت دیگری از این خطبه فرمودند: «أَنَّ مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِی مَوْلاهُ، وَهُوَ عَلِی بْنُ أَبیطالِبٍ أَخی وَوَصِیی؛[4]هر کس من صاحب اختیار اویم این علی صاحب اختیار اوست.»، و او علی بن ابی‏ طالب برادر و جانشین من است.»

این مطلب مهم به صراحت مورد توجه و اعتراف علما و دانشمندان اهل سنت قرار داشته است، کما اینکه احمد بن حنبل(رئیس حنابله و از شخصیت ‌های كم نظیر اهل سنت) نقل می‌كند: «نبی مكرم (صلی الله و علیه وآله) در روز غدیر - 18 ذی الحجه - آمد و فرمود: أو لستم تشهدون انى أولى بكل مؤمن من نفسه؟ قالوا: بلى، قال: فمن كنت مولاه فإن علیا مولاه؛ آیا گواهی می‌دهید كه من بر تمام مؤمنین از خودشان اولی هستم؟ گفتند: بله، بعد فرمود: هر كس من مولای او هستم ، علی هم مولای اوست.»[5]

2-امامت امام علی(علیه السلام) انتخاب الهی: نکته بسیار مهمی که در خصوص ولایت امری و امامت امام علی(علیه السلام) باید به خاطر داشت این است که، انتخاب او به خواست الهی صورت گرفته است، و این خدای متعال است که پیامبر را مأمور به ابلاغ این فرمان می کند. امام علی (علیه السلام) از چنان درجه وارستگی برخوردار بود که باری تعالی او را شایسته امامت می دانست، به همین جهت در خطبه غدیر پیامبر اکرم(صلی الله و علیه وآله) می فرماید: «وَاعْلَمُوا أَنَّ اللّه‏َ قَدْ نَصَبَهُ لَکُمْ وَلِیا وَإماما؛[6] بدانید که خداوند او را برای شما صاحب اختیار و امامی قرار داده.»

3-اولین ایمان آورنده به خدا و رسول: یکی از برجسته ترین ویژگی های امام علی(علیه السلام) در خطبه غدیر این است که حضرت به عنوان اولین کسی که به خدای متعال و رسول اکرم(صلی الله علیه و اله) ایمان آورده معرفی می شود، کما اینکه در قسمتی از این خطبه ارزشمند نقل شده است: «اول کسی است که به خدا و رسولش ایمان آورد و هیچکس در ایمانِ به من بر او سبقت نگرفت.»[7] این فضیلت ارزشمند به روشنی در منابع اهل سنت نیز منعکس شده است:  محمد بن جریر طبری، از اسحاق روایت کرده است: «اولین کسی که از مردان به رسول خدا(صلی الله و علیه وآله) ایمان آورد و با او نماز خواند او را در آنچه از ناحیه خدا آورده تصدیق کرد علی بن ابیطالب(علیه السلام) بود.»[8]

3-علی(علیه السلام) دروازه علم الهی: از جمله موضوعات بسیار مهم دیگر، علم خاص و ممتاز امام علی(علیه السلام) است، این مسئله در خطبه غدیر این چنین مورد توجه قرار گرفته است: «ای مردم، علی را فضیلت دهید. هیچ علمی نیست مگر آنکه خداوند آن را در من جمع کرده است و هر علمی را که آموخته‏ ام در امام المتقین جمع نموده‏ ام، و هیچ علمی نیست مگر آنکه آن را به علی آموخته ‏ام.»[9]

سخن آخر

فضایل و ویژگی های ممتازی که در خطبه غدیر برای امام علی(علیه السلام) ذکر شده بیش از آن چیزی است که در این خلاصه به آن اشاره شد درج شد.

پی نوشت ها:

[1]. الإحتجاج على أهل اللجاج (للطبرسی)، ج‏1، ص59. «مَعاشِرَ النّاسِ، إنَّهُ آخِرُ مَقامٍ أَقُومُهُ فی هذَا الْمَشْهَدِ...»

[2]. همان.

[3]. همان.

[4]. همان

[5]. مسند احمد، ج4، ص372.

[6]. التحصین لأسرار ما زاد من كتاب الیقین، ص581.

[7]. الیقین باختصاص مولانا علی علیه السلام بإمرة المؤمنین، ص350.

[8]. تاریخ الامم و الملوک، ابی جعفر طبری، ج2، ص75.

[9]. الإحتجاج على أهل اللجاج (للطبرسی)، ج‏1، ص60.

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.