بانوان متنفذ سینمای ایران

درباره 20 سینماگر خانم که این روزها صاحب نفوذ هستند و تاثیرشان بر ارکان سینما غیر قابل انکار است.

فرآوری: منیژه خسروی-بخش سینما و تلویزیون تبیان

بعد از گزارش 20 مرد متنفذ سینما سراغ 20 زن قدرتمند رفته ایم.. ملاک تاثیرگذاری فعلی سینماگران است(مستقیم و غیر مستقیم) و گرنه مگر می توان کسانی چون پگاه آهنگرانی،باران کوثری، هانیه توسلی، شبنم مقدمی، ویشکا آسایش و ... را نادیده گرفت. به این فهرست باز هم می توان چند نام افزود. مثلا مرضیه برومند که فعلا تمرکزش را بر مسولیت های اجرایی تئاتر گذاشته. پوران درخشنده از بانوان فعال سینمای ما است که علاوه بر کارگردانی، تهیه کنندگی هم می کند؛ نمونه تازه اش انیمیشن «آخرین داستان». یک نام دیگر را هم فراموش نکنیم: پریسا بخت آور. برغم این که یک دهه است از کارگردانی فاصله گرفته، همچنان جزو زنان تاثیرگذار است. این تاثیر گذاری بواسطه مدیریت او در موسسه بامداد است که در زمینه آموزش فیلمسازی فعالیت دارد. یکی از مهم ترین اقدامات او برگزاری کارگاه فیلمنامه نویسی با حضور اصغر فرهادی است.

رخشان بنی اعتماد/کارگردان

رخشان بنی اعتماد موفق ترین کارنامه را در میان زنان کارگردان سینمای ایران دارد و شیر طلای ونیز برای «قصه ها» شاهدی است بر این مدعا. او چندی پیش در شاخه نویسندگی به آکادمی اسکار دعوت شد که موقعیت رشک برانگیزی است. رخشان بنی اعتماد به عنوان داور بخش افق‌های هفتاد و چهارمین دوره جشنواره فیلم ونیز هم(۲۰۱۷) انتخاب شده است. مستندهای او را فراموش نمی کنیم که در عین تلخی و گزندگی، هشدار می دهند و البته اثرش را برای بهبود کیفیت زندگی برخی سوژه هایش بر جا گذاشته.

فرشته طائرپور/تهیه کننده

فرشته طائرپور با دو ویژگی شناخته می شود: تهیه کننده و مسول. او رئیس کانون تهیه کنندگان فیلم ایران است که به گفته خود طائرپور«با طراحی جدولی جهت محاسبه امتیازات، فرایند پذیرش تهیه کنندگان متقاضی عضویت را نظام‌مند ساخته.»او مشاور امور مالیاتی خانه سینما هم هست که وظیفه مهمی است و گذر سینماگران زیاد به این مبحث می افتد. فرشته طائرپور به مسائل سیاسی هم علاقه دارد و در انتخابات ریاست جمهوری اخیر، فیلم تبیلیغاتی اسحاق جهانگیری را تهیه کرد. «خاله قورباغه» به کارگردانی مسعود کرامتی تازه ترین فیلم سینمایی است که فرشته طائرپور تهیه کرده.

لیلا حاتمی / بازیگر

امسال در فیلم «رگ خواب» یکی از متفاوت‌ترین نقش‌هایش را به نمایش گذاشت و به خاطر بازی‌اش فروش خوبی نصیب فیلم کرد. لیلا حاتمی برای عضویت در آکادمی اسکار دعوت شد تا در کنار تجربه داوری کن، حضور در آکادمی را به کارنامه اش اضافه کند. او از معدود بازیگر توانمند سینمای ما است که فیلم بد به ندرت بازی کرده.

تهمینه میلانی/کارگردان

اولین کارگردانی است که فیلمش (آتش بس 1)وارد باشگاه میلیاردی شد. این یعنی تهمینه میلانی می تواند فیلمی بسازد که مقبول گیشه باشد. پیش و پس از آن هم فیلم پرفروش داشته و احتمالا «ملی و راه های نرفته اش» که در نوبت اکران است، به فروش قابل توجهی برسد. تهمینه میلانی حتی برای کسانی که سینما را به شکل حرفه ای پی گیری نمی کنند،نامی آشنا است. دلیل اصلی این ماجرا به نظرات تند و تیزش درباره مردان و و نوع نگاهی که به آن ها در فیلم هایش دارد، باز می گردد. خانم میلانی در سال های اخیر کمی از برندگی کلام پیشین فاصله گرفته و سعی کرده به کار فیلمسازی اش برسد. او با ساخت 14 فیلم سینمایی پرکارترین کارگردان زن سینمای ما است.

ترانه علیدوستی /بازیگر

از همان 17 سالگی و نقطه ورودش به سینما در نقش ترانه فیلم «من ترانه 15 سال دارم» قدرتمند ظاهر شد و در همان سن و سال، اولین سیمرغش را گرفت. ترانه علیدوستی هیچوقت بیراهه نرفت و با «شهرزاد» و «فروشنده» وجاهت بیشتری یافت. او به فرمان ضد مهاجرتی ترامپ واکنش فوری داشت و اعلام کرد به دعوت آکادمی اسکار جواب رد خواهد داد. متن اینستاگرامی او در رسانه های داخلی و خارجی بازتاب گسترده ای داشت و نشان از قدرت او دارد. قدرتی که حالا با بالا رفتن فالوترهایش بیشتر هم شده.

مریلا زارعی/بازیگر

مریلا زراعی جزو بازیگرانی است که انتخاب های خوبش به مراتب بیشتر است و همین به کارنامه اش وزن داده. بخشی از آن هم دلایل فرامتن دارد که ریشه اش را باید در روحیه شخصی این بازیگر جست و جو کرد. او بدون تعارف نظرش را بیان می کند. حکم نمی دهیم اما هر بازیگری چنین وجاهتی (قدرتی) ندارد که در سیمرغِ مسلم بازیگری دیگر شریک شود. نمی خواهیم توانایی خانم زارعی در خلق شخصیت یک زن افسرده فیلم «زیر سقف دودی» را نادیده بگیریم ولی جایی که لیلا حاتمی و «رگ خواب» هست در دادن تنها یک سیمرغ دودلی جایز نیست.

منیژه حکمت/ تهیه کننده، کارگردان و پخش کننده

مدیر موسسه بامداد فیلم است که در زمینه تولید و توزیع فعالیت می کند. منیژه حکمت بعد از چند سال دوری از کارگردانی این روزها مشغول «جاده قدیم»است که خودش تهیه کرده. خانم حکمت از جمله سینماگرانی است که گرایشات سیاسی اش را علنی می کند و در عین حال ابایی ندارد که تندترین نقدها را علیه دولت بر زبان بیارود. جمع این مشخصات از او سینماگری جسور و قدرتمند ساخته.

کتایون شهابی/ پخش کننده جهانی

نام کتایون شهابی سال پیش در رسانه های کشورمان زیاد دیده می شد. او داور جشنواره 2016 کن بود و همین باعث شد گذشته اش مورد دقت و توجه قرار گیرد. حتی بعد از دو جایزه ای که «فروشنده» از کن گرفت، برخی حضور شهابی در هیات داوران را بی تاثیر ندانستند. او علاوه بر این که تهیه کنندگی می کند، مدیر عامل موسسه رسانه بین‌المللی شهرزاد است و روز بروز نقشش در پخش فیلم های ایرانی پررنگ تر می شود. شهابی در سال ۲۰۱۲ نیز شرکت فرانسوی نوری پیکچرز را در پاریس راه اندازی کرد که فیلم‌های «قصه‌ها»، «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» و «ناهید» از فیلم‌های توزیع شده توسط این شرکت هستند.

هدیه تهرانی/بازیگر

آن چه باعث شد هدیه تهرانی را در فهرست بانوان متنفذ سینمای ایران قرار دهیم سه دلیل اصلی دارد. یکی کمکی است که همچنان نامش به گیشه می کند و سال پیش بخشی از فروش «عادت نمی کنیم» بخاطر او بود. دیگری فعالیت های اجتماعی هدیه تهرانی است که بی سر و صدا مشغول پاسداری از محیط زیست است. مهم ترین دلیل اما منعفل نبودن در پروژه های سینمایی است. هدیه تهرانی به گواه آن ها که در سال های اخیر با او همکاری داشته اند، «غالبا» شرط و شروط هایی برای انتخاب پارتنر و عوامل فیلم ها دارد و حین تولید فیلم ها نظراتش خریدار دارد.

فاطمه معتمدآریا / بازیگر

از بازیگران توانمندی است که وجهه ای بین المللی هم دارد. فاطمه معتمدآریا در جشنواره‌های مهم دنیا بارها به عنوان داور حضور داشته و و سال 2014 در فیلم آذربایجانی «نبات» بازی کرد. معتمدآریا با فیلم «آباجان» هاتف علیمردانی، امسال مجددا بازی‌اش به چشم آمد. و از جشن حافظ تندیس گرفت.

مهتاب کرامتی/ بازیگر

بعد از تثبیت در سینما، تلاش کرده در کنار بازیگری وجهه ای دیگر هم از خود به نمایش بگذارد. مهتاب کرامتی سال ها است به عنوان سفیر حسن نیت یونیسف فعالیت می‌کند.او سال پیش تجربه ای تازه بدست آورد و آن هم تهیه کنندگی مستند «صفر تا سکو» است. کرامتی امسال فیلم «تیک آف» را روی پرده داشت؛ منتها نه به عنوان بازیگر بلکه در مقام سرمایه گذار. جمع این تجربیات نشان می دهد کرامتی به جایگاهی رسیده که می تواند نفر اصلی یک پروژه باشد. از آن طرف او در جشنواره سی و چهارم فیلم فجر مشاور هنری دبیر (محمد حیدری) بود که نشانه دیگری است از جایگاه ویژه این بازیگر.

نگار اسکندرفر/ مدیر موسسه کارنامه

حوزه فعالیت نگار اسکندفر به سینما محدود نمی شود. او مدیر موسسه کارنامه است که فعالیت های سینمایی یکی از زیرشاخه های آن بحساب می آید. در این موسسه چهره های بنامی مشغول تدریس رشته های مختلف سینما بوده اند و هستند اسکندر فر تهیه کننده چند مستند و فیلم «روز مبادا» بوده و به عنوان سرمایه گذار و مجری طرح با اصغر فرهادی در«جدایی نادر از سیمین» همکاری داشته است. مجموعه کارنامه با مدیریت او تاکنون استعدادهای فراوانی را کشف و به سینمای ایران معرفی کرده است.

هایده صفی یاری/تدوینگر

درکارنامه اش تدوین فیلم های کارگردان های شاخص کشورمان دیده می شود هایده صفی یاری همچنان در اوج است و جزو سر شلوغ ترین سینماگران ماست. او چندی پیش به عنوان یکی از چند سینماگر ایرانی برای عضویت در آکادمی علوم و هنرهای سینمایی اسکار دعوت شد. در کارنامه او چهار سیمرغ دیده می شود که رکورد تحسین برانگیزی است و نشان از اهمیت کار این تدوینگر دارد.

تینا پاکروان / بازیگر و تهیه کننده

تینا پاکروان پیش از اینکه به عنوان بازیگر، نویسنده و کارگردان یا تهیه کننده معروف شود، در سینمای ایران به عنوان چهره‌پرداز، مدیر تولید، منشی صحنه، دستیار کارگردان، مدیر برنامه‌ریز، مجری طرح و ... فعالیت داشت. سال 92 برای اولین بار وارد عرصه نویسندگی و کارگردانی شد و قرار است اواخر مرداد فیلم سینمایی «لس‌آنجلس_تهران» را به عنون فیلم سومش کلید بزند.

مستانه مهاجر/ تدوینگر

از تدوینگران پرکار سینمای ما است و در سال های اخیر در کنار حرفه اصلی، تهیه کنندگی و سرمایه گذاری فیلم ها را هم تجربه کرده. مستانه مهاجر سرمایه گذار «خنده‌های آتوسا»،«هلن» و «اسرافیل» است و تهیه کنندگی فیلم آخر یعنی«اسرافیل» را هم بر عهده داشته. چندی پیش هم پروانه ساخت فیلم سینمایی «زالاوا» به تهیه کنندگی او صادر شد. نکته جالب دیگر درباره مستانه مهاجر همکاری های مشترک با همسرش ، پژمان بازغی است. نمی دانیم از سر تصادف این اتفاق رخ داده یا جزو پیش شرط های یکی از این دو است. به این معنی که غالب فیلم هایی که مهاجر تدوین می کند، پژمان بازغی جزو بازیگران آن است.

مهناز افشار/بازیگر

مهناز افشار از سال 89 شکل و شمایل انتخابهایش را تغییر داد و از این جا به بعد بود که بازی‌اش به چشم آمد. با فیلم «نهنگ عنبر» سامان مقدم به همراه رضا عطاران در نقشی کاملا متفاوت ظاهر شد  وحالا مورد توجه کارگردان های شاخص است.

نرگس آبیار/ کارگردان

«شیار 143» به تنهایی کافی بود تا پای نرگس آبیار در سینمای ایران سفت شود. این فیلم سر و صدای عجیبی در سینما به راه انداخت و مورد توجه طیف‌های مختلف فکری قرار گرفت و در جشنواره‌های مختلف جهانی مثل استرالیا، روسیه، هند، کره جنوبی و ... هم برگزیده شد. بعد از آن «نفس» را ساخت و نشان داد برای ماندن آمده.

نغمه ثمینی/فیلمنامه نویس

نغمه ثمینی بیشتر از اینکه در سینما شناخته شده باشد، چهره مطرح تئاتر است. او برای سینما چهار فیلمنامه نوشت.«چوپان دروغگو»،«سه زن» و «طعم شیرین خیال». او سال گذشته سنگ تمام گذاشت و به همراه حسن فتحی، فیلمنامه «شهرزاد» را نوشت. از او به عنوان گران ترین فیلمنامه نویس زن یاد می شود.

نیکی کریمی / بازیگر

نیکی کریمی همچنان بازیگر مطلوب کارگردان ها و تهیه کننده ها است. او بعد از تجربه کارگردانی، داوری، ترجمه، انتشار کتاب و برگزاری نمایشگاه عکس، امسال به عرصه تهیه کنندگی هم وارد شد. البته پیش ازاین فیلم «شیفت شب» به کارگردانی خودش را تهیه کرده بود.

پریناز ایزدیار/ بازیگر

«ابدو یک روز» و «شهرزاد» فرصتی ویژه در اختیار او قرار دادند؛ سال 94 . پریناز ایزدیار در دو نقش کاملا متفاوت توانایی اش را به رخ کشید و برای فیلم «ابد و یک روز» سیمرغ گرفت. نام سمیه هم سر زبان ها افتاد و به شیرین« شهرزاد» گره خورد. ایزدیار بعد از این دو تجربه خاص، مترصد تکرار اتفاق مهم دیگری است ک فعلا به سری دوم «شهرزاد» و فیلم هایی که بازی کرده محقق نشده.