تعداد یاران امام حسین علیه السلام، در روز آخر چند نفر بوده؟

تعداد یاران امام حسین علیه السلام، در روز آخر چند نفر بوده و چند نفر در روز عاشورا از لشکر مقابل یا خارج از منطقه به ایشان ملحق شدند؟

اقوال و مستندات تاریخی در مورد تعداد یاران باقیمانده‌ی ایشان در روز عاشورا، متفاوت است؛ از حداقل 72 نفر تا حداکثر 145 نفر بیان شده است و می‌توان گفت که علت این تفاوت ارقام در اقوال تاریخی، ریزش‌ها و رویش‌های مدام، از آغاز حرکت تا حتی ظهر عاشورا بوده است؛ آمار نهایی قطعی نیز بر اساس اجساد پیدا شده و نیز شناخته شده بیان گردیده است، و حال آن که عده‌ای از یاران اسیر شدند، عده‌ای سالم ماندند، برخی در آن ساعات و دقایق آخر جدا شدند و ... .

بنابراین، 72 نفر شهید اعم از بنی‌هاشم و سایرین (به غیر از امام حسین علیه السلام) قطعی است، اما اقوال محکمی نیز خبر از پیوستن 30 نفر از لشکریان عمر سعد، به امام حسین علیه السلام و سپس آمدن حرّ و پسرش (بُکیر بن حرّ) می‌دهند که با این حساب همان 104 یا 105 نفر می‌شوند، چنان که علامه امین عاملی در اعیان الشیعه نام 105 نفر را ثبت کرده است.

قطعیت رقم 73 نفر، بر اساس سرهای بریده شده است، اما می‌دانیم سر برخی از شهدا [مثل حضرت علی اصغر علیه السلام و نیز حرّ بن یزید ریاحی] بریده نشد و سر این 72 نفر، به خاطر شاخص و معروف بودن‌شان بریده شد تا برای خوش خدمتی و گرفتن جایزه، به عبیدالله و یزید ملعون تحویل گردد.

برخی از اقوال تاریخی نیز سرهای بریده شده را 78 سر بیان داشته‌اند که پس از پایان ماجرا، مثل غنایم جنگی، بین قبایل شرکت کننده به شرح ذیل تقسیم شد:

●- قبیله « کنده » که رئیس آنها « قیس بن اشعث » بود، 13 سر.

●- قبیله « هوازن » به فرماندهی شمر بن ذی الجوشن، 12سر.

●- قبیله « تمیم » 17سر.

●- قبیله « بنی اسد » 16سر.

●- قبیله « مذحج » 7 سر.

●- باقی مردم، 13سر.

●- و سر مبارک حضرت سیدالشهداء علیه السلام، به خولی سپرده شد.

طبق اقوال و مستندات تاریخی، در کربلا، 5 کودک نابالغ شهید شدند: عبدالله رضیع شیرخوار امام حسین علیه السلام ، عبدالله بن حسن، قاسم بن الحسن، محمد بن ابی سعید بن عقیل، عمرو بن جناده انصاری.

هم چنین 4 نفر از یاران امام علیه السلام، پس از شهادت آن حضرت به شهادت رسیدند: سعد بن حرث و برادرش ابوالخنوف، سوید بن ابی مطاع (که مجروح بود) و محمد بن ابی سعید بن عقیل.

جداشدگان از لشکر عمر سعد:

مستندات تاریخی، 13 نفر را مشخصاً نام برده است که عبارتند از:

1- جُوین بن مالك تمیمى، (شب عاشورا پیوست)

2- حارث بن امرء القیس كندى، (با استماع بیانات امام، در روز عاشورا پیوست)

3- حُلاس بن عمرو راسبى، (چون ابن سعد شرائط امام را نپذیرفت، شب عاشورا به امام پیوست)

4- نعمان بن عمرو الراسبى، (چون ابن سعد شرائط امام را نپذیرفت، شب عاشورا به امام پیوست)

5- زُهیر بن سُلیم اَزْدى، (قصد جنگ نداشت و پس از باخبر شدن از تصمیم جنگ، شب عاشورا پیوست)

6- عبدالرحمان بن مسعود، (روز عاشورا و قبل از آغاز جنگ پیوست)

7- عبدالله بن بشیر خثعمى، (روز عاشورا و قبل از آغاز جنگ پیوست)

8- عمرو بن ضبیعة (مشیعة)، (قبل از آغاز جنگ پیوست)

8- قاسم بن حبیب اَزْدى، (قبل از آغاز جنگ پیوست)

9- یزید بن زیاد؛ (در سپاه عمر سعد بود، منتهی قصد جنگ را نمی‌دانست، با این تصمیم به امام پیوست)

امام در حق او چنین دعا كرد: «أللّهُمَّ سَدِّدْ رَمْیَتَهُ وَاجْعَلْ ثَوابَهُ الْجَنَّةَ»؛ (خدایا، تیرش را به هدف بنشان و بهشت را پاداشش قرار ده).

وی پس از تمام شدن تیرها برخاست و گفت: از آن همه تیرهایم تنها پنج تیر به خطا رفت.

سپس با شمشیر به صفوف دشمن تاخت و چنین رجز مى‌خواند:

«أنَا یَزیدُ وَ أَبِی مُهاجِرٌ *** أَشْجَعُ مِنْ لَیْث نَبیل خادِرٌ

یا رَبِّ إنّی لِلْحُسَیْنِ ناصِرٌ *** وَلاِبْنِ سَعْد تارِكٌ و هاجِرٌ»

(منم یزید فرزند مهاجر، شجاع تر از شیر بیشه، خدایا من یارى كننده حسینم و ابن سعد را ترك گفته و از وى دورى جستم).

11- حر بن یزید ریاحی، (فرمانده لشکر هزار نفره بود که وقتی دید قصد جنگ قطعی است، به امام پیوست)

12 و 13 -  «سعد بن حارث» و «ابوالحتوف بن حارث» هر دو از خوارج بودند و با عمر بن سعد براى جنگ با امام حسین(علیه السلام) به كربلا آمده بودند، بعد از ظهر عاشورا هنگامى كه یاران امام شربت شهادت نوشیدند و صداى زنان و كودكان آل رسول را شنیدند، ناگهان منقلب شدند و گفتند: «لا حُكْمَ إلاّ لِلّهِ وَلا طاعَةَ لِمَنْ عَصاهُ»؛ (حكم ویژه خداوند است و از كسى كه نافرمانى خداوند كند، نباید اطاعت كرد). سپس افزودند: «این حسین پسر دختر پیامبر است و ما امید شفاعت جدش را روز قیامت داریم پس چگونه با او بجنگیم و سپس به لشکریان عمر سعد حمله بردند و پس از مبارزه‌ی طولانی، به شهادت رسیدند.

مأخذها:

*- امالى صدوق، مجلس 30؛ إبصارالعین، ص 102 و كامل ابن اثیر، ج 4، ص 73 - اعیان الشیعة، ج 2، ص 319 - مقتل الحسین مقرّم، ص 240 - ابصارالعین، ص 94

*- تصدیق 72 نفر با ذکر نام آنها: انساب الاشراف ج3 ص187 ،اخبار الطوال ص254 ، الفتوح ج5 ص183، بحار الانوار ج45 ص4.

منبع : پایگاه پاسخگویی به سؤالات و شبهات ایکس – شبهه