ساخت نگهدارنده طبیعی مواد لبنی با استفاده از گیاه کزل
در این پژوهش دانش آموزان سعی کردند به جهت آن که سلامت و تغدیه از مهم ترین مسائلی است که امروزه به آن پرداخته می شود، در مورد نگهدارنده های طبیعی به تحقیق و پژوهش بپردازند.
بخش پروژه های دانش آموزی - مهدی رحمانی
دوازدهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ها و ایده های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ها یاری نموده اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده های جالب، علاوه بر قدر دانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح های جدید شما عزیزان هستیم.
نام ایده: ساخت نگهدارنده طبیعی مواد لبنی با استفاده از گیاه کزل
نام ارائه دهنده/دهند گان: پارمیدا شاه حسینی و سما الهقلیلو
زمینه و نوع پروژه: شیمی
درجه سختی: متوسط
نام مدرسه: دبیرستان فرزانگان رودهن
مهم ترین اثر مثبت نگدارنده ها جلوگیری از ایجاد میکرو ارگانیسم هایی است که می تواند سلامت انسان را تهدید کند. امروزه غذاهای کنسروی و شیرهای مدت دار و فرآورده های گوشتی بخشی از مواد غذایی مورد استفاده خانواده ها را تشکیل می دهند. اغلب این مواد برای جلوگیری از فساد، کپک، قارچ و باکتری، حاوی مواد نگهدارنده هستند.
بعضی از مواد خوراکی نیز به منظور جذابیت بصری حاوی روکش هایی از رنگ های مصنوعی هستند. در واقع به همراه صنعتی شدن تولید مواد غذایی، اصطلاحاتی مانند نگهدارنده و مواد افزودنی نیز به فرهنگ لغات تغذیه ای ما اضافه شده اند. برای مصرف کنندگان، نگهدارنده ها هم می توانند باعث حفظ سلامتی و ماندگاری محصول غذایی خریداری شده، بشوند و هم می توانند باعث ایجاد ضرر شوند. نگهدارنده ها در واقع موادی هستند که اجازه رشد میکرو ارگانیسم ها را نمی دهند.
در واقع میکرو ارگانیسم ها در مواد غذایی کهنه و تاریخ گذشته یافت می شوند که عبارت اند از: باکتری ها، مخمرها، کپک ها و قارچ ها. نگهدارنده ها در واقع آنتی اکسیدان هایی هستند که مانع اکسید شدن مواد غذایی می شوند. روغن ها به دلیل اسیدهای اشباع، بیش تر از سایر مواد غذایی در معرض اکسیده شدن هستند. نگهدارنده ها در زمان بسته بودن محصول کارایی بیش تری دارند و از زمان باز شدن آن به تدریج کارایی خود را از دست می دهند.
چون امروزه محصولات غذایی معمولا خیلی دورتر از مكانی كه تولید می شوند به فروش می رسند. بنابراین نیاز برای افزایش ماندگاری محصولات غـذایی افزایش یافته است و این مواد اگر بیش از حد مجاز استفاده شوند، دلیل کاهش مدت عمر انسان ها به علت کمبود میزان بازدهی مواد و خاصیت آنان می باشد و علاوه بر آن سوابق بیماری هایی نظیر تداخل هورمونی آنزیم های کبدی را افزایش داده است و این مشکلات برای جامعه و خانواده ها به منظور افزایش امکانات برای درمان این بیماری ها، هزینه های گزافی را به همراه دارد و در برخی موارد بیمار از درمان آنها صرف نظر کرده و سبب موروثی شدن این بیماری ها و انتقال آنها به نسل های آینده می شود. اما مسئله مهم این است که برخی از مواد خوراکی بدون مواد نگهدارنده ماندگاری زیادی ندارند.
در این پژوهش دانش آموزان سعی کردند به جهت آن که سلامت و تغدیه از مهم ترین مسائلی است که امروزه به آن پرداخته می شود، در مورد نگهدارنده های طبیعی به تحقیق و پژوهش بپردازند. یکی از مشکلات در زمینه سلامت تغذیه، مسئله نگهداری مواد غذایی در مدت زمان طولانی می باشد و چون مواد نگهدارنده شیمیایی دارای مضرات اثبات شده ای می باشند، پس دانش آموزان در پی یافتن نگهدارنده طبیعی به عشایر منطقه دماوند مراجعه کردند. نتیجه حاصله از این تحقیق میدانی این بود که گیاه کزل برای نگهداری مواد لبنی گیاهی مناسب است و عشایر از آن در نگهداری مواد لبنی استفاده می کنند و باعث افزایش ماندگاری و جلوگیری از فساد آن ها می گردد.
گروه بر آن شد تا از لحاظ علمی آن را ثابت کرده و عملیاتی کند. بنابراین با توجه به این که ایران دارای پوشش گیاهی خاص و قدمت فرهنگی بالایی است در گذشته از موادی طبیعی برای افزایش زمان ماندگاری مواد غذایی نیز استفاده می شده است، استفاده از گیاهان بومی راه حل مناسبی برای جلوگیری از بیماری ها می باشد.
مهارت های کسب شده
1. آشنایی با انواع گیاهان بومی
2. آشنایی با انواع مواد لبنی
3. آشنایی با انواع نگهدارنده‌های شیمیایی و طبیعی
4. آشنایی با نحوه نگهداری مواد لبنی با استفاده از گیاه
تنظیم کننده: محبوبه همت
