چیزی به نام شعر غیرمتعهد نداریم

اسماعیل امینی می‌گوید: به اعتقاد من ما اصلا شعر غیرمتعهد نداریم؛ چراکه شعر در هر حال متعهد است.

اسماعیل امینی در آستانه برگزاری جشنواره «شعر و داستان جوان سوره» با بیان اینکه بازتاب وقایع اجتماعی در شعر مثل بازتاب در رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها نیست، عنوان کرد: از طرفی شعر به دلیل بیان خوب و نرمی که دارد، نیازمند این است که وقتی رخدادی اتفاق می‌افتد مدت ها بعد راجع به آن شعر بگوید البته همیشه هم این طور نبوده و نیست و ما شعرهایی هم داشتیم که بلافاصله پس از رخداد وقایعی واکنش نشان داده است که به عنوان نمونه فتح خرمشهر نیز از جمله این گونه اشعار است. ولی این طور نیست که کار و رسالت اصلی شعر این گونه باشد که بلافاصله بعد از اتفاقی واکنش نشان بدهد، بلکه کار اصلی شعر چیز دیگری است. به اعتقاد من مهم‌ترین وظیفه و کار شعر این است که در درجه اول زیبایی می‌آفریند و سپس به گسترش نگاه انسان به جهان کمک می‌کند.

وی درباره اشعار سفارشی در کشور و اینکه  این گونه از اشعار را در این جریان چطور می‌توان بررسی کرد و آیا می‌توانیم در مجموع اشعار سفارشی را نوعی آسیب بدانیم، تاکید کرد: اگر سفارش از سوی فردی باشد که خود شعر و اندیشه و فرهنگ را بشناسد، هیچ اشکالی ندارد اما اگر از سوی کسانی باشد که با فرهنگ و اندیشه شعر آشنا نیستند و زیبایی برایشان مهم نیست، طبعا لطمه وارد می‌کند؛ چراکه اساسا این گونه افراد معمولا درست و غلط و موزون و ناموزون شعر را از هم تشخیص نمی‌دهند. ماجرای سفارش ربطی به موضوع ندارد و بستگی به شناخت سفارش دهنده در رابطه با شناخت دین و فرهنگ و اندیشه دارد. همان طور که می‌دانید بسیاری از آثار هنری بزرگ دنیا حاصل سفارش هستند اما به عنوان مثال مسکن مهر هم حاصل سفارش است، ببینید چقدر با هم تفاوت دارند.

امینی در ادامه در پاسخ به اینکه آیا می‌توان شعر جوان امروزمان را شعری متعهد بدانیم و این تعهد آیا تفاوتی با شعر ارزشی و متعهد نسل نخست انقلاب اسلامی دارد، اظهار کرد: به اعتقاد من ما اصلا شعر غیرمتعهد نداریم؛ چراکه شعر در هر حال متعهد است. معمولا اتفاقی که در جامعه می‌افتد برخی موضع‌گیری می‌کنند که مسلما در عرصه شعر هم این اتفاق می‌افتد اما در مقابل هستند افرادی هم که سکوت می‌کنند که به نظرم این گونه افراد هم با سکوتشان موضع‌گیری کرده‌اند. به عنوان مثال در مقوله جنگ که کل زندگی بشر را تحت تاثیر قرار می‌دهد، ما شاعرانی داریم که ۵۰ سال است شعر می‌گویند اما طی این سال ها حتی یک کلمه درباره خدا، مسجد، واقعه عاشورا و ... شعر نگفته‌اند اما درعین حال مخالفت هم نکرده‌اند. این رفتار آن ها هم معنی تعهد را می‌دهد؛ چراکه تعهد در شاعران تفاوت دارد و هرکسی به چیزی تعهد دارد. اساسا همه شاعران در قدم اول جهان‌بینی و دوم ایدئولوژی دارند و ما شاعری نداریم که بدون ایدئولوژی باشد.

این شاعر در پایان خطاب به شاعران جوان گفت: به اعتقاد من برگزاری جشنواره‌ها و مسابقه‌های زیاد در زمینه شعر آنقدر اهمیت ندارد اما متاسفانه دستگاه‌های فرهنگی ما علاقه زیادی به برگزاری جشنواره‌ها دارند. به نظرم آنچه که بیشتر ضرورت دارد این است که جایی برای نشستن، مطالعه و تبادل تجربه و نقد و بررسی داشته باشیم. متاسفانه جایزه‌های ادبی که شهرت‌های ناگهانی در زمینه شعر ایجاد می‌کند، گاهی مشکلاتی را به وجود می‌آورد و بیشتر به شاعران جوان لطمه می‌زند. اکنون به دوستان جوانم در عرصه شعر پیشنهاد می‌کنم این قدر نسبت به کتاب چاپ کردن اشتیاق نداشته باشند چون خیلی خوب نیست. کتاب شعر باید با وسواس زیاد، دقت بالا و در عین حال دیر به دیر چاپ شود.