اهداف نانوشته ترامپ از تحریم ایران

رئیس‌ جمهور آمریکا درحالی طرح تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی را امضا کرد که اهدافی بسیار خطرناکتر از نقض برجام را به واسطه این تحریم‌ها دنبال می‌کند.

قبس زعفرانی -بخش سیاست تبیان

درست یک روز قبل از مراسم تنفیذ ریاست جمهوری آقای روحانی، طرح تحریم‌های تازه آمریکا که در کنگره این کشور با اکثریت قاطع به تصویب رسیده بود، همانطور که پیش‌بینی و اعلام شده بود، از سوی «دونالد ترامپ»، رئیس‌ جمهور آمریکا تصویب شد تا برجام بار دیگر بطور رسمی از سوی این کشور نقض شود.

طرح تحریمی جدید که از سوی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا «گسترده‌ترین بسته تحریمی تاریخ» لقب گرفته، ابتدا با نام «قانون مقابله با اقدامات بی‌ثبات‌کننده ایران» مطرح شد، اما در ادامه با گروکشی دموکرات‌ها، تحریمهایی علیه روسیه و کره شمالی نیز به عنوان متمم به آن اضافه شد.

این قانون وزارت خارجه، دفاع و خزانه‌داری و اداره اطلاعات ملی آمریکا را ملزم می‌کند، دو سال یکبار استراتژی خود برای مقابله با آنچه «اقدامات تهدیدآفرین ایران علیه آمریکا و متحدانش در خاورمیانه، شمال آفریقا و ماورای آن» خوانده شده، را ارائه دهند.

بموجب این قانون، رئیس‌جمهور آمریکا مکلف است:

۱) علیه هر شخص یا نهادی که به نوعی به برنامه موشکی بالستیک ایران یا به فروش و انتقال تجهیزات نظامی خاص به این کشور کمک می‌کند یا کمک فنی یا مالی در این زمینه ارائه می‌دهد، تحریم‌های توقیف اموال و محرومیت از تجارت با آمریکا وضع کند.

۲) علیه سپاه پاسداران و وابستگان آن به بهانه حمایت از تروریسم تحریم‌هایی از قبیل توقیف اموال و منع تبادلات مالی و بانکی اعمال کند.

۳) هر شخصی که وزارت خارجه آمریکا او را بعنوان ناقض حقوق بشر در ایران معرفی کند، را در لیست سیاه تحریم قرار دهد.

این قانون تحریم‌های موجود علیه اشخاصی که به برنامه موشکی بالستیک ایران کمک یا از آنچه «اقدامات تروریستی بین‌المللی ایران» خوانده شده، حمایت می‌کنند، را تا زمانیکه ترامپ پایان اقدامات آنها را تایید نکند، تمدید می‌کند.

تحریم‌های جدید درحالی به امضای ترامپ رسیده است که در دستکم سه بند از توافق هسته‌ای امضا شده میان ایران و گروه1+5، واشنگتن از اعمال تحریم‌های جدید و سیاست‌های فشار اقتصادی بر ایران منع شده و این نشان می‌کند، سیاست اعمال فشار و تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران را پایانی نیست و هر روزه اقدامات جدیدی در این زمینه از سوی سیاستمداران آمریکایی انجام می‌گیرد. 

این دور از تحریم‌های آمریکا سه سطح حقوق بشر، مبارزه با تروریسم و برنامه موشکی را شامل می‌شود. بنابراین از این قدرت برخوردار است،  حوزه‌های مختلف مناسبات اقتصادی ایران در صحنه بین الملل را به چالش بکشد و از این حیث یک تحریم ویژه و گسترده محسوب می شود و باید آن را یک بسته‌ جامع تحریمی توصیف کرد.

نکته قابل‌ توجه، درج نهاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست تحریم‌های جدید آمریکاست که اجرایی شدن آن، تحریم‌های بسیار دیگر را خود به‌ خود به همراه خواهد داشت، مثلا اگر قرار باشد، بانک‌های داخلی و خارجی با سپاه پاسداران تعامل بانکی داشته باشند، مورد تحریم واقع می‌شوند، به همین جهت این تحریم را تحریمی چالش‌زا از نوع «سیاه‌چاله» توصیف کرده‌اند.

از سوی دیگر، این تحریم‌ها از آنجا که مجموعه‌ای از تحریم‌ها را شامل می‌شود و با توجه به تفسیرهای مقامات آمریکایی از آن، موضوعی ورای نقض برجام محسوب می‌شود. به بیان رساتر این تحریم‌ها، در حقیقت طرحی است که تغییر نظام در ایران را دنبال می‌کند.

ایران و آمریکا علاوه بر تضاد ایدئولوژیکی، دارای تضارب منافع استراتژیک در خاورمیانه هستند، به‌گونه‌ای که در سند استراتژی امنیت ملی آمریکا که هر سال تدوین و منتشر می‌شود، ایران بعنوان یکی از بزرگترین منابع تهدیدزا برای منافع ملی آمریکا در جهان معرفی می‌شود.

در واقع دیدگاه غالب نخبگان سیاسی آمریکا عدم امکان تجمیع منافع این کشور با گفتمان انقلاب اسلامی است. از این رو پس از پیروزی انقلاب اسلامی راهبرد رفتاری دولت‌های مختلف آمریکا نسبت به ایران تغییر نیافته و اگرچه در برهه‌‌هایی انعطاف‌پذیر نشان داده، اما در مجموع اعمال فشار بر تهران همواره در دستور کار روسای جمهور آمریکا قرار داشته است.

بنابراین استراتژی سیاست خارجی آمریکا نسبت به جمهوری اسلامی تداوم مقابله این کشور با نظام ایران است که به صورت «فشار از بیرون برای فروپاشی از درون» اعمال می‌گردد. ایجاد «مرکز ماموریت ایران» در سازمان سیا نمونه دیگری از این اقدامات است.

از سوی دیگر، پرداختن گسترده این دور از تحریم‌ها به مقوله تروریسم، برنامه موشکی و حقوق بشر به آمریکا اجازه می‌دهد، در هر شرایطی و به هر بهانه‌ای آن را مطرح کرده و علیه جمهوری اسلامی وارد عمل شود.

طرفداران این دور از تحریم‌ها در کنگره، یکی از مهمترین اهداف تحریم‌های جدید را برداشتن گامی مناسب برای توقف اقدامات بی‌ثبات کننده ایران که تهدیدی علیه منافع آمریکا و متحدانش محسوب می‌شود، عنوان کرده‌اند و منظور از اقدامات بی‌ثبات‌ کننده، بطور مشخص «برنامه دفاعی موشکی» و «سیاست‌های منطقه‌ای» ایران است که از جمله انتقادات وارده به اوباما پس از امضای برجام بود.

اما اکنون که هم کنگره و هم کاخ سفید در قبضه جمهوری‌خواهان است، فضای سیاسی در آمریکا برای اعمال تغییرات مورد نظر منتقدان برجام فراهم شده که می‌توان نمود آن را در تصویب قانون جدید تحریم‌ها مشاهده کرد.

همچنین درج سپاه پاسداران در فهرست تحریم‌های جدید به این معناست که آمریکا از این پس ایران را به حمایت از گروه‌های تروریستی را متهم نمی‌کند، بلکه اتهام تروریست بودن را به جمهوری اسلامی وارد می‌کند.

علاوه براینکه، آمریکایی‌ها در مقوله حقوق بشر و برنامه موشکی نیز گستره وسیعی از تحریم‌ها را در نظر گرفته‌اند تا برجام را بی‌محتوا کنند، چون تحریم‌های جدید به آمریکا اجازه می‌دهد، به هر بهانه هرگونه فشار و تحریمی را در هر موقعیتی می‌توانند تحمیل کند.

تحریم‌های جدید از آن جهت که تمام تحریم‌های غیرهسته‌ای طی چند دهه گذشته را تجمیع کرده، «مادر تحریم‌ها» نیز نام گرفته و ترامپ جز با تصویب و تایید کنگره اختیار لغو آن را ندارد.

آمریکا همان‌طور که ترامپ بارها به این موضوع اشاره کرده، با اعلام نارضایتی از برجام بدنبال بر هم زدن آن است. اما واشنگتن تلاش دارد، این بازی را طوری طراحی و پیاده کند تا ایران از برجام خارج شود و به این ترتیب بتواند، شورای امنیت را با خود همراه کند و برای اقدامات ضدایرانی خود در سطح جهانی هم پیمانانی داشته باشد.