اول بخندید، بعد فکر کنید!

ایگ‌نوبل به تحقیقاتی تعلق می‌گیرد که شاید در نگاه اول خنده‌دار به ‌نظر برسند، اما پشت آن ‌ها فکری عمیق و تلاشی در خور توجه انجام شده و مردم را پس از خنداندن، به فکر کردن می‌اندازد.

این جایزه همه‌ ساله در اوایل اکتبر (تقریباً در زمان اعلام نتایج جایزهٔ نوبل) به ۱۰ موفقیت برتر که «ابتدا باعث خنده و سپس به فکر فرورفتن مردم شود» اعطا می‌شود. این جایزه توسط مجلهٔ طنز علمیِ سالنامهٔ تحقیقات نامحتمل ( Annals of Improbable Research) سازمان‌دهی می‌شود.

احتمالا به زودی برندگان ایگ نوبل ٢٠١٧ مشخص می شوند به همین بهانه مروری کنیم بر جالب ترین ایگ نوبل های گذشته و به ویژه ایگ نوبل های سال ٢٠١٦.

نان کره‌ای – 1996

فکر می‌کنید اگر نان از دست تان بیفتد با کدام سمت به زمین سقوط می‌کند؟ احتمالا جواب تان این است که دو سمت نان فرقی نمی‌کند اما اگر روی آن کره بمالید آن وقت موضوع مهم می‌شود. رابرت متیو از دانشگاه اسون نشان داد که نان معمولا با سمت کره‌اش روی زمین می‌افتد! این پژوهش تأثیرگذار یک ایگ‌نوبل را برای او در پی داشت.

شکستن قولنج کلم بروکلی – 2009

آیا شکستن قولنج انگشتان دست باعث آرتروز یا لرزش دست در میانسالی می‌شود؟ این سؤالی بود که دونالد آنگر با پاسخ دادن به آن توانست یک ایگ‌نوبل برای خودش به ارمغان بیاورد. او که دارای تحصیلات دانشگاهی است، علاوه بر به دست آوردن ایگ‌نوبل توانست به مادرش ثابت کند که شکستن قولنج هیچ تأثیری روی انگشتان دستش نداشته است چون او فقط قولنج انگشتان دست چپش را شکسته اما به آرتروز مبتلا نشده است. آنگر در جدیدترین تحقیقاتش قصد دارد بفهمد آیا لازم بوده در بچگی‌اش این همه کلم بروکلی بخورد یا نه!

شما اسمت چی بود؟ – 2009

کاترین داگلاس و پیتر راولینسون از دانشگاه نیوکسل در کمال مسرت ثابت کردند که گاوهای اسم‌دار بیشتر از گاوهای بدون اسم، شیر می‌دهند. آنها تحقیق شان را با عنوان «کاوشی در مشاهدات مدیران فروش در مورد ارتباط انسان و دام درون مراکز دامپروری با افزایش تولید» در نشریه آنتروزوس منتشر کرده‌اند که برای آنها یک ایگ نوبل به همراه داشت.

شمشیر نخورید – 2007

اگر هوس کردید هر از چند گاهی به تقلید از مجریان سیرک یک شمشیر قورت بدهید، دست نگه دارید. «دان مه‌یر» و «برایان ویت کمب» کشف کردند که بلعیدن شمشیر ممکن است باعث سوراخ شدن مری و بسیاری از آسیب‌های دیگر شود(!) چون کسی تا قبل از این کشف از موضوع مطلع نبود، آنها یک ایگ نوبل را بالای سر بردند.

همه با هم: بنگ – 2000

همه فکر می‌کنند جوایز صلح را فعالان حقوق بشر می‌گیرند اما این طور نیست، در سال 2000 فرماندهی نیروی دریایی انگلستان دستور داد «در مانورهای دریایی، شلیک توپ از کشتی‌های جنگی ممنوع است. به جای آن ملوانان یکصدا فریاد بزنند "بنگ" و برای این دستور ایگ نوبل صلح را برد.

رازهای بطری نوشابه – 2009

به نظر شما یک بطری خالی برای شکستن سر بهتر است یا بطری پر؟ اصلا سؤال ساده‌ای نیست چون اشتفان بولیگر، استیفن راس، لارس اوسترهلوگ، مایکل تالی و بیت نیوبونل از دانشگاه برن در سوئیس با جواب دادن به این سؤال توانستند ایگ نوبل صلح را برای خودشان بخرند. آنها در مقاله‌ای با عنوان آیا بطری‌های خالی و پر نوشابه محکم‌ترند و آیا آستانه شکست آنها برای شکستن جمجمه انسان کافی است؟ که در مجله پزشکی قانونی به چاپ رسید، نشان می‌دهند بطری‌های خالی بیشتر آسیب می‌زنند.

٢٠١٥ سال جالب ترین ها

از میان 10 برنده جایزه نوبل مضحک 2015، سه مورد به محققانی اختصاص داشت که نشان دادند همه «پستانداران صرف‌نظر از اندازه، برای ادرار کردن، حدود 21 ثانیه زمان صرف می‌کنند»، «می‌توان تخم‌مرغ را با استفاده از مواد شیمیایی تا حدی به حالت نیم‌پز برگرداند» و این که «می‌توان با استفاده از ریاضی نشان داد که چگونه Moulay Ismael، امپراتور آفریقای شمالی در قرن 17 میلادی طی 30 سال، پدر 888 کودک شد».

تیم‌هایی نیز موفق شدند جوایزی را برای «متصل کردن یک تکه چوب به پشت جوجه به منظور نمایش چگونگی راه رفتن دایناسورها» و همچنین «نمایش امکان تشخیص آپاندیس حاد با میزان دردی که بیمار در زمان حرکت بر روی سرعت‌گیر جاده حس می‌کند»، دریافت کنند.

ایگ نوبل های ٢٠١٦

1- شلوار پلی‌استر برای موش

احمد شفیق این نوآوری را برای ایگ نوبل بازتولید، ارائه کرده است. احمد شفیق یک محقق مصری است. وی به بررسی تأثیر پوشیدن شلوارهای کتان، پشم و پلی‌استر بر سلامت جنسی موش‌های نر پرداخته است. سپس احمد همین تحقیق را بر روی مردها انجام داد. او بر اساس این تحقیقات دو مقاله چاپ کرده است. یکی در سال ۱۹۹۲ و یکی در سال ۱۹۹۳.

2- سنگ قبر مشکی و سنجاقک‌ها

نه دانشمندان از چهار کشور (مجارستان، اسپانیا، سوئد و سوئیس)، برای این تحقیق جایزه ایگ نوبل فیزیک را برده‌اند. آنها دو کشف انجام داده‌اند. یک اینکه چرا پشه‌ها کمتر به سمت اسب‌هایی با موی سفید کمتر جذب می‌شوند. دوم اینکه چرا سنگ قبر سیاه، موجب جذب سنجاقک می‌شود.

آنها متوجه شدند که پنج گونه سنجاقک در مجارستان به سمت سنگ قبر سیاه جذب می‌شوند. رفتار آنها هم شبیه به اینست که آب پیدا کرده باشند. طبق تحقیق آنها، سنگ قبر سیاه نور پولاریزه شده منعکس می‌کند. درست مثل سطح آب. در نتیجه سنجاقک‌ها فریب می‌خورند. مشکل اینجاست که سنجاقک‌ها در آب می‌توانند تولید مثل کنند ولی روی سنگ نه.

3- شخصیت‌های سنگی

ایگ نوبل اقتصاد به سه دانشمند به نام‌های مارک آویس، سارا فوربز و شِلاق فرگوسن اهدا شد. موضوع تحقیق آن‌ها ارزیابی شخصیت درک شده از سنگ‌ها از نظر فروش و بازاریابی بوده است (یعنی چه؟). تحقیق آنها در سال ۲۰۱۴ در ژورنال Marketing Theory چاپ شده است. دلیل انتخاب سنگ این بوده است که سنگ هیچ ارتباطی با هیچ برندی ندارد.

4- خاراندن در آینه

این تحقیق مربوط به ایگ نوبل پزشکی است. این تحقیق توسط پنج دانشمند آلمانی انجام شده است. نتایج این پژوهش در مجله PLOS ONE چاپ شده است. در این تحقیق نشان داده شد که اگر دست چپ فردی احساس خارش کند، با ایستادن جلو آینه و خاراندن دست راست، احساس خارش برطرف می‌شود. این روش حتی برای کسانی که بیماری پوستی هم دارند جواب می‌دهد.

5- علم برای پینوکیو

این جایزه مربوط به ایگ نوبل روانشناسی است. پنج دانشمند از ۱۰۰۰ نفر در بازه سنی شش تا ۷۷ سال، سؤال پرسیدند که هر از چند وقت دروغ می‌گویند؟ هدف از این سؤال، بررسی تغییرات کیفیت و دفعات دروغگویی در طول عمر و سنین مختلف است. نتیجه نشان داد که انسان دروغگویی را در بچگی یاد می‌گیرد. در سنین جوانی به اوج توانایی دروغگویی می رسد و در پیری توانایی دروغگویی کم می‌شود.

6- وقتی یاوه خوب بیان می‌شود

این جایزه برای ایگ نوبل صلح اعطا شد. چندین دانشمند در این تحقیق مشارکت داشتند. عنوان تحقیق عبارت بود از درک و تشخیص یاوه‌های شبه کامل. یعنی تشخیص حرف‌ها و ادعاهای پوچی که به نحو خوب و قابل باوری بیان می‌شوند. این تحقیق در سال ۲۰۱۵ در مجله Judgment and Decision Making به چاپ رسیده است.

7- هیولا بودن

ایگ نوبل زیست‌شناسی مربوط به تحقیقی در مورد حیوانات است. دو دانشمند برای دو پروژه جدا از هم این جایزه را بردند. چارلز فوستر مدت زمانی را به عنوان گورکن زندگی کرد. توماس ویتز هم دست‌های مصنوعی ساخت و توانست مدتی را با بزها سر کند. در این مدت وی با یک معده مصنوعی، همانند بز علف خورد.

8- جمع‌آوری پشه

ایگ نوبل ادبیات به فردریک جوبرگ اهدا شد. وی کتابی سه جلدی در مورد لذت جمع‌آوری پشه‌های زنده و مرده نوشته ست.

9- برعکس نگاه کردن

دو دانشمند جایزه ایگ نوبل درک و فهم را دریافت کردند. آنها تحقیق کردند که آیا اگر به صورت برعکس به اجسام نگاه کنیم، آنها را متفاوت می‌بینیم؟ این تحقیق در سال ۲۰۰۶ در مجله Vision Research به چاپ رسید.

منابع: ایسنا، سایت میثم رودکی، علم نما