تبیان، دستیار زندگی
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله درسخنانشان درباره ی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در خطبه ی غدیر، ابتدا سخنان مهم تر و سپس مهم را آورده اند و به همین ترتیب ادامه داده اند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

روشن گرآیین رستگاری

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله درسخنانشان درباره ی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در خطبه ی غدیر، ابتدا سخنان مهم تر و سپس مهم را آورده اند و به همین ترتیب ادامه داده اند.

بخش مهدویت تبیان
مهدی

«أَلا إِنَّهُ الظّاهِرُ عَلَى ‏الدِّینِ»:« هان ! او بر تمامی ادیان چیره خواهد بود. »

افراد فصیح در خطابه های خود، در بیان مطالب بسیار مهم و رعایت اصول بلاغت، ابتدا مهم ترین مطلب را می گویند و به تدریج پایین می‌آیند، به این صورت که ابتدا مهم ترین ، مهم‌تر و سپس مهم را بیان می کنند. این مطلب تاثیر کلام را دوچندان می کند.

گاهی اوقات هم  درست برعکس ، به این صورت که با یک شیب ملایم، ابتدا زمینه را با یک مطلب معمولی آماده می‌کنند و سپس مطلب مهم و مهم‌تر رابیان می کنند.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله درسخنانشان درباره ی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در خطبه ی غدیر، ابتدا سخنان مهم تر و سپس مهم را آورده اند و به همین ترتیب ادامه داده اند. البته در کل موضوعات خطابه هم به این صورت است. ابتدا توحید را فرموده اند و سپس به نبوّت اشاره داشته، سپس امیرالمؤمنین علیه السلام را معرفی کرده و در بعضی فرازها خودشان را با امیرالمؤمنین علیه السلام با هم معرفی کرده اند،  به عنوان نمونه در اواسط فرمایشات خویش فرموده اند:

« مَعاشِرَ النّاسِ، أَلاوَإِنّی  أَنَا  النَّذیرُ و عَلِی الْبَشیرُ.»:«هان مردمان! همانا من انذارگرم و علی بشارت دهنده است. »

« مَعاشِرَالنّاسِ، أَلا وَ إِنِّی مُنْذِرٌ وَ عَلِی هادٍ. » : « هان که من بیم دهنده ام و علی رهنماست.»

« مَعاشِرَ النّاس  أَلا  وَ إِنّی نَبی وَ عَلِی وَصِیّی » : « هان مردمان! که من پیامبرم و علی وصی من است. »

و این جمله را تا آخر فراز هفتم ( در صفحه ی صد و چهار پیام نگار) ادامه می‌دهند که در این فراز ، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم در چند نکته، هم خودشان و هم حضرت علی علیه السلام را معرفی می‌ فرمایند.  پس از این معرفی ، در فراز هشتم  برجمله ی« مِنّا» تأکید  ویژه ای کرده و می‌فرمایند: قائم مهدی از نسل و خانواده ی ماست . وقتی می فرمایند : « آگاه باشید همانا آخرین امام، قائم مهدی از ماست. » یعنی آن حضرت ، قیام کننده و هدایت کننده وخاتم الائمه اند.

وقتی « الْقائِمَ » اند، باید قیام کرده و همه ی امور را به سامان برسانند. وقتی « الْمَهْدِی » اند،  یعنی از جانب خدا هدایت شده که تمام برنامه‌ها را اجرا کنند، لذا بقیّه فرازها مثل « ألا إِنَّهُ الظّاهِرُ عَلَی ‏الدِّینِ »و « أَلا إِنَّهُ الْمُنْتَقِمُ مِنَ الظّالِمینَ » و بقیّه ی جمله‌ها جزء زیر مجموعه‌های آن جمله ی اول محسوب می‌شوند .

چیره بر ادیان

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم با جمله ی « أَلا إِنَّهُ الظّاهِرُ عَلَی ‏الدِّینِ » : « هان ! او بر تمامی ادیان چیره خواهد بود. »

به آیات 33 سوره ی توبه ، 28 سوره ی فتح و آیه ی 9 سوره ی صف اشاره می‌فرمایند:

﴿هُوَ الَّذی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى‏ وَ دینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُون﴾ :

﴿او كسى است كه رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد، تا آن را بر همه آیین‏ها غالب گرداند، هر چند مشركان كراهت داشته باشند﴾

﴿ هُوَ الَّذی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى‏ وَ دینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ كُلِّهِ وَ كَفى‏ بِاللَّهِ شَهیدا﴾ :

﴿او كسى است كه رسولش را با هدایت و دین حق فرستاده تا آن را بر همه ادیان پیروز كند،  و كافى است كه خدا گواه این موضوع باشد. ﴾

مرحوم فیض کاشانی صاحب تفسیر صافی یکی از بزرگ ترین فلاسفه ی چهار قرن اخیر است. او شاگرد و داماد ملاصدرای شیرازی بود و در مکتب حکمت متعالیه درس خوانده است. با این حال در تألیفات خود بسیار متعبد ، شرعی و حدیثی است. به طوری که تفسیر صافی جزو بهترین تفاسیر روایی به شمار می‌آید، مانند تفسیر علی‌ بن ابراهیم قمی، عیاشی،  فرات کوفی، نورالثقلین و تفسیر سیدهاشم بحرانی ، که تمام این تفاسیر روایی هستند. ٱنان مقید بودند که آیه را با کلام معصوم تفسیر کنند که این روش بسیار ارزشمند و به دور از خطاست، لذا ارزش تفسیر صافی این است که روایی است و از منابع درجه ی اول شیعه مثل: تفسیر علی بن ابراهیم قمی، کافی ، احتجاج ، مجمع البیان و عیاشی در آن استفاده شده است. مرحوم فیض کاشانی روایات متعددی از احتجاج   نقل می‌کند. احتجاج یکی از ناقلان خطبه ی غدیر است. یکی از جهات اعتبار احتجاج تأیید و امضای اشخاصی مثل مرحوم فیض کاشانی ، علامه مجلسی و ... است .

فیض در تفسیرصافی از احتجاج ذیل آیه ی: ﴿الْیَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دینَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْكُمْ نِعْمَتی‏ وَ رَضیتُ لَكُمُ الْإِسْلام دینا﴾ چند حدیث نقل کرده است.

کتاب احتجاج از امیرالمؤمین علی علیه السلام  این گونه نقل می کند:

« صاحب این امر غایب می‌شوند و غایب شدن او به این سبب است که مردم می‌خواهند در حق او فریب و حیله کنند و او را از بین ببرند، زیرا فتنه بر دل های مردم قرار گرفته است. تا این که نزدیک ترین مردم به امام زمان علیه السلام با حضرت بسیار دشمنی می‌کنند. در قرب ظهور ( در آن لحظه) خداوند ایشان را تأیید می‌کند، به لشکریانی که شما آن ها را نمی‌بینید،  با دو دست پرقدرت، امام زمان علیه السلام را بر تمام ادیان غالب می‌کند، حتی اگر مشرکان و دشمنان با او مخالفت کنند. »

حدیث بعد از « مجمع البیان » در ذیل آیه ی مذکور از امام محمدباقر علیه‌السلام آمده است. آن حضرت می‌فرمایند:

« سپس کسی نمی‌ماند، مگر این که به دین و نبوًّت محمد و آل محمد  اقرار می‌کند. » یهود و نصاری وزرتشت و بی‌دین همه و همه اقرار به نبوّت محمد می‌کنند و دین، دین پیامبر اکرم می‌شود. فیض در جای دیگر از حضرت باقر علیه السلام نقل می‌کند که: « قَالَ لِیُظْهِرَهُ اللَّهُ فِی الرَّجْعَة»: منظور ظاهر شدن دین بعد از رجعت است که یکی از مباحث شناخت امام عصر علیه السلام است که در ادامه بیان خواهد شد .

در حدیث دیگر از امیرالمؤمنین علی علیه السلام  آورده است که از آن حضرت  می پرسند: آیا مصداق این آیه:

﴿او كسى است كه رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد، تا آن را بر همه ی آیین‏ها غالب گرداند، هر چند مشركان كراهت داشته باشند.﴾ تا به حال اتفاق افتاده است ؟ حضرت جواب می‌فرمایند:« هرگز! قسم به کسی که جانم در دست اوست، شهری باقی نمی ماند، مگر این که صبح و شب به شهادت «أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّه» ندا داده می شود.» در روایتی دیگر درتفسیر صافی(1) آمده است :

«وقتی قائم ما ظهور کند، هیچ مشرک و کافری باقی نمی‌ماند که به خدای بزرگ شرک ورزد ، مگر آن هایی که از خروج او کراهت دارند .»

روایتی دیگر در « مجمع البیان » ، از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم است که مصداق آن آیه است:

« باقی نمی‌ماند خانه ی گلین و خانه پشمین [ چادرها] مگر این که خدا اسلام را در آن خانه‌ها وارد می‌کند.»

این که اسلام  بر همه ی مردم یا به عزّت یا به ذلّت وارد می‌شود،  به این معنی است که یا مردم با عزّت ، سربلندی و خوشحالی اسلام می آورند و یا از روی ذلت و کراهت آن را می‌پذیرند ،زیرا حکومت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف بر آن ها مسلط خواهد بود.

روایت دیگر در « کمال الدین» و در «عیاشی» از حضرت باقر علیه‌السلام این گونه آورده است: « قائم از ما، یاری شده به رعب است. »

این گونه نیست وقتی ظهور کنند، همه را از زیر تیغ شمشیر عبور دهند، بلکه حکومت ها مرعوب می‌شوند و به آن حضرت ایمان می‌آورند و با یاری خدا ،ایشان تأیید شده است. درروایت دیگرآمده است :

« وقتی امام زمان علیه السلام تشریف می آورند، سلطنت و قدرت او بر شرق و غرب می‌رسد. او بر همه ی ادیان چیره می‌شود. در زمین خرابه‌ای نمی‌‌ماند، مگر این که تعمیر می‌شود و حضرت عیسی از آسمان چهارم نازل می‌شود و پشت سر ایشان نماز می‌خواند و تمام گنج ها برای ایشان بیرون می‌آید.»

دین غایب

«أَلا إِنَّهُ الظّاهِرُ عَلَی ‏الدِّینِ » یعنی آگاه باشید که او غالب و چیره بر« عَلَی ‏الدِّینِ » است که در این جا « ال » به معنای کل است.

دین یک ارزش است و دین‌دار ارزشمند است، لذا رابطه‌ای بین دین و دین ‌دار وجود دارد. در مورد ائمه ی طاهرین علیهم السلام هم همین بحث وجود دارد که آیا ایشان ارزش هستند و یا ارزشمند ؟ انسان ها غیر از ارزش‌ها، ارزشمند هستند و باید ارزش‌ها را جذب کرده و ارزشمند شوند.

امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف ارزشمند و دارای ارزش اند،  مانند عادل که دارای ارزش عدل و رئوف که دارای صفت رأفت است.

امام زمان علیه السلام دین است نه این که آن حضرت دین‌دار است و نه این که ایشان مبلغ و مروّج دین و نه آورنده ی آن است.

یک معنای دیگر جمله ی« أَلا إِنَّهُ الظّاهِرُ عَلَی ‏الدِّینِ » این است که آیین او غالب و چیره بر تمام آیین ‌هاست.

ایشان خود دین است و دینی است که دین‌های باطل را حذف و در خود هضم می‌کند. خودش تنها دین منحصر به فرد می‌شود.

او همه کاره ی دین است، نقطه ی اوج دین اسلام است، ولّی الله مطلق است و با خداوند متعال قرب بدون حجاب دارد .

پی نوشت:

1. صفحه ی 339 ،چاپ بیروت


منبع : خطابه ی غدیر

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.