کی به مریخ می رویم؟
در بین همه دنیاهایی که در منظومه شمسی تا به امروز شناخته‌ایم ماجرای مریخ به کلی متفاوت بوده است. اگر قرار باشد نیمه پر لیوان را ببینیم مریخ شبیه‌ترین سیاره به زمین است.
روزهای آذر 1351 آخرین اوقاتی بود که کفش‌های فضانوردان خاک سیاره‌ای جز زمین را لمس می‌کرد. شکی نیست که وقتی مأموریت فضانوردان هریسون اشمیت، یوگن سرنان و رونالد اوانس در مأموریت آپولو 17 ضمن سفر به ماه پایان یافت، گمان نمی‌کردند تا 43 سال بعد کماکان آنها آخرین انسان‌هایی بوده باشند که به دنیایی دیگر سفر کرده‌اند.
انسان اشتیاق زیادی برای سفر به مکان‌های کاملا ناشناخته و دوردست دارد. اکنون مقصد جدید ما، سفر به ماورای زمین و دنیاهای دیگر است. در سال‌های اخیر بحث سفر به همسایه‌ی ما، مریخ به عنوان یکی از ایده‌آل‌ترین مکان‌های سکونت انسان، هواخواهان زیادی پیدا کرده است. ایلان ماسک، میلیاردر و کارآفرین مشهور با شرکت فضایی خود اسپیس ایکس، مدت‌ها است که رؤیای سفر به مریخ در سر دارد. اما در همین حال، شرکت‌ها و سازمان‌های دیگری از جمله، ناسا، آژانس فضایی چین و انجمن مریخ هم بیکار ننشسته‌اند؛ این سازمان‌ها و شرکت‌های فضایی، مشغول برنامه‌ریزی هستند تا چالش‌های انسان برای سفر به مریخ را از پیش روی بردارند.
اما به نظر می‌رسد که هنوز اختلاف نظر زیادی در مورد نحوه و زمان سفر انسان به مریخ وجود دارد. باز آلدرین، فضانورد سابق و دومین انسانی که به ماه قدم گذاشت، در مصاحبه‌ی جدید خود، در مورد دلیل اهمیت اکتشاف و همچنین دلیل رفتن به مریخ طی ۲۰ سال آینده صحبت کرده است.
رویای گام نهادن بر سیاره سرخ
شباهت‌های مریخ به زمین موجب شده تا انگیزه زیادی برای کاوش در آن وجود داشته باشد. از این رو وقتی به تاریخچه مطالعات مریخ نگاه می‌کنیم، با فهرستی بلند بالا از مأموریت‌های رباتیک مواجه شویم؛ به گونه‌ای که می‌بینیم در مجموع تعداد مأموریت‌های در نظر گرفته شده برای شناخت مریخ به عدد 53 می‌رسد. بسیاری از این مأموریت‌ها به صورت اختصاصی برای مطالعه در سطح یا مدار مریخ در نظر گرفته شده است؛ برخی نیز به صورت بخشی از مأموریتی دیگر بوده است که مقصد اصلی آن برای مثال مشتری یا سیاره‌ها و اجرام دیگر منظومه شمسی بوده است. از این تعداد، 24مأموریت موفقیت‌آمیز بوده و اکنون نیز 7 مأموریت ادیسه مریخ، مارس اکسپرس، آپورچونیتی، مدارگرد اکتشافی مریخ (MRO)، کیوریاسیتی، مانگالیان و مِی‌ون در سطح و مدار مریخ مشغول ارسال آخرین اطلاعات و تصاویر از این سیاره به زمین هستند. با این حال هنوز یک پرسش باقی است: کی خودمان به مریخ می‌رویم؟
ایلان ماسک: در سال ۲۰۱۸ به مریخ می رویم
ایلان ماسک می خواهد هر چه زودتر در سال ۲۰۱۸ یک فضاپیما را به مریخ بفرستد. بسته به تعریف ما از عبارت «هر چه زودتر»، این یعنی بین ۲۰ تا ۲۳ ماه بعد، این پرتاب صورت می گیرد. اما احتمالا منظور ماسک ۲۴ ماه بود، چون ماه می ۲۰۱۸ زمانی است که مریخ در نزدیک ترین فاصله از زمین قرار می گیرد که اصطلاحا به آن پنجره ی پرتاب به سوی مریخ می گویند. به همین دلیل، این بازه ی زمانی برای پرتاب فضاپیما به سیاره ی سرخ مناسب است. در این میان، شرکت اسپیس ایکس کارهای زیادی دارد که باید انجام بدهد، مثلا ساخت موشکی را که از آن برای پرتاب فضاپیما استفاده می کند، به پایان برساند. همچنین باید راهی برای فرود آن فضاپیما بر مریخ پیدا کند.
باز آلدرین: تا ۲۰ سال آینده می‌توانیم به مریخ برویم
آلدرین می‌گوید به لطف پیشرفت‌های اخیر، برای نخستین بار در تاریخ تمدن بشری، سفر به دنیاهای دیگر واقعا در دسترس است. او می‌گوید: هم‌اکنون زمانی است که باید به‌طور جدی به چگونگی زندگی در مریخ فکر کنیم. ما هیچ‌گاه به کاوش سیاره‌ای دیگر این چنین نزدیک نبوده‌ایم.
وقتی از آلدرین پرسیده شد که چقدر به دست‌یابی به این هدف نزدیک هستیم، او به بی‌درنگ گفت: ما می‌توانیم تا سال ۲۰۴۰ اولین انسان را در مریخ داشته باشیم.
آلدرین در ادامه مصاحبه در مورد اهمیت اکتشاف سیارات دیگر صبحت کرد و گفت سیاره‌ی ما به دلایل مختلف، سیاره‌ای باستانی و شناخته‌شده است؛ اما سایر اجرام منظومه‌ی شمسی، قلمروهای دست‌نخورده‌ای تلقی می‌شوند. او می‌گوید: سفر فضایی و اکتشاف، مرز نهایی [پیشرفت‌های ما] را نشان می‌دهند، ما اکنون تقریبا هر سانتی‌متر از این سیاره را بررسی کرده‌ایم؛ اما بااین‌وجود، هنوز چیزهای زیادی هستند که نمی‌دانیم.
آلدرین می‌گوید مهم‌ترین جنبه‌های این جستجو، چیزی به مراتب بیش از خود علم یا فتح دنیاهای دیگر است. سفر به مریخ با خود هیجان به همراه دارد و نسلی از جوانان تشنه‌ی جستجو و اکتشاف را به وجود می‌آورد.
زمانی که باز آلدرین در سال ۱۹۶۹ روی ماه قدم گذاشت، بسیاری از جوانان به فضا و فضانوردی علاقه‌مند شدند و به دنبال تحصیل در رشته‌های اِستِم (STEM) یا سیستم آموزشی با تمرکز روی زمینه‌های بنیادیِ علوم، تکنولوژی، مهندسی و ریاضیات رفتند و امیدوار بودند که روزی به موفقیت‌هایی شگفت‌انگیز دست پیدا کنند. آلدرین که به خوبی از تأثیر علم روی جوانان آگاه است، تأکید می‌کند: اگر شروع به سرمایه‌گذاری روی نسل‌های آینده کنیم، می‌توانیم به مریخ برسیم.
در واقع به نظر او، سرمایه‌گذاری به منزله‌ی کلیدی برای موفقیت‌های درازمدت است. آلدرین می‌گوید: در سال ۱۹۰۳، انسان پرواز با هواپیما را آموخت و فقط ۶۶ سال بعد، به ماه رفت. برای کمک به نسل‌های بعد برای جهش‌های عظیمی مانند این، باید آنها را آموزش بدهیم و شور و شوق آنها در زمینه‌هایی همچون علم، تکنولوژی، مهندسی، هنر و ریاضی برانگیزیم.
آلدرین اشاره می‌کند که خودش به پدید آمدن چنین اشتیاق‌هایی در جوانان کمک کرده است. او می‌گوید: این کار، مأموریت بنیاد اسپیس شیر (SpaceShare) و یکی از برنامه‌هایی است که با تمام وجود حامی‌اش هستم.
بنیاد فضایی اسپیس شیر متعلق به باز آلدرین، سازمانی غیرانتفاعی است که با فراهم کردن ابزارهای آموزشی به صورت رایگان، مشوق کودکان در زمینه‌های علمی تکنولوژیکی است. هدف اصلی بنیاد اسپیس شیر این است که جوانان در تمام سطوح مالی، قادر به رسیدن به توانایی‌های بالقوه خود باشند.
سه ایرانی نامزد سفر به مریخ
آنها كریستف‌كلمب‌های مریخ هستند. اولین انسان‌هایی كه قرار است تا زمانی كه زنده هستند در سیاره سرخ زندگی كنند. سفر بی بازگشت به مریخ حالا به مراحل نهایی خود نزدیك می‌شود و از میان ٢٠٠ هزار نفر كه در این پروژه ثبت‌نام كرده‌اند امروز تنها صد نفر باقی مانده‌اند. آنها باید چالش‌های زیادی را پشت سر بگذارند تا در میان ٢٤ نفر نهایی برای سفر یك طرفه به مریخ باشند. پروژه سفر به مریخ برای شركت هلندی «مارس وان» است كه با مشاركت كشورهای قدرتمند در صنعت فضایی قرار است شرایط زندگی بشر را در مریخ فراهم كند. در میان این صد نفر سه ایرانی هم حضور دارند. آنها تمام این مراحل را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند.
سعید قندهاری، صادق مدرسی و الهه نوری سه مریخ‌نورد ایرانی هستند كه هر كدام‌شان می‌توانند نام خودشان و ایران را تا ابد در مریخ ثبت كنند. مریخ ۲۳۰ میلیون كیلومتر با زمین فاصله دارد و سفر به آن هفت تا هشت ماه طول می‌كشد. فضانوردان این مدت را در فضایی بسیار تنگ (بسیار كوچك‌تر از اقامتگاه‌شان در مریخ) می‌گذرانند. از دوش گرفتن خبری نخواهد بود و استحمام با حوله خیس است. غذا هم كنسروی یا منجمد خواهد بود.
مسافران مریخ برای جلوگیری از تحلیل عضلات باید روزی سه ساعت نرمش كنند و در صورتی كه با توفان خورشیدی مواجه شوند، باید تا چند روز را در محفظه‌ای حتی كوچك‌تر در قسمت بیشتر حفاظت شده سفینه بگذرانند. پروژه مارس وان در سال ۲۰۱۱ با این هدف آغاز شد كه استراتژی مسكونی كردن مریخ در سال ۲۰۱۵ تدوین شود. افراد منتخب در گروه‌های چهار نفره به مریخ اعزام می‌شوند و هر دو سال چهار نفر دیگر به جمع آنها اضافه می‌شود تا جامعه انسان‌های مریخ نشین به تدریج شكل بگیرد.
منابع: سیناپرس، انتخاب، زومیت
