اتصالات سلولی (بخش سوم)
اینتگرین ها در همی دسموزوم ها ارتباط سلول با بستره را برقرار می کنند.
بخش مرکز یادگیری - مرجان سلیمانیان
در مطلب قبل آموختید که اتصال کدهرین ها به یکدیگر وابسته به کلسیم است و هر کدهرین در بخش بیرون سلولی خود چندین جایگاه اتصال یون کلسیم دارد. حال به توضیحات بیشتری در این باره خواهیم پرداخت.
اتصال کدهرین ها به یکدیگر وابسته به کلسیم است و هر کدهرین در بخش بیرون سلولی خود چندین جایگاه اتصال یون کلسیم دارد. قدرت اتصال کدهرین ها معمولا با تنظیم تمایل گروهی آنها توسط سلول کنترل می شود. تغییر در تعداد کدهرین های دسته شده در سطح سلول، قدرت اتصالات چسبنده را تغییر می دهد. همچنین، این قدرت اتصال به میزان هم پوشانی کدهرین های سلول های مقابل وابسته می باشد.
هرچه کدهرین های دو سلول مجاور هم پوشانی بیشتری در اتصال به هم داشته باشند، قدرت اتصال آنها بیشتر است.
کدهرین هایی که در اتصالات چسبی نقش دارند، با انواع پروتئین های وفق دهنده به رشته های اکتین متصل می شوند. از جمله این پروتئین های وفق دهنده کتنین آلفا (α – کتنین) و کتنین بتا (β – کتنین) هستند. کدهرین ها و رشته های اکتین متصل به آنها، کمربندی از اتصالات چسبی را دور تا دور سلول ایجاد می کنند و اسکلت سلولی سلول های بافت را به هم مرتبط می نمایند.
شکل 1: اتصال چسبی
کدهرین هایی که در اتصالات چسبی نقش دارند (مانند E – کدهرین و N – کدهرین) کدهرین های کلاسیک نام دارند. انواعی از کدهرین ها موسوم به کدهرین های دسموزومی در دسموزوم ها نقش مشابهی را ایفا می کنند.
دسموزوم ها نقاط تکمه مانند ارتباط بین سلول ها می باشند. در درون هر سلول، دسموزوم ها جایگاه لنگر اندازی برای انواع پروتئین های وفق دهنده هستند و به همراه این پروتئین ها پلاک های متراکمی در زیر غشا ایجاد می کنند. کدهرین های دسموزومی مانند دسموگلئین ها و دسموکولین ها ارتباط سلول – سلول در دسموزوم ها را برقرار می کنند. پروتئین های وفق دهنده ای مانند دسموپلاکین ها و پلاکوگلوبین ها نیز رابط بین کدهرین های دسموزومی و رشته های حد واسط در سیتوپلاسم هستند.
در همه ی دسموزوم ها، اینتگرین ها که پروتئین هایی تراغشایی می باشند، از یک طرف به پروتئین های بستره بیرون سلولی و از طرف دیگر و با واسطه پروتئین های وفق دهنده ای مانند پلکتین، به رشته های حد واسط اسکلت سلولی متصل هستند. همان طور که دیدیم اینتگرین ها در چسبندگی های کانونی نیز نقش دارند، ولی در آنها به رشته های اکتین اسکلت سلولی متصل می باشند.
شکل 2: همی دسموزوم
نکته قابل توجه این است که پروتئین های وفق دهنده در اتصالات چسبی و دسموزوم ها در انواعی از مسیرهای ترارسانی پیام هم نقش دارند، کتنین بتا و پروتئین نزدیک به آن، پلاکوگلوبین می توانند در صورت فعال شدن در برخی مسیرهای پیام رسانی، وارد هسته شوند و در تنظیم بیان ژن ها نقش داشته باشند.
همچنین کتنین – p120، یک پروتئین وفق دهنده دیگر در اتصالات چسبی، می تواند توسط خانواده سارک (Src) از تیروزین کینازها فسفریله شود و در مسیرهای پیام رسانی ایفای نقش کند.
همه ی دسموزوم ها سلول های پوششی را به غشای زیرین (Basement membrane) متصل می کنند که شامل غشای پایه و شبکه تارهای کلاژن در زیر آن می باشد. پلاکتین و دیستونین (Dystonin) از جمله وفق دهنده هایی هستند که اینتگرین های همی دسموزوم ها را به رشته های حد واسط اسکلت سلولی مرتبط می کنند.
در نتیجه، اتصال‌های چسبنده گستردگی زیادی در بافت‌ها دارند و گروهی از سلول‌ها را که به بافت مشخصی تعلق دارند وادار می‌کنند که نظیر یک واحد فیزیولوژیک عمل کنند. در سلول‌های ماهیچه قلب که در معرض فشارهای سخت مکانیکی قرار می‌گیرند و نیز بافت پوششی پوست و گردن رحم، وجود دارد.
از مهمترین این اتصال‌ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
اتصال دسموزوم صفحه‌ای
اتصال دسموزوم کمربندی
اتصال همی دسموزوم (پل یکطرفه)
منبع: http://www.robinia.blogfa.com www.doctortabriz.ir
تنظیم کننده: محبوبه همت
