تفاوت امگا 3 گیاهی و حیوانی

چربی‌ها از اجزای ضروری رژیم غذایی ما محسوب می‌شوند. تأمین انرژی، کمک به جذب برخی از مواد مغذی، نگهداری و تنظیم دمای بدن و شرکت در ساختار غشای سلول‌ها از جمله نقش‌هایی هستند که چربی‌ها در بدن ایفا می‌کنند.

بخش تغذیه و آشپزی تبیان

ما به مصرف این درشت مغذی به عنوان بخشی از رژیم غذایی نیازمندیم اما در این بین مصرف برخی از انواع چربی مانند چربی‌های اشباع نشده متعلق به خانواده امگا 3 برای بدن مفیدتر می‌باشند زیرا از یک طرف بدن قادر به تولید آن‌ها نیست و از طرف دیگر این چربی‌ها نه تنها بخش قابل توجهی از غشای سلول‌های عصبی را تشکیل می‌دهند و جهت رشد و نمو مغز مورد نیاز هستند بلکه به کارکرد بهتر قلب و عروق، سیستم ایمنی و تولیدمثل نیز کمک می‌کنند در حالی که سایر انواع چربی‌ها به خصوص چربی‌های اشباع فاقد این مزایا می‌باشند.

اسیدهای چرب امگا 3 را می‌توان هم از منابع گیاهی و هم از منابع حیوانی تأمین نمود اما باید بدانیم که بین اسیدهای چرب امگا-3 گیاهی و حیوانی تفاوت‌هایی وجود دارد که می‌تواند در نوع منبع انتخابی ما تأثیرگذار باشد.

منبع اسیدهای چرب امگا 3 حیوانی ماهی‌های چرب مانند ساردین، ماهی تن، ماهی کولی، قزل‌آلا و شاه ماهی و نوعی سخت پوست کوچک دریایی شبیه میگو به نام کریل است و از منابع گیاهی آن می‌توان روغن بذر کتان، روغن گردو و کلزا اشاره نمود.

اسیدهای چرب امگا 3 مشتق شده از ماهی‌ها دارای طول زنجیره بلندتر و تعداد باندهای دوگانه بیشتری نسبت به انواع گیاهی خود هستند و لازم به ذکر است که این دو نوع چربی نمی‌توانند به عنوان جایگزین یکدیگر استفاده شوند زیرا تبدیل اسید چرب الفا-لینولنیک اسید به عنوان امگا-3 گیاهی به EPA و DHA که مشتقات حیوانی محسوب می‌شوند تنها 5 درصد می‌باشد که این مقدار جهت برآورده کردن نیازهای ضروری بدن ما به این اسیدهای چرب بلند زنجیر کافی نمی‌باشد.

حتی اگر شما از آن دسته افرادی هستید که رژیم‌های غذایی گیاهی را ترجیح می‌دهید باید EPA و DHA را به صورت مکمل دریافت نمایید در غیر این صورت مصرف 2 تا 3 بار در هفته از غذاهای دریایی توصیه می‌شود. عمده‌ترین تفاوتی که بین اسیدهای چرب امگا 3 گیاهی و حیوانی وجود دارد مورد استفاده قرار گرفتن آن توسط بدن است. اسیدهای چرب حیوانی بیشتر نقش ساختاری دارند و پس از مصرف مدت زمان بیشتری سطح آن‌ها در خون بالا باقی می‌ماند در حالی که انواع گیاهی با زنجیره کوتاه‌تر سریع‌تر جذب شده، و بیشتر به در جهت تأمین انرژی استفاده می‌شوند.

جالب است بدانید که بیش از 90 درصد اسیدهای چرب امگا 3 که ساختار مغز را تشکیل می‌دهند از نوع DHA هستند در حالی که سایر انواع اسیدهای چرب مانند آلفااینولنیک اسید صرف‌نظر از اینکه چه مقدار مصرف می‌شوند به مقادیر کمتر و جزئی‌تر در ساختمان مغز به کار رفته‌اند بنابراین رشد طبیعی مغز در دوران جنینی به قدری به این اسید چرب جادویی بستگی دارد برای انتقال آن از طریق مادر به جنین ناقلین ویژه‌ای وجود دارد.

روغن کریل علاوه بر داشتن EPA DHA حاوی فسفولیپیدهایی با جذب بالا و آنتی‌اکسیدانی به نام Astaxanthin می‌باشد که منجر به برتری این روغن حتی نسبت به روغن مشتق شده از ماهی‌ها شده است. فیتوپلانکتون‌ها با وجود اینکه از گیاهان دریایی محسوب می‌شوند دارای مقادیر بیشتری از اسیدهای چرب DHA,EPA هستند ولی مقادیر این اسیدهای چرب در آن‌ها به تغییرات فصلی حساس می‌باشد.

گرچه که به دلیل نیمه عمر کوتاه این گیاهان دریایی جمع آوری و استفاده از آن‌ها به عنوان منبع غذایی مشکل است ولی برخلاف ماهی‌ها کمتر در معرض آلاینده‌های محیطی قرار می‌گیرند. در نهایت با توجه به اینکه رعایت تعادل در مصرف انواع چربی برای سلامت بدن مفید می‌باشد اسیدهای چرب امگا 3 پیش ساخته یعنی EPA و DHA حیوانی با شرکت در مسیرهایی که منجر به تولید فاکتورهای ضدالتهابی مانند پروتکتین و رزولوین می‌شوند و پیشگیری از بیماری‌هایی با زمینه التهاب مانند بیماری‌های عصبی، روماتیسم، قلبی و عروق می‌تواند نسبت به سایر چربی نقش ویژه‌ای در سلامت بدن بازی کند.

منبع: زندگی آنلاین _ ندا سوئد، دانشجوی کارشناسی ارشد علوم تغذیه و دکتر نیاز محمدزاده هنرور، استادیار تغذیه