تبیان، دستیار زندگی
واژه «زیارت» با توجه به مشتقات آن در معانی مختلفی به كار رفته است از آن جمله: دیدار، تمایل، آهنگ سفر
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آیا زیارت نامه حضرت معصومه سلام الله علیها انشاء معصوم است؟

واژه «زیارت» با توجه به مشتقات آن در معانی مختلفی به كار رفته است از آن جمله: دیدار، تمایل، آهنگ سفر
آیا زیارت نامه حضرت معصومه سلام الله علیها انشاء معصوم است؟

واژه «زیارت» با توجه به مشتقات آن در معانی مختلفی به كار رفته است از آن جمله: دیدار، تمایل، آهنگ سفر [1]و ... همه این معانی به زائرین مشاهد مشرفه و راهیان اماكن متبركه كمال انطباق را دارد زیرا زائران نخست اشتیاق دیدار در دل احساس می‌كنند و بعد تمایل شدید در درون خود می‌یابند و نهایتاً آهنگ سفر می‌كنند و در آخر آرامگاه شخصیت مورد زیارت را دیدار می كنند؛ كه معنی اصلی زیارت و مقصود از آن در روایات همین معنی آخر است.

از نكات قابل توجه در مورد كریمه اهل بیت حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ این است كه بعد از زیارت چهارده معصوم برای هیچ یك از انبیاء و اولیاء در حد زیارت آن حضرت توصیه و ترغیب و تشویق نشده است. در روایات معتبر از سه معصوم ـ سلام الله علیها ـ برای زیارت آن حضرت ترغیب و تشویق رسیده است و پاداش زیارت حضرت معصومه را بهشت تعیین كردند و تعبیرات ارزشمندی چون: اهل بهشت است، بهشت از آن اوست، بهشت برای او ثابت است برای زائران آن حضرت از معصومان گفته شده. به بعضی از آنها اشاره می‌شود.

1. شیخ صدوق با سند صحیح از امام رضا ـ علیه السلام ـ روایت می‌كند كه فرمود: «من زارها فله الجنه» هر كس او را زیارت كند بهشت از آن اوست.[2]

2. ابن قولویه در كتاب بسیار ارزشمند «كامل الزیارات» كه یكی از معتبرترین كتاب‌های قرن چهارم است. با سند معتبر از امام جواد ـ علیه السلام ـ روایت كرده است كه فرمود: من زار عمتی بقم فله الجنه»[3] هر كس عمه ام را در قم زیارت كند بهشت از آن اوست.

یكی از ویژگی‌های حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ ورود زیارتنتامه مأثور از معصوم ـ علیه السلام ـ است كه بعد از حضرت فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ او تنها بانوی بزرگواری است كه زیارت مأثور دارد. بانوان برجسته ای چون: آمنه بنت وهب، فاطمه بنت اسد، خدیجه بنت خویلد، ام البنین، زینب كبری، و نرجس خاتون كه هیچ شك و تردیدی در مقام بلند و جایگاه رفیع آنها نیست، هیچ كدام زیارت مأثور ندارند، و این نشانگر مقام بسیار والای این بانوی بزرگوار اسلام در میان بانوان اهل بیت عصمت ـ علیهم السلام ـ می‌باشد. زیارتنامه معروف حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ را علامه مجلسی این گونه نقل فرموده است: در برخی از كتب زیارات دیدم كه «علی بن ابراهیم» از پدرش«ابراهیم بن هاشم» از «سعد بن سعد احوص» از علی بن موسی الرضا ـ علیه السلام ـ روایت كرده كه فرمود: «یا سعد عندكم لنا قبر» ای سعد! در نزد شما از ما قبری هست.» سعد می‌گوید عرض كردم: «فدایت گردم آیا قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر ـ علیه السلام ـ را می‌فرمایید؟ فرمود«آری، هر كس او را زیارت كند در حالی كه عارف به حق او باشد بهشت از آن اوست. پس هر گاه به كنار قبر او آمدی، در نزدیك سر او بایست و 34 مرتبه الله اكبر و 33 مرتبه سبحان الله و 33 مرتبه الحمدالله بگو، سپس بگو: السلام علی آدم صفوه الله ....[4]

علامه مجلسی علاوه بر بحارالانوار در كتاب ارزشمند«تحفه الزائر» نیز این حدیث شریف را از امام رضا ـ علیه السلام ـ به همین تعبیر نقل كرده است. اهمیت تحفه الزائر در این است كه علامه در مقدمه آن، ملتزم شده است كه در این كتاب فقط زیارت هایی را نقل كند كه با سند معتبر به دستش رسیده است.

بعد از علامه مجلسی پژوهش‌گر بزرگ آیت الله حاج سید حیدر كاظمی در كتاب پرارج«عمده الزائر» زیارتنامه حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ را به شرحی كه گذشت آورده است سید حیدر كاظمی از مراجع برجسته قرن سیزدهم است كه آقا بزرگ تهرانی در حق او فرموده: «عالم، فقیه محدث جلیل القدر مرجع الخاص و العام و ...» این بزرگوار نیز چون علامه مجلسی بر معتبر بودن سند آن تصریح كرده و از جهت حدیث‌شناسی از سند آن با عنوان«حسن» تعبیر نموده است. حدیث حسن در علم حدیث آن است كه سندش به معصوم ـ علیه السلام ـ متصل باشد و همه راویان آن امامی و ممدوح باشند.

راویان و رجال دیگری كه از وثاقت بسیار محكمی برخوردار هستند این حدیث را نقل كرده‌اند افرادی چون: علی بن ابراهیم از پدرش ابراهیم بن هاشم از سعد بن سعد از حضرت علی بن موسی الرضا ـ علیه السلام ـ این زیارت را روایت كرده‌اند كه هر سه از اصحاب برجسته امامان و مورد عنایت حضرات معصومین می‌باشند.

در نتیجه متن زیارت نامه موجود حضرت معصومه ـ سلام الله علیها ـ از طرف برادر بزرگوارش حضرت امام رضا ـ علیه السلام ـ وارده شده است كه از معدود امامزادگانی است كه از طرف معصوم برای آن زیارت نامه ای خاص وارد شده است.

پی نوشت ها:

[1] . لسان العرب، ابن اثیر، ج 6، ص 110، النهایه، چاپ بیروت، ج 2، ص 318.

[2] . صدوق، عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 271.

[3] . ابن قولویه، كامل الزیارات، چاپ نجف، ص 324.

[4] . علامه مجلسی، بحارالانوار، چاپ بیروت، ج 102، ص 266.

مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه علمیه قم

منبع: اتدیشه قم