مجموعه داستانک
هدف دانش آموزان از پژوهش حاضر تهیه یک مجموعه داستانک بود.
بخش پروژه های دانش آموزی - مهدی رحمانی
دوازدهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ها و ایده های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ها یاری نموده اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده های جالب ، علاوه بر قدر دانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح های جدید شما عزیزان هستیم.
نام ایده: مجموعه داستانک
نام ارائه دهنده/دهند گان: دنیا تحقیقی، نسترن حمیدی فرد و پرنیان عطارد
زمینه و نوع پروژه: ادبیات
درجه سختی: دشوار
نام مدرسه: فرزانگان 3
مقدمه
داستانک شیوه ای از داستان نویسی است که تمامِ مؤلفه های داستان و داستانِ کوتاه (طرح، شخصیّت، هدف و...) را داراست و در عین حال بسیار کوتاه تر از یک داستان کوتاه است. بارزترین ویژگی یک داستانک کوتاهی آن است. در بیشتر موارد داستانک چند جمله بیشتر نیست (و نه چند ده جمله). در همین چند جمله، داستانک شخصیت (کاراکتر) دارد و این شخصیّت ها در همین فضای کم پردازش می شوند.
داستانک زاویه دید دارد، مانند داستان به شیوه های گوناگون روایت می شود. داستانک هدف دارد. در واقع داستانک پاسخ مناسبی به مخاطبِ روزگار صنعتی و ماشینی است. مخاطبی که دیگر مانند گذشته فرصت و حوصله ای برای خواندنِ رمان یا داستان را ندارد. برداشت های گوناگونی از اندازه داستانک شده است. برای نمونه برخی برای داستانک بودن مرز تعیین کرده اند. 55 کلمه ای، 99 کلمه ای و... نمونه ای از مرزهای تعیین شده برای داستانک هستند.
اگرچه تعیین مرزهای فوق شاید برای شناسایی و تمایزِ داستانک با داستان بوده است. امّا این برداشت ها صرفاً سلیقه ای بوده و نگارنده با احترام به تمامِ نظرهای گوناگون معتقد است، قرار دادن حد و مرز برای داستانک باعث ضربه خوردن به معنا و شکست برخی ساختارهای داستانک می شود. قضاوت خواننده بهترین معیار یا ملاک برای تعیین داستانک بودن یا نبودن یک داستانک است. اگرچه نباید مرزهای حدودی را زیر پا گذاشت. به عبارتی قبل از این که حوصله کم حوصله ترین خواننده سر برود، باید داستانک منظور خود را رسانده باشد.
بیشتر داستانک ها ویژگی دیگری نیز دارند؛ آن ها پایانی غافلگیرکننده دارند. شاید این غافلگیری در رویارویی با روزمرگی زندگی ماشینی است. و برای وارد ساختن ضربه ای به خواننده است تا به خودش بیاید. در آخر باید گفت کوتاهی داستانک دلیل بر سادگی آن نیست. بلکه در بیشتر موارد داستانکی کوتاه، چندین برابر اندازه خود خواننده را به فکر وا می دارد.
هدف دانش آموزان از پژوهش حاضر تهیه یک مجموعه داستانک بود.
روش اجرا
دانش آموزان نخست در کارگاهِ هفتگی داستان، سیرِ تاریخی داستان و دسته بندی های کلّی آن در ادبیّاتِ جهان و ایران را بررسی کردند و با سرچشمه های این قالب در تاریخ ادبیات آشنا شدند. سپس مهارت های داستان نویسی از جمله عناصرِ مهمّ داستان (پیرنگ، درون مایه، شخصیّت و انواع آن، شخصیّت پردازی و روش های آن، فضاسازی، گفت و گو، لحن و ...)، چگونگیِ انتخاب، پرداختِ موضوع و تبدیل کردنِ یک جرقه فکری و طرح به داستان، روش های انتخاب کردنِ مناسبِ عنوان، شیوه های مختلفِ روایت و کیفیّتِ آغاز و پایانِ داستان آموزش داده شد. در این مرحله دانش آموزان با توجّه به مهارت های آموزش داده شده سوژه یابی و داستان نویسی را آغاز کردند. همه داستان ها پس از نگارش در کارگاه خوانده و با توجّه به همان مهارت ها، داستان ها به کمک دانش آموزان و مربّی و راهنمای کارگاه نقد و بررسی شد.
داشتنِ فنّ بیان مناسب و اهمّیّتِ رعایت کردنِ لحن با توجّه به متن در هنگامِ خوانشِ داستان، برخورداری از ویژگی های شکیبایی، انعطاف، تفکّر، تعمّق و جست و جوگری نسبت به انتقاداتِ مخاطبان، نیز رعایتِ اصول و معیارهای نقد ادبی و روشِ نقد کردن و بیانِ انتقادی، از دیگر مهارت هایی بود که دانش آموزان آموختند. در پایان برای بازنویسی و تایپ نهایی داستان ها، روشِ نگارش و تایپِ متنِ داستان با توجّه به الگوهای جدید نگارش و ویرایش زبانی و فنی آموزش داده شد.
مهارت های کسب شده
1. روش ایده یابی (بارش مغزی)
2. مهارت کار در آزمایشگاه (رعایت نکات ایمنی)
3. آشنایی با مهارت کاربرد ابزار و وسایل مورد نیاز
4. آشنایی با پروپوزال نویسی
5. آَشنایی با مقاله نویسی
6. آشنایی با تهیه پاورپوینت
7. آشنایی با نحوه جستجوی اطلاعات
8. آشنایی نحوه فیش برداری
9. مهارت ساخت پوستر علمی
10. مهارت انجام کارگروهی
11. آشنایی با انواع آرایه های ادبی
12. آشنایی با نحوه ویرایش نگارشی و فنی آثار
13. آشنایی با انواع داستان ها
تنظیم کننده: محبوبه همت
