شگفتیهای جهان سرچشمه‌ی حیات
آثار خیره‌کننده ی«حیات»و زنـدگی،از اوج فـضا تـا دل دریا را فراگرفته،در قله ی کوه ها و اعماق دره‌ها،با شکل های جالب و گوناگون،خودنمائی می کند،تمدنها بوجود آورده،تـاریخها پشت سر گذارده،اینها آثار حیات است،اما حقیقت«حیات»هنوز نامعلوم اسـت،هنوز دانشمندان باین راز دقـیق پی نـبرده‌اند،این اندازه میدانند که هر موجود زنده‌ای دارای آثاری از قبیل تغذیه و رشد و نمو و تولیدمثل میباشد که اینها خواص و پدیده‌های«حیات»است.
اما خود«حیات»یکی از اسرار پیچیده ی این عالم است که هـنوز دست نیرومند دانش نتوانسته است نقاب ابهام را از چهره ی آن بر دارد.
این چه نیروئی است که کالبد مرده را جان می بخشد؟ این‌چه قوه‌ای است که یک دسته از موجودات را آن چنان مزیت بخشیده که عقل ها در مقابل آنها مبهوت و چشم ها از عـجائب آنـها خیره می گردد؟ این‌چه رمزی است که یک هسته را به صورت درخت، بارور و تنومند در می آورد؟ مواد خاکی را به گل های رنگین و معطر و گیاهان گوناگون تبدیل می کند؟ مواد غذائی را به صورت خون و خون را تا سرحد فکر می رساند؟ پاسخ این پرسش ها هنوز نامعلوم است.
قـرآن که ترجمان صریح و زبان فصیح فطرت است،کلید این معما را در اختیار ما می گذارد و موضوع صورتگری جنین را به خداوند عالمیان مستند می داند،خداوندی که قلمرو و قدرت وی آسمان و زمین را فرا گرفته و اعماق رحم نیز راه یافته اسـت،آنـجا که مـیگوید:
«ان الله لا یخفی علیه شی‌ء فی الارض و لا فی السماء هو الذی یصورکم فی الارحام کیف یشاء»
تـرکیب دقـیق سلول کوچک معلوم گشته، اجزاء گیاهان و حیوانات چند سلولی نیز شناخته شده،ولی آن چیزی که مبدأ آثار «حیات» مبدأ فکر و اراده، منشأ رشد و حرکت، باعث گفتن و شنیدن است چیست؟ هنوز این معما لا ینحل است.
بـشر بـا هوش دقیق خود ابعاد اتم را اندازه گیری کرده و هسته ی آن را شکافته، و نیروی سهمگین آنرا مهار نموده،با فکر بلند شعاع قدرت خود را از ماوراء جو گذرانده،برای تسخیر آسمانها کمر همت بـسته،بـا پیـشرفت علمی و صنعتی دامنه ی فعالیتش بـه قعر اقـیانوس‌ها راه یافته،از دل کوه ها و شکم زمین،گنج های گرانبها استخراج نموده،برق و بخار را استخدام کرده و بالاخره به قوای طبیعت مسلط گشته اما هنوز در درک اصل «حـیات» وا مـانده و پرده از روی ایـن معمای خلقت بر نداشته است.
نقش نطفه در حـیات
آری حـقیقت حیات معلوم نیست،ولی یکی از اسرار آن این است که از نطفه سرچشمه می گیرد یعنی:هر موجود زنده‌ای:بزرک و کوچک،از جـانداران ذره بینی گـرفته تا فیل و نهنگ باید از موجود زنده ی دیگری به وسیله انتقال نـطفه پدید آید و بدون آن پیدایش حیات جدیدی امکان پذیر نخواهد بود.
هر موجود زنده‌ای زندگی خود را از نطفه آغاز کـرده و از آنـ‌پس مـراحلی را گذرانده تا بصورت جاندار کاملی درآمده و نخستین مرحله ی تکامل نطفه،دوران «جـنین»بودن است که در طی این دوره نطفه تغییر قابل توجهی،حاصل می کند،و قدم بسیار بزرگی به سوی تـکامل بـر می دارد.
در ایـن دوره شکل و هیئت موجودات زنده طرح ریزی می شود در این دوره نقشه های جوانه های لطیف و گلهای زیـبای گـیاهان کـشیده می شود،در این دوره منقار ظریف و بال و پرپرندگان،چنگال تیز درندگان دستگاه های خودکار قلب و اعصاب (در این انـدازه‌گیریها مـقیاس،وجب خود نوزاد است.) روی همین اصـل اسـت کـه قرآن مجید با لحن جالب و با عظمتی از حیات سخن میگوید: و آنرا نشانه ی لا یزال الهی مـی داند: «ان اللّه فـالق الحب و النوی یخرج الحی من المیت و یخرج المیت من الحی»
یعنی شکافنده دانـه و هـسته خـداست زنده را از مرده پدید می آورد و زنده را می میراند.آیه 95 سوره ی انعام.
و دستگاه های ارادی کلیه جانوران،پای مـلخ و خـرطوم فیل و بالاخره تمام نیروهای حیاتی،در این مرحله تکمیل می گردد
عجائب این دوره علمی را به نام عـلم «جـنین‌شناسی» به وجود آورد که هم اکنون مورد توجه دانشمندان است و از نظر خدا شناسی شایان عالی ترین توجه و کاملترین دقت مـی باشد زیـرا قدرت نمائی های عجیب الهی در این دوره هر هوشمندی را به اعجاب وا می دارد؛ما از جنین های دیگر صـرف نظر کـرده دربـاره ی جنین انسان که فعلا موردنظر است مقداری بحث می کنیم.
نظام اعضا و اندام جنین
لا بد مـی دانید کـه کـارگاه عظیم بدن،دارای صدها آلات و ابزار و انواع اعضا و دستگاهها است که با نـبودن هـریک از آنها زندگی مشکل بلکه گاهی غیرممکن خواهد بود،و همچنین میدانید که میان این دستگاهها چه تـعادل رقـیق و همکاری اساسی حکمفرماست این را هم در نظر بگیرید که اینکار گاه منظم و سـازمان مـحکم در یک محیط تاریک طرح ریزی و ترسیم گردیده اسـت در یـک مـحیط ظلمانی که نه نقاشی می تواند که ایـن صورت بـدیع را ترسیم کند و نه آلات و ابزاری وجود دارد که این نقش زیبا به آن وسیله کشیده شـود؛و نـه مهندسی که این سازمان شگفت را طـرح‌ریزی کـند با ایـن وصف مـعمولا هـنگامیکه نوزاد از مادر متولد میشود،نظام عـجیبی در انـدام آن دیده می شود به طوریکه:
1-قامتش معمولا هشت وجب است؛از قدم تا زانـو دو وجـب،از زانو تا استخوان تهی گاه دو وجب،از تـهی گاه تا نوک قلب دو وجـب،و از نـوک قلب تا فرق سر دو وجب اسـت1
2- هـنگامی که دستهایش را باز کند از سرانگشت وسط دست راست تا سر انگشت وسط دست چپ نیز هـشت وجـب است؛از سرانگشت وسط دست راسـت تـا مـرفق دو وجب از مرفق راسـت تـا استخوان چنبر دو وجب از اسـتخوان چـنبر تا مرفق چپ دو وجب از مرفق چپ تا سرانگشت دست چپ دو وجب است.
3-طول صـورت از رسـتنگاه تا آخـر چـانه اش یـک وجب و یک هشتم وجـب است.
4-عرض صورت از این گوش تا آنگوش یک وجب و یک چهارم وجب است
5-طول پیشانی یـک سـوم وجب است.
6-طول بینی و شکاف دهـن و طـول لبـها یـک چـهارم وجب است.
7-طـول شـکاف چشم،یک هشتم وجب است.
8-فاصله میان دو پستانش یک وجب.(تفسیر طنطاوی جلد 2 ص 44)
که کرده است در آب صورتگری؟
در محیط تاریکی کـه غـیر از نـطفه و مقداری خون که اطراف آن را فراگرفته اسـت،چـیزی وجـود نـدارد ایـن اعـضاء و اندام با کدام مقیاسی سنجیده شده است؟و کی جنین را صورتگری کرده؟آیا خود رحم آنرا باین‌صورت درآورده؟یا نطفه و خون آنرا تصویر نموده‌اند؟.
1-آیا رحم یا نطفه و خون میدانستند که این جنین کـه فعلا در محیط تاریک زانو ببغل گرفته و خاموش نشسته،باید پس از مدتی به جهان وسیعی قدم گذاشته به فعالیت های دامنه دار حیاتی بپردازد،تا برای وی دستگاه های حس و حرکت بوجود آورند؟ مگر قوانینی نور و صوت را می دانستند تا طـبق احـتیاج جنین دستگاه های عجیب بینائی و شنوائی را بسازند؟!
2-آیا رحم و نطفه و خون می دانستند که ادامه ی زندگی این جنین،در سایه ی دستگاه پخش خون صورت خواهد گرفت،که این دستگاه دقیق خودکار را این طـور مـجهز تشکیل داده؛صدها رگهای ریز و درشت را،مانند تار و پود پارچه در سراسر بدن بکشند و آنها را از حیث طول و قطر و ظرفیت متناسب و معتدل بسازند؟!
3-آیا رحم و نطفه و خون اهـمیت مـغز و قلب را می دانستند تا هنگام اسـتخوان بـندی بدن،مغز را که مرکز فرماندهی این کشور است،در میان جعبه ی استخوانی سر و قلب را در قفس سینه از عقب به ستون فقرات و از طرفین به استخوان های دنده ها محدود و مـحفوظ نمایند؟!
4-آیـا رحم یا نطفه و خـون صـدها استخوان را با انواع عضلات و اعصاب مربوط ساخته،و بالاخره از تمام دقایقی که در سازمان دقیق بدن لازم است چیزی فرو گذار نکرده حتی مژه ها را در کنار پلک ها و ناخن ها را بر سرانگشت ها مرتب و منظم نموده‌اند؟!
قرآن پاسخ مـی دهد
قـرآن که ترجمان صریح و زبان فصیح فطرت است،کلید این معما را در اختیار ما می گذارد و موضوع صورتگری جنین را به خداوند عالمیان مستند می داند،خداوندی که قلمرو و قدرت وی آسمان و زمین را فرا گرفته و اعماق رحم نیز راه یافته اسـت،آنـجا که مـیگوید:
«ان الله لا یخفی علیه شی‌ء فی الارض و لا فی السماء هو الذی یصورکم فی الارحام کیف یشاء»
امام صادق علیه السّلام فرمودند:«صورت زیبای انسان،بزرگترین دلیل خداشناسی است و آن کتابی است که خواند به قدرت خود نگاشته،و سازمانی است که به حکمت خـود برافراشته است» (سفینة النجاة تألیف ابو الفضل خراسانی.)
چیزی در آسمان و زمین بر خـداوند پوشیده نیست اوست که شما را در رحم ها صورتگری میکند(آیه 5 و 6 سوره آل عـمران) آری اوسـت که این نقش زیبا را نگاشته و این سازمان شگفت را برپاداشته و نطفه را در تنگنای رحم به نیروهای حیات مجهز سـاخته: یـخلقکم فی بطون امهاتکم خلقنا من بعد خلق فی ظلمات ثلث:
خداوند شما را درون رحـم مـادران در میان سه تاریکی (تاریکی شکم و رحم و بچه دان)با تحولات گوناگون بدین خلقت زیبا بیافرید (آیـه 6-سوره زمر)آری این صورت بدیع را نقاش قدرت ترسیم کرده و این بنای منظم را مـهندس آفرینش طرح ریزی کرده:
بـدست خـودش چشم و ابرو نگاشت
که محرم باغیار نتوان گذاشت
امام صادق علیه السّلام فرمودند:«صورت زیبای انسان،بزرگترین دلیل خداشناسی است و آن کتابی است که خواند به قدرت خود نگاشته،و سازمانی است که به حکمت خـود برافراشته است» (سفینة النجاة تألیف ابو الفضل خراسانی.)
قرآن مجید موضوع صورتگری جنین و تحولاتی را که برای نطفه رخ می دهد در چند جا یادآور شده و از این رهگذر بما یک درس فراموش نشدنی داده است از آن جمله در سـوره ی مـؤمنون در ضمن سه آیه این دوره ی تکامل را در طی هفت منزل خلاصه کرده است:در منزل اول،عصارهء آب و خاک است(زیرا نطفه از مواد غذائی گرفته می شود و مواد غذائی خلاصه ای است از عناصری که در آب و خاک مـوجود اسـت) در منزل دوم بصورت نطفه درآمده،و در جایگاه محکمی که رحم مادران است قرار گرفته،در منزل سوم به علقه (خون بسته)تبدیل گشته. در منزل چهارم به صورت مضغه (یکپارچه گوشت) درآمده؛در منزل پنـجم اسـتخوان بندی شده،در منزل ششم روی استخوان ها از گوشت پوشیده شده،در منزل هفتم قدم برجسته تری برداشته و به صورت انسان کاملی درآمده،و پس از بیان این خلقت شگفت انگیز،باین جمله از آفرینش خود تمجید کرده:فتبارک الله احسن الخـالقین«آفـرین بـر قدرتت ای ذات پاک»!
منبع:
توحید از نظر قرآن/ شگفتیهای جهان: سرچشمه حیات/ «درسهایی از مکتب اسلام » تیر 1339، سال دوم - شماره 6 (صفحه 15)
