تأثیر شیر در شخصیت طفل

امروز که روان‌شناسی در حال گسترش و تخصصی شدن است و به صورت کاربردی در آمده، دانشمندان جهان، مبحث «روان‌شناسی تغذیه» را باور کرده‌اند، براساس این روان‌شناسی، غذاها تنها پروتئین و انواع ویتامین‌ها را به انسان نمی‌دهد، بلکه دارای روان خاصی بوده و در روح و جان آدمی نیز تأثیر می گذارد.

بخش تغذیه تبیان

این کشف از هزاروچهارصد سال پیش، در سخنان امامان معصوم شیعه (علیهماالسلام) به وضوح به چشم می خورد. امام علی (علیه السلام) در این باره فرموده اند:

بنگرید چه کسی فرزندتان را شیر می دهد؛ زیرا فرزند به صفات و سرشت او رو می کند.

پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه واله وسلم) نهی فرموده اند از این‌که کودک، شیر زن احمقی و یا زنی که چشمش معیوب باشد را بخورد، زیرا این شیر در فرزند تأثیر می کند.

بنابراین فرمایشات خصوصیات فردی و روحی به ویژه تقوا و ایمان مادر به واسطه شیر، در روحیه کودک تأثیرگذار است. اگر مادر در دوران شیردهی شجاع یا ترسو، اهل مناجات با پروردگار بوده یا به مسائل عبادی بی‌قید، از نامحرم دوری داشته یا با او راحت برخورد کرده باشد. همه و همه در جان و روح کودک موثر است که در نتیجه آن، تربیت دینی، سهل و یا سخت خواهد بود. بر همین اساس است که روایات خوردن گوشت و شیر برخی از حیوانات را نهی کرده اند و فرموده اند: «گوشت و شیر الاغ نخورید.»

هم چنین از خوردن گوشت حیواناتی که امت های پیشین، به صورت آن ها مسخ شده اند، مثل خوک، سگ، گرگ، سوسمار، خرس، روباه و... منع شده؛ زیرا صفات و روحیات آن ها به انسان انتقال می یابد؛ لذا مادری که می خواهد فرزند خود را شیر دهد باید آداب زیر را رعایت کند:

- در اصلاح رفتارهای منفی و تقویت روحیه عبادی خود بکوشد؛

- قبل از آغاز شیر دادن «بسم الله الرحمن الرحیم» بگوید؛

- به یاد حضرت ابا عبدالله الحسین و با ذکر خدا، شیر بدهد و یا گاه قرآن گوش دهد؛

- در هنگام شیردادن به مناسبات قمری مثل شهادت و ولادت ائمه (علیهماالسلام) توجه داشته، تا فرزند با فرهنگ دینی تغذیه و پرورش یابد؛

- در ایّام هفته به یاد معصومی که آن روز، به نام وی منتنسب است، کارهای خود را انجام داده و به کودک شیر دهد؛

- در هنگامی شیردهی از گناهانی مثل غیبت، تهمت، دروغ، پرهیز کرده، با آرامش، به دور از خشم و ناراحتی این عمل را انجام دهد؛

- هرگاه شیر دادن تمام شد «الحمدالله ربّ العالمین» بگوید.

امید است با انجام دادن این آداب و سلسله اقدامات مربوط به دوران بارداری و ولادت نوزاد گام مهمی در تربیت فرزندانمان برداریم.

مزایای شیر مادر

قرآن می فرماید:

و مادران باید فرزندانشان را دو سال کامل شیر دهند این [حکم] برای کسی است که می خواهد دوران شیر خوارگی [کودک] را تکمیل کند.

منتهای شیر دادن فرزند دوسال است، که در این مدت، به سفارش امام صادق (علیه السلام) مادر باید از هر دو پستان شیر دهد. ایشان در روایتی، به مادری که فرزند خود را شیر می داد فرمود:

از یک پستان شیر مده از هر دو پستان شیر بده که یکی به عوض طعام است و دیگری به عوض آب.

هر چه [مادر] کمتر از 21 ماه به فرزند شیر دهد به او ظلم کرده است.

اما علت این تأکید و سفارش‌ها برای تغذیه طفل با شیر مادرش بیشتر چیست؟ که در جای دیگر امیرالمومنین علی (علیه السلام) در این باره می فرمایند:

کودک از هیچ شیری تغذیه نمی کند که برکت آن از شیر مادرش بیشتر باشد.

برکت داشتن شیر مادر را می توان در عوامل زیر جست وجو کرد:

- شیر مادر، شامل پروتئین ها و چربی های مناسب، ویتامین کافی، آهن اندازه آب مورد نیاز، نمک، کلسیم، فسفات، و تمام مواد مغذی است که شیرخوار در شش ماهه اول زندگی به آن ها احتیاج دارد.

- این شیر، تمیز و به دور از میکروب‌های بیماری‌زا است؛ بنابراین شیرخوارانی که با آن تغذیه می شوند، کمتر دچار عفونت می گردند، زیرا شیر، به عنوان عامل حفاظتی در برابر آن عمل می کند؛ این غذای مفید، سدّی است در برابر بیماری های اسهالی، عفونت‌های حادّ تنفسی، عفونت گوش میانی، عفونت خون، آسم اگزما و ... حتی در بزرگسالی، احتمال خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را کاهش می دهد.

- شیر مادر، به گونه ای است که هر گاه کودک تقاضا داشته باشد، در دسترس بوده فاسد نمی شود؛ حتی اگر مادر چند روز کودک را از پستانش شیر ندهد. از طرفی، قدرت هضم آن برای طفل،- حتی هنگام صبح که میزان چربی شیر مادر بیشتر است- آسان می باشد؛ زیرا کودک گرسنه است.

- نزدیکی جسمی و روانی شیرخوار با مادرش در ساعت ها و روزهای اول زندگی، آرامشی را به او می‌دهد که در موفقیت‌های آینده او موثر است.

- مادرانی که فرزندشان را با شیر خود غذا می دهند، کمتر دچار سرطان پستان و تخمدان می شوند.

- ترکیبات شیر مادر هر روز مطابق نیازهای کودک تغییر و این امر، به رشد کودک کمک می کند. لذا اطفالی که از شیر مادر تغذیه می کنند، حتی در دوران نوزادی، یعنی چهار هفته اول زندگی از سایر نوزادان هوشیارترند؛ زیرا شیر مادر، ضریب هوش کودک را تا هشت واحد بالا می‌برد، هم‌چنین در سنین بلوغ و بزرگسالی از نظر عاطفی و روانی متعادل‌تر خواهند بود.

ثواب شیردهی

وقتی کودک پا به دنیا می گذارد، برای تقویت جسم و روح او، هیچ چیزی بهتر از شیر مادر نمی تواند باشد شیردهی در روایات اسلامی از ثواب و برکات زیادی برخوردار است؛ به گونه ای که امام صادق (علیه السلام) ثواب هر بار مکیدن شیر را، معادل آزاد کردن یک بنده دانسته و در این باره می فرمایند:

اگر زن، حامله شود او مثل صائم شب زنده داری است که با جان و مال در راه خدا جهاد می کند و وقتی زایمان کند پاداشی دارد که از بس بزرگ است، نمی داند آن پاداش چیست و چون شیر می دهد. در برابر هر مکیدن برای او مشابه یک آزادسازی از فرزندان اسماعیل است و چون از شیردادن فارغ کرده فرشته‌ای بر پهلوی او می زند و می گوید: از نو آغاز به کار کن که بخشیده شده ای.

این فرمایش امام معصوم (علیه السلام) هدیه‌ای است به هر مادر مهربانی که در راه رضای خدا و از روی محبت به فرزند خود شیر می دهد. تا او را از فواید آن بهره مند سازد.

منبع : کتاب عطیه الهی/ فاطمه سادات آقا میری