تبیان، دستیار زندگی
واسطه های کوچک درون سلولی (small intracellular mediators) مولکول های نشان کوچک مانند Camp هستند...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مسیرهای پیام رسانی (بخش سوم)

واسطه های کوچک درون سلولی (small intracellular mediators) مولکول های نشان کوچک مانند Camp هستند.

بخش مرکز یادگیری - مرجان سلیمانیان

مسیرهای پیام رسانی (بخش سوم)

در مطلب قبل با پروتئین کینازهای گیرنده، پروتئین فسفاتازهای گیرنده و گوانیلیل سیکلازهای گیرنده آشنا شدید و در برخی گیرنده های سطح سلولی دومین اثر کننده به خودی خود فعالیت آنزیمی ندارد. حال به ادامه مطالب درباره مسیرهای پیام رسانی توجه نمایید.

حال دیگر باید بدانید که یک مسیر ترارسانی پیام شامل انواع مولکول ها می باشد که مولکول های پیام رسانی درون سلولی نام دارند. برخی از آنها که کوچک می باشند و به تعداد زیاد تولید می شوند، پیک دوم نام دارند، مثل یون کلسیم و cAMP که محلول در آب هستند و دی اسیل گلیسرول (DAG) که محلول در غشا است.

مسیرهای پیام رسانی (بخش سوم)

شکل: یون کلسیم و cAMP (روی تصویر کلیک کنید.)

برخی دیگر بزرگ تر هستند و پروتئین های پیام رسانی درون سلولی نامیده می شوند. این پروتئین ها وظایف مختلفی بر عهده دارند. برخی تقویت کننده می باشند، یعنی پس از فعال شدن، پیام دریافت شده را به شدت تقویت می کنند. مثلا یک آنزیم می تواند به سرعت تعداد زیادی از سوبستراهای خود را به محصولی تبدیل کند که در قدم های بعدی ترارسانی پیام شرکت می کنند. این پروتئین ها می توانند در یک مسیر به دنبال هم قرار گیرند و یک آبشار پیام رسانی را ایجاد کنند.

بعضی دیگر از پروتئین های پیام رسانی داربست هستند. داربست ها به چندین جز از یک مسیر پیام رسانی متصل می شوند تا یک کمپلکس ایجاد کنند.

یک مسیر ترارسانی پیام در نهایت می تواند سبب تغییر فعالیت پروتئین های هدف شود. یک پروتئین هدف ممکن است یک تنظیم کننده بیان ژن باشد. در این صورت تغییر رفتار سلول در پاسخ به مولکول نشان تغییر در الگوی بیان ژن است.

اگر پروتئین هدف یک آنزیم در یک مسیر متابولیک یا پروتئینی دخیل در یک فرآیند سلولی باشد، تغییر رفتار سلول، بدون تغییر در بیان ژن ها و صرفا با تنظیم فرآیندهای بیوشیمیایی و تغییرات ساختمانی رخ می دهد و می تواند تغییر در میزان محصول یک مسیر متابولیک یا تغییر شکل و حرکت سلول باشد.

یک سلول به ترکیبی از پیام های مختلف پاسخ می دهد.

یک سلول دارای تعداد زیادی گیرنده می باشد و بنابراین همزمان نسبت به چند پیام رسان برون سلولی پاسخ می دهد.

ترکیب پیام رسان های مختلف، پاسخ های مختلفی را ایجاد می کند.

ترکیبات درون سلولی منتقل کننده پیام های مختلف با هم برهم کنش دارند بنابراین وجود یک پیام رسان، پاسخ های سایر پیام رسان ها را تحت تاثیر قرار می دهد.

سرعت پاسخ سلول به پیام های مختلف متفاوت می باشد.

اگر پیام بر فعالیت پروتئین ها و مولکول هایی اثر بگذارد که از قبل داخل سلول هدف هستند پاسخ سریع القاء می شود.

**مانند: تغییر در حرکت سلولی و یا ترشح سلولی و یا انقباض عضله اسکلتی

اگرپاسخ نیاز به تغییراتی در بیان ژن و تولید پروتئین جدید داشته باشد پاسخ به زمان زیادتری نیاز دارد.

**مانند: افزایش رشد و تقسیم سلولی

انواع مولکول های پیام رسان

1- آب دوست: به گیرنده های سطح سلول متصل می شوند و سپس پیام به داخل سلول منتقل می شود.

2- کوچک و آب گریز : از خلال غشاء پلاسمایی عبور می کنند.

الف)به گیرنده های درون سلول متصل می شود.

ب) به پروتئین ها و آنزیم های درون سلولی اثر می گذارد.

مسیرهای پیام رسانی (بخش سوم)

الف)  به گیرنده های درون سلول متصل می شود: هورمون های استروئیدی شامل کورتیزول، استرادیول و تستوسترون- هورمون های تیروئیدی شامل تیروکسین

- به گیرنده های هسته ای متصل می شوند که با اتصال هورمون فعال شده و با اتصال به جایگاه های تنظیمی در DNA به عنوان

تنظیم کننده رونویسی ) فعال کردن یا مهار رونویسی( عمل می کنند.

ب) پروتئین ها و آنزیم های درون سلولی اثر می گذارد: بعضی گازهای محلول مانند اکسید نتیریک که به عنوان میانجی عصبی عمل می کند و از سلولی که آن را تولید می کند منتشر شده و وارد سلول همسایه می شود.

نکته: پیام رسانی سلولی ممکن است اندوکراین (درون ریز و با واسطه خون)، پاراکراین (موضعی و با تاثیر روی سلول های نزدیک)، اتوکراین (تاثیر روی خود سلول ترشح کننده مولکول نشان) یا سیناپسی (در ساختار اختصاصی سیناپس ) باشد. همچنین ممکن است ارتباط بین دو سلول از طریق پروتئین های سطحی آنها منجر به پیام رسانی وابسته به تماس شود. 

منبع: https://www.google.com

تنظیم کننده: محبوبه همت