تبیان، دستیار زندگی
حدود 90 درصد ایران را مناطق خشک تشکیل می دهند و عرصه های وسیعی از آن ها را نواحی مختلف کویری شامل می شوند. درباره این وسیع ترین بخش مملکت، طرح های مختلفی اجرا می شوند سخنرانی ها و مقالات مختلفی وجود دارد...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : مهدی رحمانی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تهیه بستر ذخیره ساز آب به منظور بهره وری از خاک های کم آب ایران با استفاده از پکتین

هدف از پروژه حاضر تهیه بستر ذخیره ساز آب برای گیاهان است، تا از فرو رفتن آب در اعماق زمین جلوگیری شود.

بخش پژوهش های دانش آموزی - مهدی رحمانی

تهیه بستر ذخیره ساز آب به منظور بهره وری از خاک های کم آب ایران با استفاده از پکتین

دوازدهمین دوره  از پروژه ‌های دانش آموزی تبیان  نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال ‌های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ‌ها  و ایده ‌های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ‌ها یاری نموده اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده ‌های جالب،  علاوه بر قدر دانی از این دوستان نوآور،  زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح ‌های جدید شما عزیزان هستیم.

نام ایده: تهیه بستر ذخیره ساز آب به منظور بهره وری از خاک های کم آب ایران با استفاده از پکتین

نام ارائه دهنده/دهند گان: معصومه مینقی و زهرا مولوی زاده

زمینه و نوع پروژه: محیط زیست

درجه سختی: متوسط

نام مدرسه: دبیرستان فرزانگان رودهن

حدود 90 درصد ایران را مناطق خشک تشکیل می دهند و عرصه های وسیعی از آن ها را نواحی مختلف کویری شامل می شوند. درباره این وسیع ترین بخش مملکت، طرح های مختلفی اجرا می شوند سخنرانی ها و مقالات مختلفی وجود دارد و کتاب های زیادی منتشر می شوند اما در برخی موارد مشاهده می شود که افراد با بسیاری از مناطق و ویژگی های آن آشنا نیستند. کشور ایران به دلیل قرار گرفتن در کمربند خشک جهان، 4/64 درصد مساحت آن شامل مناطق خشک و فراخشک است که به دلیل فقر پوشش گیاهی و به خصوص کمبود آب با مشکلات زیادی، همچون پراکنده شدن ذرات ریز خاک کویر (ریزگردها) و عدم کاشت بسیاری از محصولات کشاورزی مواجه هستند. ناتوایی بخش کشاورزی در مناطق کویری و کم آب، محصولات ریز و کم آب در این مناطق به دلیل شرایط آب و هوایی باعث شده که مردم برخی از محصولات مورد نیاز خود را از شهرهای مجاور تأمین نمایند که این امر ضمن ایجاد هزینه های بسیار زیاد در حمل و نقل و واسطه گری، زمینه های مفید اشتغال در بخش کشاورزی این مناطق را کم رنگ نموده است.

بستر ذخیره ساز:

بستر ذخیره ساز متشکل از یک یا دو لایه، جهت ذخیره نگه داشتن آب پس از آبیاری، برای گیاهان جهت صرفه جویی در مصرف آب است. دیواره سلولی گیاهان از پلی ساکارید و پروتئین تشکیل شده است. علاوه بر این برخی از سلول ها دارای دیواره آغشته به لیگنین هستند. در تمام موارد، پلی ساکاریدها بخش عمده دیواره را تشکیل می دهند. دیواره پلی ساکاریدی غالباً به سلولز، همی سلولز و پکتین تقسیم بندی می شود، و این سه نوع تقریباً در دیواره سلولی به نسبت های گوناگون حضور دارند. ساختاری که به وسیله پلی ساکاریدها، پروتئین ها، ترکیبات آروماتیک و آلیفاتیک شکل می گیرد، به گیاهان توانایی رشد و نمو در شرایط مختلف محیطی را می دهد. ساختار دیواره سلولی به طور پیوسته تعدیل می شود تا با مراحل توسعه و شرایط محیطی تطبیق یابد. دیواره سلولی گیاهی یک ساختار ماکرو مولکولی پیچیده است که سلول را احاطه و محافظت می کند و همچنین نقشی تشخیصی دارد که برای بقای گیاه ضروری است. سلول گیاهی در طول رشد اولیه و توسعه، سلول های لایه های تیغه میانی و دیواره اولیه را بیشتر می کند. در بسیاری از سلول ها، دیواره سلولی با اضافه شدن دیواره ثانویه، ضخیم تر شده و تقویت می گردد. دیواره اولیه در مقایسه با دیواره ثانویه، با سلولز نسبی کم تر و پکتین بیش تر مشخص می شود.

هدف از پروژه حاضر تهیه بستر ذخیره ساز آب برای گیاهان است، تا از فرو رفتن آب در اعماق زمین جلوگیری شود.

روش

در پژوهش حاضر دانش آموزان با استفاده از پکتین میوه‌ها که آن‌ها را در کنار گیاهان می ریختند مانع از فرورفتن آب به اعماق زمین و هدر رفتن آن شدند. سپس از ایجاد این بستر معلق کاشتن گیاهان، خاک نرم و لایه های زیرین زمین تثبیت شده و از حرکت ذرات خاک جلوگیری شده و در واقع باعث جلوگیری از برخاست ذرات خاک و غنی شدن زمین ها از مواد مغذی می شود. در ادامه دانش آموزان لایه ای از بستر زیرین، با توجه به نوع گیاه، تزریق کردند، سپس لایه رویی خاک که شامل کودهای شیمیایی و طبیعی است، با خاک پایه مخلوط شد. به طوری که پس از عملیات کاشت، مشاهده شد که رویش علف های هرز به صفر رسیده و خاک با شرایط پیشنهادی، نسبت به نمونه های دیگر، رطوبت را پس از 2 بار آبیاری تا مدت 2 هفته حفظ کرده است.

تهیه این بستر، گیاهان بومی و قابل کشت با پتانسیل بالای مواد غذایی در مناطق کم آب رشد داده شده و به اقتصاد مردم این مناطق کمک شده و باعث اشتغال زایی می شود.

این پروژه کاملا مرقون به صرفه می باشد، در واقع از دور ریز میوه های که در باغ ها و در حین حمل و نقل دچار آسیب می شود می توان هر ساله به مقدار قابل توجهی ابرجاذب طبیعی پکتین تهیه کرد در حالی که این ماده بسیار گران می باشد و تا حد زیادی جز محصولات وارداتی است. پروژه مذکور کاملا عملیاتی است و قابل اجرا، روش ارائه شده ارزان قیمت و ساده می باشد.

مهارت ‌های کسب شده

1. آشنایی با انواع گیاهان و شیوه‌ های نوین آبیاری

2. آشنایی با نحوه ساخت بستر ذخیره ساز آب

3.  آشنایی با نحوه هیه پکتین

بخش پژوهش های دانش آموزی - مهدی رحمانی

تنظیم کننده: محبوبه همت