مژک و تاژک (یوکاریوتی) - بخش اول
مژک و تاژک یوکاریوتی ساختارهایی اکسونمی با ویژگی های متفاوت هستند.
در مطالب قبل دانستید که مژک ها با غشای سلولی و یک جفت میکروتوبول احاطه شده اند، حال در اینجا بیشتر در مورد مژک و تاژک یوکاریوتی توضیح خواهیم داد.
همان طور که می دانید، نخستین یوکاریوت ها در حدود 5/1 میلیارد سال پیش ظاهر شدند. این یوکاریوت ها که در اثر درون همزیستی به وجود آمدند، در واقع نخستین آغازیان بودند. اعضای سه فرمانروی قارچ ها، گیاهان و جانوران از تغییر و تحول اعضای فرمانروی آغازیان به وجود آمده اند.
بعضی از آغازیان تاژک و مژک دارند و از آنها برای حرکت کردن یا حرکت دادن مواد پیرامونی استفاده می کنند. بسیاری از آغازیان ساکن آب اند و در دریاچه ها و اقیانوس ها زندگی می کنند. در آن جا به صورت پلانکتون در آب ها سرگردا ن اند یا به سنگ ها چسبیده باقی می مانند. خاک ها، به ویژه خاک های مرطوب زیستگاه بسیاری از آنهاست. به ویژه در پیرامون مواد در حال تجزیه حاصل از بدن جانداران انواعی از آغازیان زندگی می کنند.
مژکداران، آغازیانی هستند که با استفاده از مژک شنا می کنند.
مژکداران پیچیده ترین و غیرمعمو لترین آغازیان هستند. آنها به قدری با سایر آغازیان تفاوت دارند
که بعضی از زیست شناسان معتقدند باید آنها را در فرمانرو کاملاً جداگانه ای قرار داد.
همه افراد شاخه مژکداران تعداد فراوانی مژک در ردیف های متراکم دارند، که با استفاده از آنها
حرکت می کنند. مژکداران تک سلولی و هتروتروف هستند .دیواره پیکر مژکداران سخت، اما انعطا ف پذیر است که امکان فشرده شدن موجود و عبور از موانع را برای آن فراهم می کند.
مژکداران دو نوع واکوئل دارند یکی برای گوارش مواد غذایی و دیگری برای تنظیم آب.
بیشتر مژکداران دو هسته دارند:
هسته کوچک و هسته بزرگ. کروموزوم ها در هسته کوچک قرار دارند که در فرآیند میتوز تقسیم می شوند. هسته بزرگ دارای قطعه کوچک DNA ای است که از هسته کوچک آمده است.مژک و تاژک وکاریوتی از دسته بلندی ریز لوله چه ها تشکیل شده اند که با امتدادی از غشای39294 پلاسمایی سلول پوشیده شده است. این ساختارها باعث حرکت سلول در محیط و یا (اگر سلول ثابت باشد.) حرکت مایع در سطح سلول می شود. مژک و تاژک شباهت ها و تفاوت هایی دارند. بارزترین تفاوت های این دو ساختار در طول آنها، تعدادشان در هر سلول و الگوی زنشی است که تولید می کنند.
مژک ها کوتاه تر هستند (10 تا 15 میکرومتر) و معمولا به تعداد 100 یا بیشتر در هر سلول دیده می شوند. هر مژک با خم شدن در نزدیک پایه خود نیرو تولید می کند. این خم شدن در پایه مژک (ضربه توان) نام دارد. طی ضربه توان، بقیه طول مژک تقریبا راست می ماند و مانند پارو در آب حرکت می کند. پس از ضربه توان، (ضربه جبران) روی می دهد که در آن خمش مژک به ترتیب از پایه به نوک آن منتشر می شود تا مژک را در حالت اولیه قرار دهد.
تاژک ها بلندتر هستند (10 تا 20 میکرومتر) و معمولا فقط یک یا چند تاژک در هر سلول وجود دارد. تاژک نیز با خم شدن نیرو تولید می کند. در زنش تاژک، یک موج شبیه حرف S به طور مداوم از پایه تا نوک تاژک منتشر می شود.
شکل1: زنش مژک و تاژک (الگوی زنش مژک و تاژک با استفاده از دنباله ای از تصاویر میکروسکوپی زمینه تاریک (ترتیب زمانی از چپ به راست) مقایسه شده است. شکل درونی، طرحی از مراحل زنش مژک را نشان می دهد.
زنش مژک و تاژک هر دو با خم ساختار آنها (هر چند با الگوهای متفاوت انتشار این خمش ها در طول ساختار) انجام می شود. هر دوی آنها از ساختار مرکزی بسیار منظمی متشکل از بیش از 250 نوع پلی پپتید تشکیل شده اند. این ساختار که در انواع یوکاریوت ها به خوبی حفظ شده است، اکسونم نام دارد.
ادامه دارد....
منبع: https://www.google.com
مرکز یادگیری سایت تبیان، تهیه کننده: مرجان سلیمانیان
تنظیم کننده: محبوبه همت