فضاهایی در مدارس طراحی کنیم که نشاط وشادابی درآن موج بزند
محمد تقی نظرپور
هر گونه ساخت و ساز، نشان دهنده نوع ویژه ای از رابطه انسان با محیط طبیعی و بستر جغرافیایی است. انسان با دخل و تصرف در محیط، سیما و پیکره بندی آن را سازماندهی می کند. همه دخل و تصرف ها بر پدیده های محیط زندگی انسان تأثیر می گذارد. پدیده های حاصل از اعمال نفوذ انسان در محیط و چگونگی تاثیرپذیری این پدیده ها از عوامل طبیعی محیط، اهمیت مطالعات جغرافیایی و اقلیمی را در بستر وقوع همه این پدیده آشکار می کند. این امر کاملاً روشن است که اقلیم برکاربری زمین و معماری بنا تأثیر گذار است. بعداز انقلاب صنعتی، جوامع انسانی با بهره گیری از تکنولوژی مدرن آن دوران ابزار گسترده ای برای دگرگونی محیط ابداع کردند، به گونه ای که انسان امروزی می تواند شکل و ترکیب طبیعی محیط را با استفاده از نیروی فکر و ابزار مکانیکی در دسترسش به شدت دگرگون کند. این واقعیت دارد که امروز روش زندگی انسان در طبیعت و محیط تغییراتی ایجاد می کند و انسان به شدت تأثیر حضور فیزیکی خود را در محیط برجای می گذارد و به عبارت بهتر آن را بر محیط تحمیل می کند. برای مثال فناوری به وجود آمده در این دوران در طراحی معماری ساختمان ها و فضاهای آموزشی به گونه ای تأثیرگذار بود که سبب شد
تفاوت های این ساختمان ها در مناطق گوناگون اقلیمی از بین برود. این موضوع تفاوت فاحشی در مصرف انرژی سالیانه در ساختمان ها به وجود آورد. بی توجهی به تأثیر وضعیت اقلیمی در معماری استفاده از تکنولوژی مدرن را برای مقابله با اقلیم و فراهم کردن آسایش در داخل فضاها ناگزیر می کرد، این امر سبب شد که اقلیم و محیط زیست واکنش های شدیدی از خود نشان دهند. آلودگی هوا، آب، خاک و گرم شدن هوای کره زمین از پدیده هایی است که زندگی موجودات را بر روی کره زمین به خطر انداخته است. محیط های طبیعی که در شکل ها و اندازه های گوناگون بر پهنه های مختلف جای گرفته اند، دارای ویژگی هایی هستند. آنچه اهمیت ویژه ای دارد شناخت و برقراری رابطه معقول و متناسب میان اجزای تشکیل دهنده محیط طبیعی است و این همان موضوعی است که معماران و طراحان شهری باید به آن توجه کنند « بهره بردن» و « تحمیل کردن» دو عامل مهم در تعیین رابطه بین اقلیم و جوامع است . این را می توان به اختصار «تأثیرات اقلیمی» نامید. اقلیم در فعالیت های جوامع تأثیر می گذارد و جوامع نیز بر اقلیم تأثیر می گذارد. امروزه تأثیر جوامع براقلیم از موضوع های بحث برانگیز در مجامع علمی است.این مطلب که با اقلیم و محیط زیست باید مصالحه کرد از موضوع هایی است که با عنوان های گوناگونی مانند معماری سبز، معماری بومی یا معماری پایدار مطرح می گردد . در نتیجه به جای مقابله با محیط، همساز با محیط زیست و ضرورت همسازی با محیط، توجه به اقلیم، توجه به ساخت و سازهای معماری، بهره برداری صحیح از منابع طبیعی و صرفه جویی در انرژی را مطرح می کند. زیرا در همسازی با اقلیم شناخت عوامل سازنده اقلیم اهمیت ویژه ای می یابد.
سلامت جسم و روح دانش آموان بدون نشاط میسر نیست. فضاهایی در مدارس طراحی کنیم که نشاط و شادابی در آن موج بزند.تأثیر فضای کالبدی مدارس بر نشاط دانش آموزان محسوس است و اگر به این موضوع توجه نکنیم خسارات جبران ناپذیری به این نسل وارد می کنیم و همه ما در این اتفاق مسئولیم.
محمد تقی نظرپور
رئیس سازمان نوسازی توسعه و تجهیز مدارس كشور
مرکز یادگیری سایت تبیان، تنظیم: زینب شاه مرادی
