تبیان، دستیار زندگی
انزلی، اولین و تنها نامی است که برای این منطقه در طول تاریخ مورد استفاده قرار گرفته است که بدون شک این نام برگرفته از موقعیت جغرافیایی این شهر بین تالاب بین المللی انزلی و دریای خزر می باشد و تنها در دوران سلطنت خاندان پهلوی (از ۱۳۰۴ تا ۱۳۵۷)
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تاریخ انزلی

انزلی، اولین و تنها نامی است که برای این منطقه در طول تاریخ مورد استفاده قرار گرفته است که بدون شک این نام برگرفته از موقعیت جغرافیایی این شهر بین تالاب بین‌المللی انزلی و دریای خزر می‌باشد و تنها در دوران سلطنت خاندان پهلوی (از ۱۳۰۴ تا ۱۳۵۷) اسم آن به «بندر پهلوی» یا پهلوی تغییر داده شده بود ولی پس از انقلاب اسلامی اسم دیرین خود «انزلی» را بازیافت.

فرآوری: فهیمه السادات آقامیری-بخش تاریخ ایران و جهان تبیان

تاریخ انزلی

ساکنین بندر انزلی را انزلی چی به معنی اهل انزلی خطاب می‌کنند.  جغرافیدانان بر این باورند که انزلی جایی است که سه سوی آن، آب و یک سوی آن، خشکی است. واژگان دیگری نیز وجود دارد که آخرشان به «ج» ختم می‌شود و می‌توان گفت که انزلی در اصل «انزلیج» بوده و انزلیج به معنی اسکله های بوده که جلوی رودخانه برای پهلو گرفتن کرجیها می‌ساختند و واژه انزلی چی برگرفته از واژه انزلیج می‌باشد

بندر انزلی در قدیم: دروازه ایران و اروپا

بندرانزلی از شمال به دریای خزر از جنوب به شهرستان صومعه سرا از شرق به شهرستان رشت و از غرب به شهرستان رضوانشهر متصل می‌باشد

بندر انزلی در سالیان دور لقب دروازه ایران و اروپا را یدک می‌کشید. موقعیت استراتژیک اولین بندر شمال ایران سبب شد تا این شهر بسیار زودتر از بسیاری از شهرهای ایران با فرهنگ و دست‌آوردهای غربی آشنا شوند و در بسیاری از موارد جزء اولین‌ها باشد:

روشنائی برق قبل از سال ۱۲۷۹ خورشیدی بعنوان اولین شهر در ایران که دارای روشنایی گردید.

گمرک بندر انزلی، دارای پیشینه‌ای بیش از ۳۰۰ سال است.

اداره شیلات بندر انزلی، بیش از ۱۵۰ سال پیشینه دارد.

اولین بلدیه در ایران که اکنون بنام شهرداری مستعار است در این شهر تأسیس گردید ۱۲۷۶ هجری شمسی.

آموزش و پرورش قبل از سال ۱۲۷۱ خورشیدی و اکابر شبانه آن هم دروس دبیرستانی قبل از سال ۱۲۹۰ خورشیدی اولین شهری که بعد از تهران صاحب اولین دبیرستان دخترانه شد.

چاپخانه قبل از سال ۱۲۸۶ خورشیدی.

بهداری و تلفن خانه و نظمیه و راه آهن و هواشناسی جزء اولیه های ایران بوده است .

از بناهای معروف بندر انزلی :

کاخ میان پشته، برج ساعت، ساختمان موزیک، پل غازیان، بنای شهرداری، سر در اداره بنادر و دریانوردی، بانک ملی انزلی، کلیسای مریم مقدس، منبع آب اداره بنادر، مناره مسجد قائمیه، ساختمان قدیمی دادگستری، مجموعه میدان امام، هتل گل سنگ، بلوار ساحلی، عمارت قاسم اف و ساختمان دبیرستان مهدخت (شرف) را از دیگر بناهای تاریخی ثبت شده شهرستان انزلی است.

بندر انزلی و حکایت بعد از انقلاب

سابقه طرح زنانه و مردانه کردن دریا به اولین تابستان پس از انقلاب می‌رسد. در تیرماه ۱۳۵۸ دریا،‌‌ همان دریا نبود؛ دریا در آن سال طاغوتی نبود. ابوالقاسم حسین‌جانی، فرماندار بندر انزلی در گفت‌وگو با مجله «اطلاعات هفتگی» در هشتم تیر ۱۳۵۸ اعلام کرد: «دریا باید زنانه - مردانه باشد، خواهران و برادران ما باید جدا از هم به آب بروند…» بر سردر فرمانداری هم شعار بزرگی نصب کردند: «فرماندار مسلمان تشویق باید گردد. طرح جداسازی‌اش اجرا باید گردد.» او دریا را به قطعات دویست متری تقسیم کرد که با ۳ نوع تابلو با این عناوین جدا می‌شد: «مخصوص شنای خواهران»، «مخصوص شنای برادران» و «شنا ممنوع».

به گزارشی، طرح زنانه - مردانه کردن دریا اولین بار حدود سه ماه پیش از آن به فکر فرماندار انزلی رسید و مطرح کرد. در حالی که فرماندار ۳۰ ساله شهر و مقامات کمیته در حال نصب تابلوهای زنانه و مردانه در کرانه سی کیلومتری دریا بودند، پلاژداران، صاحبان مغازه‌ها، جوانان و گروه‌های سیاسی، با صدور اعلامیه و تشکیل میتینگ و راهپیمایی علیه این تصمیم به اعتراض برخاستند.

بندر انزلی، در تمامی آن سه ماه، هر هفته و هر روز شاهد یک راهپیمایی تازه له و علیه طرحی بود که به اعتقاد فرماندار، «طرحی اصولی برای پاکسازی ساحل دریا از هرزه‌گی‌ها، چشم‌چرانی‌ها و ابتذال و وقاحت» است. یک روز جمعیت طرفدار طرح اسلامی فرماندار، شعار می‌دادند: «از ساحل دریای خزر به سوی ساحل خدا گام برمی‌داریم» و روز دیگر جمعیتی دیگر، زنانه و مردانه کردن دریا را یک کار مضحک و ارتجاعی می‌خواندند و شعار «فرماندار انزلی، اصلاح باید گردد» می‌دادند. جنگ روانی بی‌سابقه‌ای که در انزلی آغاز شد.

در چنین هنگامه‌ای، فرماندار و مقامات کمیته در راهپیمایی روز ۱۵ خرداد، دست به اقدام دیگری برای تحکیم مواضع خود زدند و اسم بندر انزلی را به بندر امام تغییر دادند. البته چیزی نگذشت که نام بندر انزلی را نهادند.


منابع:
سایت ایرنا
کتاب ایران قدیم مهد تمدن جهان/ نوشته محمدعلی جدید الاسلام
سایت تاریخ ایرانی