مرگ شاهان در خاک بیگانه
از زمان پیروزی نهضت مشروطیت مرگ هیچ یك شاهان ایران، در داخل كشور به وقوع نپیوسته و آنان عموماً در خارج از كشور در تبعید و در به دری مرده‌اند.
فرآوری: فهیمه السادات آقامیری-بخش تاریخ ایران و جهان تبیان
محمد‌علی شاه قاجار كه در 28 دی 1285 متعاقب مرگ پدرش مظفرالدین شاه تاجگذاری كرد در كشاكش جنبش مشروطه روز هفتم مهر 1288 از طریق بندر انزلی به روسیه گریخت و از آنجا راهی اروپا شد و در 16 فروردین 1303 به بیماری دیابت در 54 سالگی در پاریس درگذشت. 6 سال بعد فرزند او احمد‌شاه قاجار نیز در پاریس درگذشت. احمد شاه در 11 آبان 1302 در دوران نخست‌وزیری سردار سپه و در برابر اقتدار روزافزون وی، از بیم جان خود راهی اروپا شد و تا پایان عمر نتوانست به ایران بازگردد. رضاخان نیز در غیاب وی زمینه بركناری او و انقراض سلسله قاجار را فراهم آورد و این طرح را در 9 آبان 1304 عملی ساخت.
احمد شاه 4 سال بعد در نهم اسفند 1308 در 32 سالگی به مرض كلیه در پاریس جان خود را از دست داد.
پس از احمد شاه، رضا شاه نیز در تبعید مُرد. او روز 25 شهریور 1320متعاقب اشغال نظامی ایران توسط متفقین، به حالت تبعید به بندر عباس برده شد. سپس در هشتم مهر كشتی انگلیسی حامل وی ساحل ایران را به قصد بندر بمبئی در هند ترك كرد. روز نهم مهر كشتی به بندر بمبئی و روز 18 مهر به جزیره موریس رسید. رضا شاه چند ماهی در این جزیره نگاهداشته شد سپس روز 7 فروردین 1321 به بندر دوربان در آفریقای جنوبی برده شد و 2 ماه بعد با قطار به ژوهانسبورگ انتقال داده شد و در نهایت روز 4 مرداد 1323 در اثر حمله قلبی در این شهر جان باخت.
36 سال بعد، محمدرضا فرزند رضا شاه پهلوی نیز در تبعید درگذشت. محمدرضا پس از 37 سال پادشاهی و دیكتاتوری روز 26 دی 1357 در بحبوحه انقلاب اسلامی از ایران گریخت و رهسپار شهر آسوان مصر شد. سپس روز دوم بهمن همان سال راهی مراكش شد و 67 روز در آن كشور ماند. روز 10 فروردین 1358 با هواپیمای اختصاصی شاه حسن مراكشی به باهاما برده شد، روز 20 خرداد این سال با یك هواپیمای كرایه‌ای از باهاما به مكزیك رفت. در این كشور بیماری سرطان وی تشدید شد و روز 30 مهر از مكزیك راهی بیمارستانی در نیویورك شد. در 24 آذر 1358 رهسپار پاناما شد و پس از 100 روز اقامت در این كشور در سوم فروردین 1359 به قاهره بازگشت. روز 8 فروردین در بیمارستان معادی قاهره بستری شد، و در 5 مرداد این سال درگذشت.
ساعت پانزده و ده دقیقه پنجم مرداد ۱۳۵۹، مستبدی دیگر در قاهره
ساعت پانزده و ده دقیقه پنجم مرداد ۱۳۵۹ خبری روی خروجی آسوشیتدپرس و خبرگزاری رسمی مصر رفت که خبر از درگذشت محمدرضا پهلوی، آخرین شاه ایران می‌داد؛ خبرگزاری رسمی مصر خبر را از دفتر رئیس‌جمهوری این کشور گرفته بود. انور سادات، رئیس‌جمهور مصر خبر را در اسکندریه شنید؛ قرار بود نطقی مهم درباره سالگرد روز ملی مصر ایراد کند ولی برنامه خود را به هم زد و فورا به قاهره بازگشت. کراوات سیاه زد و از رادیو و تلویزیون خطاب به مردم مصر گفت: «من در مرگ دوستم عزادار هستم و در برابر جهان و به خصوص جهان اسلام به سوگ نشسته‌ام.» سادات گفت که پناه دادن به شاه برای او وظیفه‌ای اسلامی بوده و از مردم مصر به خاطر حمایت از او در این کار تشکر کرد و گفت این یکی از پرافتخار‌ترین وقایع دوران حکومتش بوده است. سادات این تعارف را هم به رضا پهلوی، فرزند شاه آواره زد که می‌تواند تا هر زمان که بخواهد در کاخ ۴۰۰ اتاقی «قبه» باقی بماند. بعد هم ۷ روز عزای عمومی اعلام کرد و گفت مراسم تشییع‌جنازه شاه با شکوه تمام و به طوری رسمی تحت ریاست او برگزار خواهد شد.
محمدرضا و پدرش هر دو در ماه مرداد مردند و هر دو در قاهره و در مسجد زیدالرفاعی جائی كه معمولاً اجساد پادشاهان و فراعنه مصر در آن مدفون است به خاك سپرده شدند. در شبستان كناری قبر شاه سه قبر دیگر متعلق به ملك فؤاد اول، ملكه نازلی و ملك فاروق (پدر، مادر و برادر فوزیه همسر اول شاه) قرار دارد. ظاهراً تقدیر این بود كه پادشاهان زبون و وابسته در خاك بیگانه جان بسپارند تا نماد وابستگی و تعظیم و تكریمشان در مقابل بیگانگان بیش از پیش رخ نماید.موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی ، تاریخ ایرانی
