بهترین و جامع‌ترین كتب علم رجال
كتاب «منهج‌الرجال» میرزا محمدبن علی استرآبادی از بهترین و جامع‌ترین كتب علم رجال محسوب می‌شود و شامل رجال كبیر، متوسط و صغیر است.
به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران (ایكنا)، ۴۰۳ سال پیش، ۱۳ ذی‌القعدة سال ۱۰۲۶ هجری قمری، میرزا «محمدبن علی استرآبادی» در مكه وفات یافت. محمدبن علی‌بن ابراهیم معروف به میرزا محمد استر آبادی یكی از اعلام معروف شیعه در اوایل قرن یازدهم است. میرزا، فقیهی محدث و عالمی ثقه و دانشمندی متقی و دین‌دار بود. او معرف رجال احادیث مسلمانان است.
حر عزیز صاحب «امل» را عالمی فاضل و محققی با دقت و پارسائی پرهیزكار و مورد اطمینان معرفی می‌سازد. او در فن حدیث و علم رجال (چون، نجاشی و سیدبن طاووس) تخصص كامل داشت كتاب رجال او در شرح مردان خبر از زمان معصومین(ع) تا زمان اساتید خود اوست (به ذكر معاصرینش نپرداخته).
در اهمیت این كتاب همین بس كه مرحوم محمدباقر وحید بهبهانی، تعلیقه‌هایی را بر كتاب منهج‌المقال، معروف به الرجال الكبیر محمد استرآبادی به همراه مقدمه‌ای مشتمل بر پنج فایده رجالی آورده است. به دلیل اهمیت این فواید رجالی، تاكنون شرح‌های مختلفی بر آن آورده شده است. همان طور كه محقق تهرانی اشاره كرده است، این تعلیقه با اسامی مختلف معرفی شده است كه بعضی از این اسامی عبارت‌اند از؛ التعلیقه، حاشیه علی منهج‌المقال، تعلیقه الوحید و تعلیقه منهج المقال.
استرآبادی چندین كتاب نوشته است كه از آن میان كتاب رجالیه، شرح آیات‌الاحكام و حاشیه تهذیب‌الاحكام شیخ طوسی را میتوان برشمرد. كتاب رجال او از بهترین و جامع‌ترین كتب این فن محسوب می‌شود. مجلات رجال استرآبادی موسوم به «منهج‌المقال فی تحقیق احوال الرجال» شامل؛ رجال كبیر، متوسط و صغیر است.
در اهمیت این كتاب همین بس كه مرحوم محمدباقر وحید بهبهانی، تعلیقه‌هایی را بر كتاب منهج‌المقال، معروف به الرجال الكبیر محمد استرآبادی به همراه مقدمه‌ای مشتمل بر پنج فایده رجالی آورده است. به دلیل اهمیت این فواید رجالی، تاكنون شرح‌های مختلفی بر آن آورده شده است. همان طور كه محقق تهرانی اشاره كرده است، این تعلیقه با اسامی مختلف معرفی شده است كه بعضی از این اسامی عبارت‌اند از؛ التعلیقه، حاشیه علی منهج‌المقال، تعلیقه الوحید و تعلیقه منهج المقال.
این سید محقق و پارسا از شاگردان ابواسحاق (ابن مفلح فرزند محقق مسیی) است و میرزا محمد امین استر آبادی از شاگردان وی در مكه بود. محمدبن حسن‌بن شهید ثانی نیز در مكه از او بهره علم و حدیث و رجال كرده است.
میرزای استرآبادی از اهالی شمال (گرگان) بود، اما بیشتر سنوات عمرش پس از خاتمه تحصیل به مكه معظمه سپری شد و تا آخر عمر در آن‌جا اقامت داشت و سرانجام در شعب ابوطالب به كنار قبر خدیجه كبری(س) مدفون شد.
علامه نوری صاحب «مستدرك» می‌نویسد: «میرزا محمد فرزند سیدعلی خود از دودمان ائمه اطهار(ع) بوده و منهج‌الرجال او خیلی مورد توجه وحید بهبهانی قرار گرفت و تحقیقات رجالی خود را بر پایه كتاب میرزای مذكور استوار كرد.»*
منبع:
سایت ایکنا
