تبیان، دستیار زندگی
عزاداری برای معصومین علیهم الصلوة و السلام، که از بهترین عبادات است، یک یا دو حکمت ندارد. بلکه مانند سایر اعمال صالح، خیر و عبادات از حکمت ها و آثار فردی و اجتماعی بسیاری برخوردار است که ذیلاً فقط به برخی از اهمّ آنها اشاره می گردد:
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

فلسفه و حکمت عزاداری برای معصومین (ع) چیست؟

عزاداری برای معصومین علیهم‌الصلوة و السلام، که از بهترین عبادات است، یک یا دو حکمت ندارد. بلکه مانند سایر اعمال صالح، خیر و عبادات از حکمت‌ها و آثار فردی و اجتماعی بسیاری برخوردار است که ذیلاً فقط به برخی از اهمّ آنها اشاره می‌گردد.

بخش اعتقادات شیعه تبیان
عزاداری

الف – از حکمت‌ها و آثار خیر دنیوی و اخروی عزاداری برای معصومین (ع)، تجلی و ظهور معرفت و محبت و معین نمودن جهت «خط» و تداوم اتصال است.

هر محبّی از فقدان، رحلت یا دوری محبوب خود [اگر چه انسان نباشد و حتی کالا باشد)  به رنج و محنت فرو رفته و اندوهگین می‌گردد، چه رسد به این که محبوب او، راهنما، امام، هادی و الگوی او باشد.

از طرف دیگر، انسان از آن جهت که ذاتاً فقیر و فانی است، هویت و بقایش به تناسب آن شخص یا چیزی است که او را هدف و محبوب قرار داده و به او متصل می‌گردد. مانند یک قطره‌ی آب که اگر به لجن‌زار و باتلاق پیوست، خودش هم لنجزار و باتلاق می‌گردد و اگر به رودخانه و دریا پیوست، خودش هم رود و دریا می‌گردد. «قطره تا با دریاست، دریاست – ورنه قطره قطره و دریا دریاست». لذا خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: با دشمنان خدا و منافقین هم نشین و هم صحبت نگردید، وگرنه خودتان نیز از آنانید:

«وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَیْكُمْ فِی الْكِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آیاتِ اللَّهِ یُكْفَرُ بِها وَ یُسْتَهْزَأُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى یَخُوضُوا فی‏ حَدیثٍ غَیْرِهِ إِنَّكُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جامِعُ الْمُنافِقینَ وَ الْكافِرینَ فی‏ جَهَنَّمَ جَمیعاً» (النساء، 140)

ترجمه: این معنا را بر شما نازل كرد كه هر گاه شنیدید به آیات خدا كفر ورزیده مى‏شود و به آن استهزاء مى‏كنند با آنان منشینید تا به سخنى دیگر بپردازند و گر نه شما نیز مثل آنها خواهید بود و بدانید كه خدا كافران و منافقان را در جهنم فراهم خواهد آورد.

پس، مهم است که انسان با چه کسانی هم هدف، هم پیمان، هم سنگر، همراه، هم درد و ... می‌باشد. با کدام شادی شاد و با کدام غم مغموم می‌گردد؟ هر حادثه‌ای برای عده‌ای شیرین و برای عده‌ای تلخ است، بسیاری را شاد و بسیاری را مغموم می‌سازد. به عنوان مثال حادثه‌ی عاشورا، بنی‌امیه و هم هدفان آنان را تا قیام قیامت شاد می‌کند « اَللَّهُمَّ اِنَّ هذا یَوْمٌ تَبَرَّكَتْ بِهِ بَنُو اُمَیَّةَ» و پیروان اباعبدالله الحسین (ع) را تا قیام قیامت مغموم و مصیب‌زده می‌گرداند«لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِیَّةُ وَ جَلَّتْ وَ عَظُمَتِ الْمُصیبَةُ بِكَ عَلَیْنا وَ عَلى جَمیعِ اَهْلِ الْاِسْلامِ وَ جَلَّتْ وَ عَظُمَتْ مُصیبَتُكَ فِى السَّمواتِ عَلى جَمیعِ اَهْلِ السَّمواتِ ...» و شاد بودن با شادی اهل عصمت (ع) و اندوهناک بودن با اندوه آنان، هم هدفی، هم‌راهی و  اتصال با آنان را تداوم می‌بخشد.

ب – و اما عزاداری برای اهل عصمت (ع) از منظر اجتماعی و نیز حیات و سرنوشت اعتقادی و سیاسی مسلمین نیز دارای حکمت‌ها و آثار بسیاری مانند: حفظ و انتقال واقعیت‌های تاریخی، حفظ و بسط شعایر، اتحاد معنوی، بیداری و ایجاد حرکت علیه ظلم و نفاق و استبداد و ... دارد که برای شرح آن فقط به گذر چند جمله از بیانات حضرت امام خمینی (ره) و حضرت امام خامنه‌ای، به عنوان عالم، مجتهد، مرجع ... و رهبر یک حرکت اعتقادی - سیاسی مهم در تاریخ بشریت بسنده می‌گردد:

رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی (ره):

ب/1: آنها (رژیم سلطنت رضا خان و پسرش و دشمنان اسلام) فهمیده بودند ... از این مجالس عزاداری یک کاری می‏آید که نمی‏گذارد اینها کارشان را انجام بدهند.

وقتی یک ملت در ماه محرم، سرتاسر یک مملکت، یک مطلب را می‏گویند، شما انگیزه این گریه و این اجتماع در مجالس روضه را خیال نکنید که فقط این است که ما گریه کنیم برای سیدالشهدا. نه سیدالشهدا احتیاج به این گریه‏ها دارد و نه این گریه‏ها خودش ـ فی نفسه ـ کاری از آن می‏آید، لکن این مجلسها مردم را همچو مجتمع می‏کنند و یک وجهه می‏دهند، سی میلیون، سی و پنج میلیون جمعیت در دو ماه محرّم و خصوصاً دهۀ عاشورا، یک وجهه، طرف یک راه می‏روند. اینها را در این ماه محرّم، خطبا و علما در سرتاسر کشور می‏توانند بسیج کنند برای یک مسئله. این جنبۀ سیاسی این مجالس بالاتر از همۀ جنبه‏های دیگری که هست. بی‏خود بعضی از ائمۀ ما نمی‏فرمایند که برای من در منابر روضه بخوانند. بی‏خود نمی‏گویند ائمۀ ما به اینکه هر کس که بگرید، بگریاند یا صورت گریه، گریه کردن به خودش[بگیرد]اجرش فلان فلان است. مسئله، مسئلۀ گریه نیست. مسئله، مسئلۀ تباکی نیست. مسئله، مسئلۀ سیاسی است که ائمۀ ما با همان دید الهی که داشتند، می‏خواستند که این ملتها را با هم بسیج کنند و یکپارچه کنند از راههای مختلف. اینها را یکپارچه کنند تا آسیب‏پذیر نباشند.

ب/2: این را باید همۀ گویندگان توجه بکنند، و ما باید همه متوجه این معنا باشیم که اگر قیام حضرت سیدالشهدا ـ سلام‏اللّه‏ علیه ـ نبود، امروز هم مانمی‏توانستیم پیروز بشویم. تمام این وحدت کلمه‏ای که مبدأ پیروزی ما شد، برای خاطر این مجالس عزا و این مجالس سوگواری و این مجالس تبلیغ و ترویج اسلام شد.

مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله العظمی امام خامنه‌ای:

ب/3: هم در خود حادثه و هم در ادامه و استمرار حادثه، عاطفه یك نقش تعیین‌كننده‌اى ایجاد كرده است، كه باعث شد مرزى بین جریان عاشورایى و جریان شیعى با جریان‌هاى دیگر پیدا شود. حادثه‌ى عاشورا، خشك و صرفاً استدلالى نیست، بلكه در آن عاطفه با عشق و محبت و ترحم و گریه همراه است. قدرت عاطفه، قدرت عظیمى است؛ لذا ما را امر مى‌كنند به گریستن، گریاندن و حادثه را تشریح كردن. زینب كبرى(س) در كوفه و شام منطقى حرف مى‌زند، اما مرثیه مى‌خواند؛ امام سجاد بر روى منبر شام، با آن عزت و صلابت بر فرق حكومت اموى مى‌كوبد، اما مرثیه مى‌خواند. این مرثیه‌خوانى تا امروز ادامه دارد و باید تا ابد ادامه داشته باشد، تا عواطف متوجه بشود. در فضاى عاطفى و در فضاى عشق و محبت است كه مى‌توان خیلى از حقایق را فهمید، كه در خارج از این فضاها نمى‌توان فهمید. (بیانات در دیدار روحانیان و مبلغان در آستانه‌ى ماه محرم 5/11/84)

ب/4: بیان ماجراى عاشورا، فقط بیان یك خاطره نیست. بلكه بیان حادثه‌اى است كه - همان‌طور كه در آغاز سخن عرض شد - داراى ابعاد بى‌شمار است. پس، یادآورى این خاطره، در حقیقت مقوله‌اى است كه مى‌تواند به بركات فراوان و بی‌شمارى منتهى شود. لذا شما ملاحظه مى‌كنید كه در زمان ائمّه(ع)، قضیه‌ى گریستن و گریاندن براى امام حسین علیه‌السّلام، براى خود جایى دارد. مبادا كسى خیال كند كه در زمینه‌ى فكر و منطق و استدلال، دیگر چه جایى براى گریه كردن و این بحثهاى قدیمى است! نه! این خیالِ باطل است. عاطفه به جاى خود و منطق و استدلال هم به جاى خود، هر یك سهمى در بناى شخصیت انسان دارد. (بیانات در جمع روحانیون استان «كهگیلویه و بویراحمد» در آستانه‌ى ماه محرّم 17/3/73)

*- و آن چه در این مختصر اشاره شد، فقط برخی از حکمت‌ها و آثار عزاداری برای اهل عصمت (ع) می‌باشد.


منبع : ایکس – شبهه

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.