آیةالله سیدصالح قزوینی حلی قدس‌سره
سیدصالح علاوه بر مقامات عالی فضل و دانش، در تقوا و پرهیزگاری نیز سرآمد بود. هم‌چنین نیکو شعر می‌سرود و بسیار زیبا خط می‌نوشت
ولادت: 1257ق
وفات: 1304ق
عمر: 47سال
اساتید:
حضرات اعلام؛ شیخ مرتضی انصاری، سیدمهدی قزوینی (والد)، شیخ مهدی آل‌کاشف الغطاء، شیخ حسن فلوجی و... .
تألیفات:
مقتل امیرالمؤمنین علیه‌السلام ، رساله عملیه فی العبادات، مجموعه رساله‌های منثور و منظوم.
ولادت:
فقیه ادیب سیدمیرزا صالح قزوینی حلی از خاندان بزرگ قزوینی و مقیم در نجف‌اشرف و حله به شمار می‌رود. بنا به روایت شیخ آقابزرگ تهرانی، وی در سال 1257 قمری در حله دیده به جهان گشود. پدرش علامه سیدمهدی قزوینی و مادرش دختر علامه شیخ علی آل‌کاشف‌الغطاء مشهور به علم و فضل می‌باشند.
تحصیلات:
مقدمات علوم را نزد افاضل حوزه علمیه حله فراگرفت که از جمله آنان شیخ حسن فلوجی بود. سپس برای ادامه تحصیل رهسپار حوزه علمیه نجف اشرف گردید و از محضر اعاظم نجف اشرف به حد کمال مستفیض گردید.
در محضر شیخ انصاری:
میرزا صالح قزوینی پس از تشرف به نجف‌اشرف در محضر پرفیض خاتم المجتهدین شیخ مرتضی انصاری حضور یافت و از فقه و اصول شیخ بیشترین استفاده را برد. علامه سیدحسن صدر می‌نویسد: عمده تحصیل سیدصالح در نجف اشرف از محضر شیخ انصاری قدس‌سره بوده است. البته ایشان در بازگشت به حله و نجف از حوزه درسی والد ارجمندش علامه سیدمهدی و دایی فاضلش شیخ مهدی کاشف‌الغطا نیز بهره‌مند شده است.
از نگاه دیگران:
سخنان بلند بزرگان این عرصه در تجلیل از علامه سیدصالح قزوینی حکایت از جایگاه علمی و معنوی ایشان دارد. علامه آقابزرگ تهرانی می‌نویسد: ایشان از ملاعلی خلیلی و دیگران موفق به دریافت اجازه اجتهاد گردید و همه دانشوران برجسته آن سامان به فضل و دانش و مکانت والای او معترف بودند.
هم‌چنین به نقل از استادش میرزا حسین نوری می‌نویسد: سیدصالح زبده علمای اسلام و عمده فقهای عظام به شمار می‌آمد. زیرا تمامی فنون فضل و دانش و ادب در وی جمع بود...
سیدحسن صدر می‌نویسد: از علامه سیدمهدی درباره دو فرزندش سیدمهدی و سیدجعفر پرسیدند که آیا کدامین آن دو در فضل و دانش برترند؟ پدر، جوابی زیرکانه داده و می‌گوید: میرزا صالح فقیه‌تر و سیدجعفر اعلم است.
بر کرسی پدر:
سیدصالح استاد برجسته حوزه علمیه حله و از مجتهدین مسلم به شمار می‌رفت فضلا و دانشمندان آن سامان در حوزه درس وی شرکت و از محضرش مستفیض می‌شدند. سیدصالح بعداز رحلت پدر در جایگاه پدر قرار گرفت و خلأ فقدان پدر را پر کرد اما دریغا که این نیابت چندان به طول نیانجامید و سه سال بعداز رحلت پدر، خود نیز به دیار ابد پیوست.
ویژگی‌ها:
سیدصالح علاوه بر مقامات عالی فضل و دانش، در تقوا و پرهیزگاری نیز سرآمد بود. هم‌چنین نیکو شعر می‌سرود و بسیار زیبا خط می‌نوشت. علامه آقابزرگ تهرانی او را به حقیقت از ارکان نهضت ادبی این سده می‌داند. ایشان با اعطای جوایز در تشویق شاعران روزگار خود بسیار مؤثر بود.
از دیگر ویژگی‌های سیدصالح برخورداری از حافظه بسیار قوی بود.
آثار علمی:
سیدصالح بعداز ارتحال والد ارجمندش کوشید تا تألیفات ناقص و ناتمام پدر را به اتمام برساند، اما اجل مهلت نداد تا این کار مهم را به‌تمامه به سرانجام برساند. وی خود نیز تألیفاتی داشت که شیخ آقابزرگ تهرانی به سه مورد آن اشاره کرده است: 1 رساله عملیه در عبادات است که آن را بعداز درگذشت پدر به درخواست بعضی مؤمنین که به وی رجوع می‌کردند نوشته است؛ 2 مقتل امیرالمؤمنین علیه‌السلام ؛ 3 مجموعه رساله‌های منثور و منظوم.
رحلت:
این فقیه فرهیخته در حدود سال 1304 قمری دارفانی را وداع گفت و به سرای باقی شتافت. پیکر آن مرحوم پس از تشریفات لازم در آرامگاه خانوادگی و در کنار مرقد والد فاضلش علامه سیدمهدی قزوینی به خاک سپرده شد.
منبع: افق حوزه
