مكمل های رژیمی، دوست یا دشمن باروری؟

بسیاری از زنانی که در سنین باروری هستند، به بهانه تقویت شــدن و یا هر بهانه دیگری، از مکمل‌های رژیمی مختلفی استفاده می کنند؛ بدون آنکه بدانند به کدام یــک از مواد مغذی واقعا نیاز دارند و کدامیک را از غذا به اندازه کافی می توانند دریافت کنند

در این میان، تبلیغات گسترده و استفاده از شعارهای غلوآمیز وسوسه انگیز و اغواکننده دربــاره خاصیت مواد مغذی موجود در مکمل های مختلــف، ذایقه افراد را به مصرف آنها تشــویق میکند و باعث میشــود حداقل برای یکبار آنها را امتحان کنند. چنین افرادی به علت پیش باوری خود نسبت به اثربخشی این مکمل‌ها، پس از مصرف آنها احســاس خوشــایند و نیرومندی می کنند؛ احساسی که بیشتر جنبه روانی دارد. یکی از شــایعترین مکمل‌های مصرفــی در میان زنان ســنین باروری و به ویژه آنانی کــه تصمیم به بــارداری دارند، مکمل‌های موســوم به مکمل‌های آنتی اکسیدانی هستند. در این مکمل‌ها، ترکیبات

مختلفی از انواع ویتامینهــا به ویژه ویتامین آ، ث، ایی و اســیدفولیک، انواعی از املاح معدنی به خصــوص روی، آهن، ســلنیوم و منیزیــوم، انواعی از اســیدهای چرب غیراشــباع ضروی مثل امگا-3 ،امــگا-6 ،امگا-9 و تعدادی از اســیدهای آمینه ضروری وجود دارد. در کنــار این مواد، در بیشــتر موارد، عصاره‌هایی از گیاهان مختلفی نیز کــه به خاطر خواص متنوعی مشــهورند، در مکمل‌ها موجودند. در ایــن عصاره‌ها، انواعی از آنتیاکسیدان‌های شناخته شــده و تنوعی از ترکیبات سلامتی بخش یافت میشوند که شناخته شــده ترین آنها عبارتند از: لیکوپن(موجود در میوههای قرمز)، بتاکاروتن( در میوه‌های نارنجی)، آنتوسیانینها( در میوه‌های قرمز.(استفاده از این قبیل مکمل‌ها در افراد مختلف به ویژه زنان سنین باروری و در معرض بارداری، علل متعددی دارد. اولین علت، احســاس داشتن کمبود مواد مغذی است. بســیاری از زنان به ویژه در جامعه امروزی، به علــل مختلفی از جمله داشتن برنامه غذایی نامناسب، همراه شــدن با فناوری و سرگرمی‌های مرتبط با آن، مشــغول شــدن به فعالیتهای روزانه زندگی به خصوص تحصیــل و کار، اســتقبال از غذاهای آمــاده طبخ و یــا غذاهای فوری رستورانی، نداشتن وقت و حوصله برای تهیه مواد غذایی سالم و مغذی و پختن غذاهای سالم و خانگی، انرژی و مواد مغذی مورد نیاز خود را به مقدار کافی دریافت نمی کنند.

افزایش دانش افراد و ســواد سلامت آنها نیز باعث می شود که آنها شــک کنند برنامه غذاییشان مناسب نیست ولی نمی توانند تغییری در آن ایجاد کنند. لذا برای جبران آن به مصرف مکملهای غذایی روی می آورند. دومین علت، باور ذهنی اســت که در میان اغلب زنــان وجود دارد و آن، تقویت شدن و سالمتر شدن بدنشان با مصرف مکمل‌ها و آماده شدن برای بارداری و پرورش جنینی ســالم در بدن، زایمانی آسان و بدون مشکل و شیردهی مناسب و کافی است. این باور ذهنی باعث می شود افراد بدون مشــورت با متخصص تغذیه و بدون توجه به وضعیت بدنشان، با توجه به ترکیبات و البته تبلیغات فریبنده مکملها، آنها را مصرف کنند. ســومین علت، اعتقاد زنان به این اســت که مصرف مکمل‌های غذایی توســط آنها، ســلامت جنین را تضمین می کند. در این افراد، مادر فکر میکند هرچه بیشــتر مکمل مصرف کند، جنین او سالمتر خواهد بود. این باور با تبلیغات مختلف به شــدت ارتباط دارد و گاهــی به یک باور تبدیل می شــود به طوری که در بعضی موارد حتی توصیه متخصص را نیز نمی‌پذیرند. علل دیگر مصرف مکمل توسط زنان سنین باروری و در معرض بارداری، کم اهمیت تر است و رواج کمتری نیز دارد. آیا به راستی این مکمل‌ها لازم هستند؟ مطالعات اخیر روی 3550 زن در ســنین بــاروری و در معرض بارداری نشــان می دهد که مصرف هیچ نوع مکملی تضمینی برای سلامت مادر و جنین ندارد. در این مطالعات که در کشــورهای مختلف و با اســتفاده از انواع متنوعی از مکملها انجام شده اســت، زنده به دنیا آمدن جنین، ســالم بودن او، ســالم بودن مادر در دوره بارداری، هنگام زایمان و پس از زایمان، بارداری آسان و بدون مشــکل، زایمان آسان و بدون مشکل، و حتی احتمال بارداری ، هیچ کدام هیچ وابستگی به مصرف مکمل نداشته است. حتی در بعضی موارد اثرات سوء استفاده از مکملهای رژیمی نیز مشاهده شده اســت. از جمله عوارض نامطلوب مصرف مکملها قبل از بارداری، افزایش تجمع ویتامین آ در بدن است. اگر روند مصرف مکملها به گونه ای باشد که بسیار بیشــتر از مقدار مورد نیاز این ویتامین را وارد بدن کند، تجمــع آن، همراه با مصرف روزانه منابــع غذایی آن می تواند برای مادر و جنین مشکل زا باشــد و جنین را در معرض عدم النه گزینی در رحم یا سقط قرار دهد. موارد دیگر ضرر مصرف خودسرانه مکملهای رژیمی نیازمند توضیحات بسیاری اســت که

خارج از حوصله این مقاله کوتاه است. آنچه که از یافته های بررســیهای علمی به دست می‌آید، نشــان دهنده ضرورت داشــتن یک برنامه غذایی صحیح، کافی و سالم برای زنان در سنین باروری است. هرچند که نوع تغذیه دختران از زمان خردســالی اثرات غیرقابل انکاری بر چگونگی باروری آنها در بزرگسالی دارد، لیکن، رعایت ســه اصل فوق در برنامه غذایی دختران از سن بلوغ اهمیت فوق العاده ای به خــود می گیرد و زمینه ســاز کیفیت باروری، احتمال بارداری و چگونگی آن و فرایند زایمان و شــیردهی آنهاســت.

عادت به داشتن یک برنامه غذایی صحیح و ســالم و کافی در سالهای متمادی باروری زنان، تنها ضامنی است که برای سلامت آنها و جنینشان می تــوان معرفی کرد. در چنیــن برنامه غذایی، مکملهــا فقط و فقط در مواردی که متخصص تغذیــه نیاز فرد را فراتــر از دریافت روزانه اش از غذا شناسایی می کند، با توجه به شــرایط وی به خصوص نوع برنامه غذایی‌اش برای مدتی مشخص تجویز می شود. در غیر این صورت، در این عادت غذایی، فــرد تمام نیاز خود را به انرژی، انواع ویتامینها و املاح معدنی، آنتی اکسیدانها و مواد سلامتی بخش متنوع دیگری که در خوراکی‌های مختلف وجــود دارند، از طریق غذا به بدن وارد می شود. داشتن این نوع عادت غذایی برای زنان جوان امروزی شاید کاری غیرعادی، ســخت و یا حتی مضحک به نظر برسد ولی بدون شک، آگاهی آنها از مضرات مکملها و فواید برنامه غذایی صحیح و سالم و کافی و اثرات متقابل آنها بر خودشــان و جنینشــان مهمترین عامل محرک پیروی از این نوع برنامه‌های غذایی اســت. یادمان باشد، مکمل، نوعی داروست و برای همه کس و در همه جا و در شرایط مختلف یکسان نیست و یکسان عمل نمی‌کند. مکمل‌ها هرچه قدر هم بی خطر باشند، یک مصنوع انسان هستند که می توانند به جای فایده، ضرر برسانند. غذا، طبیعت و هر آنچه که خداوند عالم و حکیم برای انسان خلق کرده و در دسترسش قرار داده است تا بخورد و بیاشامد، بهترین منبع تامین نیازهای اوست.

منبع : ماهنامه کودک