اسکلت سلولی (ریز لوله چه ها) - بخش دوم
رشته های اسکلت سلولی خود به خود از زیر واحدهایشان ساخته می شوند.
مرکز یادگیری سایت تبیان - مرجان سلیمانیان
در مطلب قبل دانستید که پروتئین های موتور کاینزین و داینئین در طول ریز لوله چه ها حرکت می کنند و با این کار اندامک ها را حرکت می دهند، در ادامه بیشتر در این باره توضیح خواهیم داد.
رشته های حد واسط
رشته‌های حد واسط دسته سوم از رشته‌های پروتئینی اسکلت سلولی هستند قطر آنها 10 نانومتر ، ضخیم تر از رشته های اکتین و باریک تر از ریز لوله هاست. امروزه معتقدند که این رشته‌ها یکی از اجزای مهم ساختاری اکثر سلول ها و بافت های جانوری می باشند. این رشته‌های پروتئینی به مقدار زیاد در بافت هایی یافت می شوند که در معرض فشارهای مکانیکی قرار می گیرند. بنابراین یکی از نقش های عمده آن ها استحکام بخشیدن به بافت ها است.
رشته های حد واسط رشته هایی طناب مانند با قطر حدود 10 نانومتر می باشند که از پروتئین های رشته های حد واسط مختلف مانند کراتین ها که خود نیز رشته ای هستند ساخته شده اند. (شکل1) بافت های گوناگون انواع رشته های حد واسط مختلف را بیان می کنند. بعضی از رشته های حد واسط با تشکیل شبکه ای پروتئینی در زیر غشای درونی هسته (موسوم به لامینای هسته ای) به هسته پشتیبانی ساختاری می دهند. رشته های حد واسط می توانند به حفظ ساختار سلول و مقاومت آن کمک کنند. این رشته ها در ساختار مو، پوست و ناخن وجود دارند. تا کنون پروتئین های موتوری که روی رشته های حد واسط حرکت کنند شناسایی نشده است.
شکل1: رشته های حد واسط (رشته های حد واسط از زیر واحدهایی پروتئینی ساخته شده اند که خود ساختاری رشته ای دارند. دقت کنید که رشته های حد واسط (قطبیت) ندارند. شکل درونی نمونه هایی از ساختارهای برپایه این رشته ها و ریزنگار یکی از آن ها را نشان می دهد.
پروتئین های اسکلت سلولی دارای ویژگی های مشترک می باشند. هم چنین هر نوع از آن ها ویژگی های منحصر به فردی دارند.
هر سه ساختاری رشته ای دارند که پلیمری از زیر واحدهای مونومرهای پروتئینی می باشد:
پروتئین های کروی اکتین (همچنین موسوم به G-اکتین) رشته های اکتین (هم چنین موسوم به F- اکتین) را می سازند. پروتئین توبولین که هترو دیمری از دو پروتئین آلفا- توبولین و بتا- توبولین است، ریز لوله چه ها را می سازد.
پروتئین های رشته های حد واسط مثل انواع کراتین ها نیز سازنده رشته های حد واسط هستند. توبولین ها و اکتین ها ساختارهایی بسیار حفظ شده در تمامی یوکاریوت ها دارند.
میکروفیلامنت ها (ریز رشته ها)
از جنس پروتئین اکتین به قطر حدود 7-5 نانومتر، 2- فیلامنت های حد واسط یا تونو فیلامنت ها با قطر حدود 15-10 نانومتر و 3- میکروتوبول ها یا ریز لوله ها با قطر حدود 25-20 نانومتر هستند.
امروزه وجود پروتئین های اسکلتی در پروکاریوت ها نیز به اثبات رسیده است. اسکلت سلول در اعمال و رفتارهای سلولی نظیر سیکلو ، حرکت آمیبی، میتوز، تشکیل دوك تقسیم، تبدیل سل به ژل و بالعکس و شکافتگی سلولی وارد عمل می شود.
ارگاستوپلاسم
نام عمومی ارگاستوپلاسم مربوط به مناطق بازوفیل سیتوزول است که با رنگ های بازی مانند پیرونین رنگ می شود. اجسام نیسل در پریکاریون سلول های عصبی، سیتوپلاسم قاعده سلول های سروزی مانند سلول های ترشحی لوزالمعده غده پاراتیروئید، سلول های اصلی معده، توده های بازوفیلی سلول های کبدی و شبکه آندوپلاسمی را شامل می شود. خصوصیت بازوفیلیک زیاد ارگاستوپلاسم به علت وجود اسید ریبونوکلئیک RNA است. ارگاستوپلاسم ویژگی رنگ پذیری خود را بر اثر ریبونوکلئاز RNase از دست می دهد. از آنجائیکه همراه ریبوزوم هاrRNA، mRNA، tRNA یافت می شوند، می توان چنین نتیجه گرفت که ارتباطی بین ارگاستوپلاسم و سنتز پروتئین وجود دارد.
شبکه میکرو توبولار
اجزای اسکلت سلولی در تمام قسمت های سیتوزول پخش هستند، ولی در مجاورت غشای پلاسمایی فراوانی بیشتری دارند. کانال های لوله مانند به هم پیوسته و شبکه مانند که به همه جای سلول کشیده شده است شبکه میکروترابکولار یا ترابنده نامیده می شود. این شبکه به سلول شکل و همچنین سختی می دهد. بعضی از قسمت های این شبکه وسیع و گسترده شده و حالت وزیکولی پیدا می کند که به آن گوبت gobet می گویند.
منبع: http://daneshnameh.roshd.ir
تنظیم کننده: محبوبه همت
