در جهان موجودات ذره بینی، این میکرب ها چقدر مفیدند؟
میکرب ها دو دسته اند: بـا آزار و بـی آزار، ولی هـمانطور که سابقاً هم اشاره شد هر دو دسته در زندگی انسان نقش مؤثری دارند و هر دو برای حیات و پرورش آدمـی مفید و سودمندند، همگی جزء خدمتگزاران صدیق و صمیمی ما هستند و بدون کوچکترین توقع و بـی سر و صدا به انجام وظائف سـنگین خـود مشغولند و اگر بگوئیم از صدقه سر آنها ما زنده ایم اغراق نگفته ایم.
مطالعه درباره خدمات با ارزش این‌جانداران ذره بینی عقل را به خضوع در پیشگاه مبدأ با عظمتی که این دستگاه جهان هستی را با چنین نظم حیرت آوری اداره می کند و امـید دارد و لب های مردم هوشمند و حق جو را بی اختیار به شکر و سپاس او می گشاید. اکنون برای تصدیق این مطلب به عرایض زیر توجه کنید:
یک دسته از این موجودات ذره بینی بی آزار، کارشان تجزیه کردن لاشه های حیوانات و مدفوعات آنها و تـبدیل آن بـه کربن و هیدرژن و اکسیژن و ازت است.
یعنی آنها در واقع با یک کرشمه دو کار می کنند: کار اول از بین برد اجسام آلوده و کثیفی می باشد که ماندن آنها جز تولید بیماری های گوناگون و آلوده ساختن محیط زندگی ما نـتیجه دیـگری ندارد، دوم تولید مواد حیاتی و ضروری مانند اکسیژن و هیدروژن و کربن برای زندگی انسان و سایر جانداران است.
فکر کنید اگر میکرب ها به جان لاشه های حیوانات و مدفوعات کثیف آنها نمی افتادند و آنها را تجزیه نـمی کردند چـه می شد؟ البته پس از مدتی محیط نکبت باری در اطراف ما به وجود می آید، به علاوه دائما مقدار قابل توجهی از مواد حیاتی طبیعی مواد مزبور را دو مرتبه وارد گردش می سازد و از کم شدن مواد حیاتی دستگاه طبیعت جلوگیری کرده و بـه این تـرتیب حـلقه گردش دائمی مواد حیاتی را در طـبیعت تـکمیل مـی کند.
به همین دلیل مبارزه دائمی میان نیروهای مختلف تن و میکرب های گوناگون در رشد و نمو بدن تأثیر به سزائی دارد و اگر آنها نبودند نمو آن خیلی کندتر و استحکام عضلات و اعصاب ما خیلی کمتر بود. ایـن مـوضوع به قدری روشن است که نیاز بیشتری به شرح آن احساس نمی شود.
گردش مواد در طبیعت
موضوع گردش مواد حیاتی در طبیعت منحصر به این مورد نیست، بلکه با کمی دقت روشن می شود که در همه جـا و هـمه چـیز است و این خود یکی از درس های توحیدی جهان آفـرینش مـحسوب می شود یعنی موجودات مختلفی که بازیگر این صحنه اند همه در گردشند و دائماً از صورتی به صورت دیگر در آمده و پس از طی یک دایره وسـیع دو مـرتبه بـه همان نقطه اول باز می گردند، اما این حرکت دورانی بیهوده نیست و کارهای مـهمی در مسیر خود صورت می دهند و آثاری از خود به یادگار می گذراند.
مثلا آفتاب بر دریاها می تابد، آبها تبخیر می شود، بخارات قـطعات ابـر را تـشکیل می دهد، بادها ابرها را به حرکت در می آورند و دورترین نقاط خشک و سوزان را با بـهترین آبـها مشروب می کنند، آبها به صورت رودخانه های بزرگ و کوچکی بیرون آمده و راه دریا را پیش می گیرند و دو مرتبه به جای اول می ریزند، امـا در ایـن مـیان گلها و گیاهان می شوند آن ها هم بخار شده و بعضاً متصاعد می شوند و با سـایر بـخارات هـوا هماهنگ می گردند و در همان خط سیر حرکت می کنند.
از اصل مطلب دور نرویم.. یکی از کارهای این مـوجودات ذره بینی اعـمال شیمیائی مختلفی است که روی مواد گوناگون انجام می دهند و اجسام مفیدی را به صورت های مفید دیـگر بـیرون می آورند. تبدیل مواد قندی به اسید به واسطه فعالیت همین موجودات است که نـمونه آن را در تـبدیل آب انگور به سرکه مشاهده می کنیم.
پرستاران و پاسداران تن
در خون ما دو دسته از همین موجودات ذره بینی هـستند کـه مهمترین و اساسی ترین فعالیت های حیاتی بدن ما را به عهده دارند. این دو دسته را «گلبول سفید» و «گـلبول قـرمز» مـی نامند. تعداد گلبول های قرمز در خون به اندازه ای زیاد است که در هر میلیمتر مکعب خون تقریبا 5 ملیون وجـود دارد. یـعنی چنین محیط کوچکی به اندازه یکی از بزرگترین شهرهای دنیا جمعیت دارد!
روی این حساب در تـمام خـون بـه طور متوسط 25 ملیون ملیون (25 هزار میلیارد) گلبول قرمز وجود دارد که اگر آنها را روی زمین بگسترانند، اگر تـعجب نـکنید، سـه هزار متر مربع را اشغال می کند!
تعداد گلبول های سفید البته به این اندازه نـیست ولی آن هم خیلی زیاد است چون در هر میلیمتر مکعب خون در حدود 7 هزار گلبول سفید موجود است.
وظیفه اسـاسی گـلبول های قرمز رساندن مواد غذائی و آب و اکسیژن هوا به تمام سلوها و نقاط مختلف بـدن اسـت، یعنی باید مواد غذائی را از روده ها و اکسیژن هـوا را از ریـه بـا خود برداشت و فوج فوج همراه ضربان های قلب از ایـن مـرکز حرکت کرده و در مدت کوتاهی به اقصی‌نقاط کشور تن مسافرت کنند و به همه سلول ها سرکشی کـرده و آب و غذا برسانند و کثافات و سموم حـالصله از احـتراق مواد غـذائی را کـه در سـلول ها جمع آوری شده با خود به قلب بـرگردانند و از راه ریـه در موقع «بازدم» به خارج پرتاب کنند.
سلول های کوچک بدن ما خیلی کم صـبرند و اگـر چند لحظه مواد لازم به آنها نـرسد ممکن است بمیرند، بـنابراین اگـر قلب در مدت کوتاهی از کار بـایستد و گـلبول های قرمز یعنی «پرستاران صمیمی سلول ها» به آنها سرکشی نکنند و آب و آذوقه به آنها نرسانند حـیات خـود را به زودی از دست می دهند، لذا این خـدمتکاران وظـیفه شناس نـاچارند دائم بیدار و در مأموریت بـاشند و اوضـاع بدن را مراقبت کنند.
گـلبول های سـفید یا سربازان صلح و پاسداران کشور تن؛ مانند ارتش مجهزی برای مقابله با حملات مـیکرب های مـضر همواره به صورت آماده باش به سر می برند هـمین که گـوشه ای از سطح بـدن مـجروح شـود و این پوست نازک کـه دژ محکمی در برابر هجوم انواع میکروب ها است پاره شود میکرب های زیان بخش که دائماً در هوا معلق هستند به داخل بـدن حـمله می کنند. وقتی نخستین طلیعه سپاه دشـمن در مـحیط خـون پدیـدار شـد گلبول های سفید بـه جنب و جوش در مـی آیند، اگر بتوانند در همان محل زخم، لشکر مهاجم را محاصره کرده و تار و مار می کنند، این چرک هائی که در محل زخـم دیـده مـی شود باقیمانده اجساد گلبول های سفید و بدن های کشتگان و شـهیدان کـشور تـن مـاست.
اگـر سـپاه دشمن حلقه محاصره را شکست و وارد همه نقاط بدن شد آنگاه یک جنگ تن به تن و شدید در همه جا علیه آنها شروع می شود و از جمله کارهای عجیب و جالب گلبول های سفید «جنگ شـیمیائی» آنها علیه میکربهاست؛ زیرا در مقابل هر نوع میکربی یک نوع مواد سمی مخصوص ضد آن از خود ترشح می کنند و آنها را فلج ساخته و نابود می سازند.
همین مواد سمی مخصوص است که در بدن حیواناتی کـه مـیکرب های ضعیف شده به طور مصنوعی به آنها تزریق گردیده جمع آوری می شود و به نام سرم های ضد بیماری برای مبارزه با امراض مشابه آن مصرف می گردد.
میکرب های مضر همیشه از راه آب و هوا و غذا وارد بدن ما می شوند و هـر انـدازه مواظبت کنیم باز از گوشه و کنار راهی به سوی بدن باز می کنند؛ لذا سربازان مدافع تن ناچارند دائماً در جبهه جنگ مشغول نبرد باشند.
وظیفه اسـاسی گـلبول های قرمز رساندن مواد غذائی و آب و اکسیژن هوا به تمام سلوها و نقاط مختلف بـدن اسـت، یعنی باید مواد غذائی را از روده ها و اکسیژن هـوا را از ریـه بـا خود برداشت و فوج فوج همراه ضربان های قلب از ایـن مـرکز حرکت کرده و در مدت کوتاهی به اقصی‌نقاط کشور تن مسافرت کنند و به همه سلول ها سرکشی کـرده و آب و غذا برسانند و کثافات و سموم حـالصله از احـتراق مواد غـذائی را کـه در سـلول ها جمع آوری شده با خود به قلب بـرگردانند و از راه ریـه در موقع «بازدم» به خارج پرتاب کنند.
البته این نـبرد غـالبا به پیروزی آنها ختم مـی شود و از اثـر همین پیروزی است که ما سالم هستیم، اما اگر خدای نکرده مواجه با شکست شوند و میکرب های مهاجم مراکز حساس تن ما را تسخیر کنند مـا بـیمار می شویم و در این موقع اسـت کـه اولا باید استراحت کنیم تا تمام نیروی ما صرف مبارزه با میکرب ها شود و ثانیا قوای کمکی یعنی «دوا» از خارج وارد کنیم تا پیروزی نصیب آنها گردد راستی چه دستگاه عجیبی است؟!
نقش میکرب های مـضر
شـاید منتظر باشید ببینید میکرب های مضر برای چه آفریده شده اند؟ اینها چه محلی از اعراب دارند؟
برای درک فایده آنها همین بس که به گفته بعضی از دانشمندان اگر اینها نبودند طولانی ترین افراد بشر شاید قامتش از یک مـتر تـجاوز نمی کرد و البـته به همین نسبت اعضاء بدن ما کاملا ضعیف تر و ناتوان تر از وضع فعلی بود!
دلیلش روشن است؛ شما این مـطلب را می دانید که برای نمو و ترقی یک فرد و یک اجتماع هیچ چـیز مـؤثرتر از رقـابت و مبارزه صحیح و دامنه دار نیست، میدان مبارزه است که افراد را به کار وا می دارد و حداکثر قوای نهفته آنها را آشـکار مـی سازد. افراد نابغه معمولا در کوران مبارزات نبوغ خود را ظاهر می کنند و جنگجویان شجاع در میدان های جـنگ بـه این مـقام می رسند.
افرادی که در محیط های آرام کاملا بی سر و صدا و هم آغوش ناز و نعمت به سر می برند افرادی تنبل، تـرسو و بی مصرفند و مطابق مثل معروف همچون شمشیری که اگر در یک گوشه بماند زنگ مـی زند، «چوب های درختان جنگلی و کـوهستانی خـیلی محکم تر و آتش آنها بادوام تر از درختان سرسبزی است که در پناه دیوارهای باغ و کنار نهرهای آب پرورش می یابند»!
همچنین مردم بیابانگردی که با انواع مشکلات دست پنجه نرم می کنند از نظر قوای جسمی خیلی نیرومندتر از شـهرنشینان تن پرورند.
به همین دلیل مبارزه دائمی میان نیروهای مختلف تن و میکرب های گوناگون در رشد و نمو بدن تأثیر به سزائی دارد و اگر آنها نبودند نمو آن خیلی کندتر و استحکام عضلات و اعصاب ما خیلی کمتر بود. ایـن مـوضوع به قدری روشن است که نیاز بیشتری به شرح آن احساس نمی شود.
این بود خدمات شایان توجهی که موجودات ذره بینی و میکرب های مضر و سودمند به انسان و سایر جانداران می کنند،این هاست که افق وسیع تری از نظم خـیره کـننده جهان هستی را در پیش چشم عقل ما جلوه گر ساخته و ما را به آفریدگار بزرگ آن آشناتر می سازد.
منبع:
عقاید و مذاهب/ توحید در جهان موجودات ذره بینی: این میکربها چقدر مفیدند؟؛ نوشته نویسنده : مکارم شیرازی،ناصر؛ «درس هایی از مکتب اسلام » اردیبهشت 1339، سال دوم - شماره 4
