فاقد حجیت شرعی بودن آراء طبق لیستهای انتخابی

در جلسه پرسش و پاسخ همایش دفتر پژوهش‌های فرهنگی در شهر مقدس مشهد، رأی دادن طبق لیست‌های انتخاباتی را فاقد حجیت شرعی دانست و ضمن اعلام این كه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) فهرستی برای انتخابات مجلس خبرگان رهبری ارایه نخواهد كرد افزود: به عنوان یك مسلمان اگر از ما پرسیدند، كسی را كه صالح می‌دانیم، معرفی می‌كنیم؛ اگر از این شهادت ما اطمینان یافتند كه این فرد اصلح است، به او رأی می‌دهند.

آیت‌الله محمد تقی مصباح یزدی در جلسه پرسش و پاسخ برخی از فعالان فرهنگی و سیاسی سراسر كشور كه برای هفتمین همایش دفتر پژوهش‌های فرهنگی وابسته به موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در سالن اجتماعات خانه شهید مشهد گرد هم آمده بودند، در پاسخ به این سؤال كه در انتخابات آینده مجلس خبرگان رهبری، به كدام فهرست انتخاباتی رأی ‌دهیم، گفت: معیارهای اصلح را مقام معظم رهبری، علما و سیاسیون گفته‌اند.
وی افزود: بر رأی دادن طبق لیست معتقد نیستم. زیرا آن را فاقد حجیت شرعی می‌دانم. هر داوطلبی را از هر لیستی باشد اگر اصلح دانستیم باید به او رأی دهیم. می‌توان چند نفر از یك لیست و چند نفر از لیست دیگر یا افراد مستقل را انتخاب كرد. حجت شرعی ملاك است. باید احراز كنیم به كسی كه رأی می‌دهیم، برتر و اصلح از دیگران است. رأی دادن طبق لیست با مبانی شرعی سازگاری و حجیت ندارد.
آیت الله مصباح یزدی با بیان این كه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) فهرستی برای انتخابات مجلس خبرگان رهبری نمی‌دهد، تصریح كرد: به عنوان یك مسلمان اگر از ما پرسیدند، كسی را كه اصلح می‌دانیم، معرفی می‌كنیم. اگر از این شهادت‌ ما اطمینان یافتید كه این فرد اصلح است، به او رأی می‌دهید. معرفی اصلح به دیگران لازم است تا غیر اصلحان پست‌ها را اشغال نكنند.
عضو مجلس خبرگان رهبری درباره دیدار خود با رییس مجمع تشخیص مصلحت در اجلاسیه اخیر مجلس خبرگان رهبری در تهران اظهار داشت: این چه اهمیتی دارد كه رسانه‌ها این‌قدر با آب و تاب آن را دنبال كردند؟ در اجلاسیه اخیر خبرگان، همه آقایان بودند و همدیگر را دیدند.
وی افزود: بنده هم در راهروی مجلس به طور اتفاقی با ایشان ملاقات كردم. من با ایشان از پنجاه و چهار سال پیش، دوستی و رفاقت داریم. همكاری‌هایی داشتیم. رفاقت ما احتیاج به این حرف‌ها ندارد. ایشان از قدیمی‌ترین دوستان من است. از زمان فعالیت در مجله مكتب تشیع و مسایل سیاسی بعدی همكاری داشتیم. ما از سال 1332 تا كنون با همدیگر رفیق هستیم، ولی از جهت فكری و مشی عملی، اختلاف‌هایی داریم. رفاقت دیرین ما، به این معنا نیست كه در همه مسایل، افكارمان همسو است. در پاره‌ای از مسایل پس از انقلاب اختلاف نظر داریم. منشأ آن، گاه مسایل فقهی و گاه اجرایی است. در مسایلی از ولایت فقیه و مشی عملی در برخی امور، دیدگاه‌های ایشان را نمی‌پسندم. هرچه وظیفه شرعی داریم عمل می‌كنیم؛ رفاقت حجت‌آور نیست.
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) اختلاف دیدگاه را چه از نظر حكم و چه موضوع تعجب‌آور ندانست و ادامه داد: در اجلاسیه قبلی مجلس خبرگان رهبری هم آقای خاتمی كنار من نشستند و گفتند چرا با ما بی‌مهری می‌كنی؟ گفتم من بر اساس وظیفه شرعی خود عمل می‌كنم، شما هم بر اساس وظیفه عمل كنید. هر كس باید حجت شرعی نزد خدای متعال داشته باشد.
وی در پاسخ به این پرسش یكی از حاضران كه آیا مبنای حجیت نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، رأی مردم است یا اجتهادشان، اظهار داشت: تقلید از مرجع تقلید به خاطر تعبد نیست، بلكه عقل تنها راه كسب علم لازم را مراجعه جاهل به عالم می‌دانند. بر همین اساس، مردم به مراجع تقلید مراجعه می‌كنند. انتخاب ولی‌فقیه توسط مجلس خبرگان رهبری، همان رجوع جاهل به عالم است، ولی برای نظام‌مند كردن انتخاب رهبر، آیین‌نامه و ضوابطی نوشته شده كه در آن اختلاف پیش نیاید. نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، ولی فقیه را مشخص می‌كنند تا در مسایل حكومتی كه خود برای رفع اختلاف است، اختلاف راه نیابد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در پاسخ به این پرسش كه با توجه به نظریه نصب، فرمایشات حضرت امام خمینی(ره) در بهشت زهرا (س) در 12 بهمن سال 1357 كه «من به پشتوانه مردم، دولت تعیین می‌كنم» چگونه توجیه می‌شود، اظهار داشت: ایشان می‌فرمایند به «پشتوانه» مردم، اما آنچه از سوی خدا مطرح است، «نصب» حاكم می‌باشد.
وی افزود: شیعه معتقد است پس از رحلت رسول خدا (ص) امیرمؤمنان حضرت علی (ع) امام و خلیفه بودند اما تا 24 سال اقدامی نكردند. در نهج‌البلاغه هم آمده است كه هنگام پذیرش خلافت، آن حضرت فرمودند «چون مردم حاضر شدند به من كمك كنند، حجت بر من تمام شد وگرنه هرچند حق من بود و جانشین پیامبر خدا (ص) می‌باشم اما قدرتی نداشتم». حضرت امام خمینی(ره) هم فرمودند اگر مردم همراهی نمی‌كردند، وظیفه‌ای نداشتم اما به «پشتوانه» مردم، تكلیف بر من تمام است.
رییس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) ادامه داد: دو شیوه برای بحث وجود دارد؛ برهان و جدل. در منطق، بهترین راه، اقامه برهان است. اما بیشترین راه، جدل است. جدل یعنی بحث كردن با كسی كه مقدمات را خودش قبول دارد، چه مقدمات برهانی باشد یا غیربرهانی. جدل قانع كنند‌تر است تا برهان. زیرا مقدمات را طرف بحث قبول دارد. قرآن خطاب به مشركان می‌فرماید شما برای خودتان قائل به پسر هستید ولی برای خدا، دختر؟ حال این اگر به صورت برهانی مطرح شود، معنایش این است كه اگر مشركان برای هر دو پسر قایل بودند، مانند مسیحیان، باید درست باشد! اما این درست نیست. زیرا جدل است.
وی با اشاره به این كه باید در برابر امریكا و غرب، منطقی داشته باشیم كه خودشان هم قبول كنند، تاكید كرد: رهبر كبیر انقلاب اسلامی (ره) در برابر افرادی كه می‌گفتند «دموكراسی» اوج تفكر بشر است، می‌فرمایند كه آیا شاه را ما انتخاب كردیم یا غربی‌ها بر سر كار آوردند؟ یا آن‌كه من به پشتوانه این مردم، دولت تعیین می‌كنم. این در مقام جدل است. ولی وقتی حضرت امام خمینی(ره) در مقام برهان، سخن می‌فرمودند، از نصب سخن می‌گفتند. ایشان در احكام صادره، عبارت نصب یا انتصاب می‌آورند. در قانون اساسی، امام راحل (ره)، هم به «جدل» ، طبق شیوه مرسوم جهان، رفراندوم و مراجعه به آرای عمومی را آوردند و هم طبق «برهان» ، ولایت فقیه را قرار دادند.
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در پاسخ به این پرسش یكی از حاضران كه در تصمیم‌گیری‌های مهم، مانند جهاد ابتدایی، عصمت لازم است، پس چگونه ولی فقیه كه غیر معصوم است، دارای اختیار صدور حكم جهاد می‌باشد؟ بیان كرد: در «حوزه حكومتی»، ولی‌فقیه اختیارات امام معصوم (ع) را دارد. یعنی آنچه برای «امام معصوم» در مسایل اجتماعی و حقوقی ثابت است، برای «ولی‌فقیه» هم ثابت است. البته حضرت امام خمینی(ره) جهاد ابتدایی را از اختصاصات معصوم (ع) می‌دانند. برخی از فقها مانند سید محمد باقر صدر(ره) قائلند كه فقیه می‌تواند حكم جهاد ابتدایی صادر نماید.
وی در پاسخ به سؤال از مبنای شورای رهبری در اسلام، خاطرنشان كرد: یك دیدگاه این است كه مدیریت را می‌توان به صورت گروهی انجام داد. این دیدگاه رسما در اتحاد جماهیر شوروی سابق به كار گرفته شد كه رهبری، به دست شورا بود و یك مجموعه‌ تصمیم‌گیری می‌كرد. ولی عملا خود آن شورا یا هیأت رییسه، مقامی به نام «صدر هیأت رییسه» درست كردند. به هر حال در برخی موارد حكومت‌داری، باید یك نفر تصمیم بگیرد.
آیت الله مصباح یزدی، مدیریت را با سیستم شورایی سازگار ندانست و اظهار داشت: در مواردی باید صریحا تصمیم گیری كرد و نمی‌توان منتظر نظر موافق و مخالف بود. در جهان، حكومتی سراغ نداریم كه به صورت گروهی اداره شده باشد. اگر مراد از شورای رهبر، این است كه تمام اختیارات رهبر، به شورا داده شود، این شیوه، شكست خورده است. در اسلام، شخص ائمه اطهار (ع) امام بودند نه شورای آنها. شورای رهبری نه توجیه شرعی دارد و نه توجیه عقلایی.
وی در ادامه تاكید كرد: در اسلام، اصلی به نام «شورا» یا «مشورت» داریم كه از زمان پیامبر اكرم (ص) عمل می‌شد. با آن كه در حكومت نبوی (ص)، خود پیامبر خدا (ص) تصمیم می‌گرفتند اما خدای متعال به پیامبر خطاب كرد: «و شاورهم فی الامر».
وی افزود: اصل مشورت كردن در اسلام وجود دارد. اما پس از دریافت نظرات مشورتی، می‌فرماید: «اذا عزمت» یعنی هنگامی كه به تصمیم رسیدی. نمی‌فرماید «اذا عزمتم»، یعنی نهایتا تصمیم، تصمیم رهبر است. البته پیامبر خدا (ص) و ائمه اطهار (ع) نیازی به نظر مشاوران نداشتند؛ بلكه مصالح دیگری در كار بود. مثلا وقتی مردم در كاری دخالت داشته باشند و ابراز نظر كنند، از جهت روانی برای اجرای آن آماده‌تر هستند.
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) درباره این پرسش كه «در انتخابات مجلس خبرگان رهبری، رأی یك عالم و غیر عالم مساوی است، آیا این مورد قبول شماست» اظهار داشت: در اسلام، هر فردی در هرچه صلاحیت دارد اظهار نظر می‌كند. برای انتخاب رهبر، افراد صلاحیت‌دار باید نظر بدهند؛ یعنی كسانی كه خبره، متقی و دارای سایر صفات باشند. برای انتخاب خبرگان، باید صلاحیت افراد احراز شود. این را مردم نمی‌توانند بلكه كارشناسان باید نظر بدهند. یكی از مصادیق كارشناسان در این امر، فقهای شورای نگهبان هستند یا مصادیق دیگری مانند مراجع تقلید.
وی با اشاره به این كه مردم، فقیه مورد اعتمادشان را انتخاب می‌كنند، افزود: چه بسا یك فرد عادی افراد خبره را بهتر از دیگران بشناسد، زیرا با آنها معاشرت دارد. در رأی دادن و انتخابات مجلس خبرگان رهبری، مجتهد یا حقوق‌دان با سایرین یكسان هستند. پس از آن، نمایندگان خبرگان رهبری، فرد اصلی یعنی ولی‌فقیه را مشخص می‌كنند.
آیت‌الله مصباح یزدی درباره ورود بانوان در مجلس خبرگان رهبری بیان داشت: حضور بانوان مجتهده‌ای كه واجد سایر شرایط خبرگان باشند، از لحاظ حقوقی طبق اظهارنظر شورای نگهبان، بلامانع است. از لحاظ فقهی، در اظهارنظر كارشناس، مرد بودن شرط نیست. اگر پزشك ماهر زنی در امور پزشكی اظهار نظر كرد، حجت دارد. ملاك این است كه افرادی كه شرایط بیشتری دارند، اولی هستند.
وی افزود: اگر مردم تشخیص دادند خانمی از جهت فقاهت و سایر شرایط اصلی از مجتهد مردی برتر است، همان عمل می‌شود. خبرگان باید ولی فقیه منصوب از سوی خدا را شناسایی كنند. اگر شأن نمایندگان مجلس خبرگان رهبری از شؤون مدیریتی باشد، طبق دیدگاه انتخابی، زنان نمی‌توانند حضور یابند ولی طبق نظریه انتصابی كه دیدگاه ما هم همین است، حضور بانوان در خبرگان اشكالی ندارد.
گفتنی است هفتمین همایش دفتر پژوهش های فرهنگی كه با عنوان «خواص؛ رسالت‌ها و مسئولیت‌ها در تحقق اهداف اسلامی و گام های پیش رو» در سالن اجتماعات خانه شهید مشهد و با حضور شماری از نخبگان فرهنگی و سیاسی سراسر كشور برگزار شد، با ارایه گزارش دبیران كمیسیون‌های سه گانه «راهكارهای فرایند تحقق اهداف اسلامی در مرحله تشكیل دولت اسلامی»، «نقش انتخابات در تحقق اهداف اسلامی» و «اصولگرایی؛ مبانی، شاخصه‌ها، لوازم و موانع» به كار خود پایان داد.رسا