دلیل پیوند پاداش زیارت کربلا و زیارت حضرت عبدالعظیم در چیست؟
روایات بسیار زیادی در بیان فضیلت و پاداش زیارت امام حسین (علیه السلام) وجود دارد؛ اما در بین روایات، یک روایت به ما می‌گوید: زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی پاداش زیارت حسینی را دارد.
یکی از اهالی ریّ خدمت امام هادی (علیه السلام) می رسد و حضرت از علت سفر او می پرسد؛ سپس آن شخص سبب این سفر را زیارت امام حسین (علیه السلام) بیان می کند. حضرت امام هادی (علیه السلام) نیز به آن شخص می فرماید: «أَمَا إِنَّكَ لَوْ زُرْتَ قَبْرَ عَبْدِ الْعَظِیمِ عِنْدَكُمْ لَكُنْتَ كَمَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ (علیه السلام)؛ بدان که اگر قبر عبدالعظیم را در شهر خودتان زیارت کنی، مانند کسی هستی که حسین بن علی علیه السّلام را زیارت کرده باشد.» (کامل الزیارات، ابن قولویه، ص324 و ثواب الاعمال، شیخ صدوق، ص99) اما حکمت این بیان نورانی چیست؟ چه حکمتی بوده که حضرت، پاداش زیارت حسینی را به زائران یکی از نواده های امام حسن(علیه السلام) اختصاص دادند؟
عظمت حضرت عبدالعظیم (علیه السلام)
اولین نکته در شخصیت بزرگ و ویژه این امامزاده نهفته است. ایشان در عصر امام کاظم (علیه السلام) متولد شده و از اصحاب خاص امام جواد و امام هادی (علیهما السلام) است. پرسش های حضرت عبد العظیم و پاسخ های این دو امام، گویای بصیرت فکری این امامزاده و اعتماد ائمه به وی بوده و می بینیم که برخی از احادیث در باب مهدویت، غیبت، انتظار و ظهور از طریق سیدالکریم به دست ما رسیده است. پس باید خورشید ری را محدثی بزرگ بدانیم؛ اما عظمت شخصی این خورشید آسمان روایت به اینجا ختم نمی شود.
شخصی به نام ابا حمّاد رازی که از اهالی مناطقی در اطراف ری است؛ نقل کرده که خدمت امام هادی (علیه السلام) رسیدم و مسائل شرعی را از ایشان پرسیدم. به هنگام خداحافظی حضرت به من فرمودند: «یَا حَمَّادُ إِذَا أَشْكَلَ عَلَیْكَ شَیْءٌ مِنْ أَمْرِ دِینِكَ بِنَاحِیَتِكَ فَسَلْ عَنْهُ عَبْدَ الْعَظِیمِ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِیَّ وَ أَقْرِأْهُ مِنِّی السَّلَام؛ ای حماد! هنگامی که چیزی از امور دینی در منطقه ات برای تو مشکل شد، از عبدالعظیم بن عبد الله حسنی بپرس و سلام مرا به او برسان.» (مستدرک الوسائل، ج17، ص 321) پس حضرت عبدالعظیم حسنی علاوه بر آنکه یک راوی باشد؛ اهل اجتهاد بوده و توانایی فهم احکام اسلام را از بطن روایات داشته است. مجتهدی که مورد اعتماد امام قرار گرفته و حضرت مردم را به ایشان ارجاع می دادند.
ایشان در عصر امام کاظم (علیه السلام) متولد شده و از اصحاب خاص امام جواد و امام هادی (علیهما السلام) است. پرسش های حضرت عبد العظیم و پاسخ های این دو امام، گویای بصیرت فکری این امامزاده و اعتماد ائمه به وی بوده و می بینیم که برخی از احادیث در باب مهدویت، غیبت، انتظار و ظهور از طریق سیدالکریم به دست ما رسیده است.
اقدامات سیاسی علیه مکتب حسینی
دومین نکته در اقدامات سیاسی علیه مکتب حسینی نهفته است. حاکمان جور همواره می خواستند نام، یاد و نشان های حسینی را از صفحه روزگار محو کنند. آنها راه امام حسین (علیه السلام) را مسیر آزادگی و ظلم ستیزی می دانستند و باقی ماندن این مکتب را به ضرر خودکامگی هایشان بر می شمردند.
از این رو می بینیم از بنی امیه و بنی عباس گرفته تا صدام و حزب بعث، از توان سیاسی و نظامی خود علیه مکتب و بارگاه حسینی استفاده کرده و راه زائران را بسته یا برای زائران، خطر آفرینی می کردند.
این حرکت ها در زمان امام هادی (علیه السلام) در اوج بود. حضرت که با هفت خلیفه عباسی (مأمون، معتصم، واثق، متوکّل، منتصر، مستعین، معتزّ) هم عصر بودند؛ به خوبی بر آن اقدامات سیاسی اشراف داشته و از علت آنها آگاه بودند. مثلاً متوکل بارها دستور تخریب بارگاه حسینی را داد و حتی از عامل یهودی خود خواست آنجا را شخم زده و زراعت کند! وی زائران را نیز شناسایی و مجازات می کرد به نحوی که تاریخ بهای زیارت حسینی را قتل، زندان یا قطع شدن دست زائران ذکر کرده است. (مروج الذهب، ج 4، ص 51 و بحارالانوار، ج45،ص404)
البته شیعیان تمام سختی ها و خطرات را به جان خریده و برای درک فیض زیارت حسینی راهی کربلا می شدند؛ ولی باز بودند افرادی که از این زیارت منصرف شده و به واسطه آن، از مکتب و تعالیم حسینی فاصله می گرفتند و این، همان خواسته و هدف حاکمان جور بود. برای آنکه کوچکترین موفقیتی نصیب این حاکمان نشود؛ امام هادی(علیه السلام) پاداش زیارت حسینی را با زیارت حضرت عبدالعظیم پیوند زده و از قبر مطهر این امامزاده، پایگاهی برای انتشار تعالیم نورانی حسینی ساختند. بدین صورت بود که شیعیان شناسایی نمی شدند و از مکتب اباعبدالله (علیه السلام) نیز دور نمی ماندند. در حقیقت امام هادی (علیه السلام) با پیوند زدن پاداش زیارت کربلا و زیارت حضرت عبدالعظیم، اقدامی سیاسی و تربیتی انجام دادند، اقدامی که توطئه متوکل ها را خنثی می ساخت و از خلل در رشد و تربیت شیعی جلوگیری می کرد.
حضرت عبدالعظیم حسنی علاوه بر آنکه یک راوی باشد؛ اهل اجتهاد بوده و توانایی فهم احکام اسلام را از بطن روایات داشته است. مجتهدی که مورد اعتماد امام قرار گرفته و حضرت مردم را به ایشان ارجاع می دادند.
سفره رحمت و فیض الهی
زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی سفره رحمت و فیض الهی است. سفره ای که در قلب ایران گسترده شده و نباید از آن غفلت کرد. حضور در آن مکان مقدس و بهره مندی از تعالیم اهل بیت (علیهم السلام) و به خصوص نام و یاد حسینی در آنجا، پاداشی بسیار بزرگ به دنبال دارد. پاداشی که به آسانی به دست خواهد آمد.
البته باید توجه داشت که دیگر امامزادگان نیز سفره های رحمت و فیض خداوندی هستند. ستارگان فروزانی که هر کدام بزرگی و جلالت منحصر به فردی دارند. شخصی که بخواهد ارتباطش با اهل بیت قطع نشود؛ علاوه بر زیارت های سالانه که خود را به عتبات عالیات می رساند؛ بسیار زیبا، به جا و نیکوست که در طول سال و به طور مرتب به زیارت امامزادگان مشرف شده و خود را سر سفره رحمت و فیض الهی حاضر کند.
سخن پایانی
خواندن زیارت عاشورا در کنار بقعه های نورانی امامزادگان عطر حسینی را در وجود انسان، تازه کرده و برکات دنیوی و اخروی زیادی به دنبال دارد. فراموش نکنیم که امام هادی (علیه السلام) به یکی از اهالی ریّ سفارش زیارت حضرت عبدالعظیم را کردند؛ زیارت ایشان و زیارت امامزادگانی که در شهر و دیار ما هستند؛ سفارش اهل بیت (علیهم السلام) به همه ماست.
