علائم «وسواس اجباری» چیست؟

اختلال وسواسی جبری که شامل افکار مزاحم، آداب وسواسی و اشتغالات ذهنی است، چهارمین اختلال روانپزشکی از نظر شیوع است که میزان ابتلا به آن در زنان و مردان برابر است.

بخش سلامت تبیان

چهار نوع شایع اختلال وسواس اجباری وجود دارد که شامل اختلال وسواس اجباری شست و شو، چک کردن، قرینگی و اختلال وسواس اجباری فکری و رفتاری هستند.

اختلال وسواسی جبری شامل افکار مزاحم، آداب وسواسی، اشتغالات ذهنی و وسواس‌های عملی است که این افکار و اعمال باعث ایجاد مشکلات زیادی در فرد مبتلا می شود، به طوری که ممکن است مدت زمان زیادی را در طول روز به درگیری با افکار وسواسی یا انجام اعمال وسواسی اختصاص دهد که این موضوع سبب اختلال در زندگی طبیعی او می‌شود.

هر چند عمل وسواسی ممکن است در ابتدا باعث کاهش اضطراب فرد شود، اما در کل باعث اختلال در روند زندگی شده و فرد را آزار می‌دهد.

لیلا رازقیان جهرمی، متخصص اعصاب و روان با اشاره به اینکه شیوع اختلال وسواسی جبری 2 تا 3 درصد است، بیان کرد: این بیماری چهارمین اختلال روانپزشکی از نظر شیوع است و میزان ابتلای زنان و مردان به این اختلال برابر است.

سن شیوع این بیماری در مردان حدود 19 سالگی و در زنان حدود 22 سالگی است و این احتمال وجود دارد، افرادی که مبتلا به وسواس هستند به طور همزمان به افسردگی، جمعیت هراسی و بسیاری از اختلالات روانپزشکی دیگر نیز مبتلا باشند.

وی در مورد علت ابتلا به بیماری وسواس اجباری گفت: علت‌های مختلفی برای وسواس شناسایی شده است، از جمله عوامل بیولوژیک، ژنتیک و علت‌های ایمنی و گاهی این اختلال در کودکان بعد از ابتلا به گلودرد چرکی ایجاد می‌شود.

این متخصص روانپزشکی با بیان اینکه میزان ابتلا به وسواس در خانواده افرادی که دچار اختلال وسواسی جبری هستند 3 تا 5 برابر خانواده‌های دیگر است، تصریح کرد: گاهی اطرافیان فرد مبتلا به وسواس در آداب و مراسم وسواسی فرد بیمار شرکت می‌کنند و با او سازگار می‌شوند که این موضوع باعث تشدید وسواس در فرد می‌شود.

به گفته رازقیان جهرمی، مشکلات بین فردی و بعضی از عوامل محیطی استرس زا مانند حاملگی و بچه دار شدن نیز می‌توانند باعث تشدید وسواس شوند.

مراجعه به روانپزشک ضروری است

اختلال وسواس یک نوع اختلال اضطرابی است و اگر کسی مبتلا به این بیماری شود، به طور مکرر افکار ناراحت کننده به نام وسواس دارد که باید این افکار کنترل شود که در واقع فرد مبتلا، احساس اضطراب شدید برای تکرار رفتار‌های خاص از خود نشان می‌دهد که نمونه‌هایی از این وسواس شامل ترس از میکروب یا ترس از صدمه دیدن است.

این متخصص اعصاب و روان با بیان این که افراد وسواسی ممکن است درباره بیماری خود بینش ضعیفی داشته باشند؛ تصریح کرد: این افراد از مراجعه به روانپزشک خودداری می‌کنند و اکثر مبتلایان همزمان وسواس فکری و عملی نیز دارند.

وی افزود: در واقع وسواس فکری، افکار و احساسات مزاحم هستند که بطور مکرر در ذهن تکرار می‌شوند و وسواس عملی، رفتاری آگاهانه و عود کننده مانند شمارش و چک کردن است.

رازقیان جهرمی شایع‌ترین الگو‌های وسواسی در جمعیت وسواس را آلودگی، شک و تردید، افکار مزاحم و تقارن (مثلا همه چیز در روی میز باید قرینه و منظم باشد) عنوان کرد و گفت: در وسواس آلودگی، فرد ممکن است دست‌های خود را زیاد شسته و در تردید مرضی (شک شدید) ممکن است مثلا چند بار اجاق گاز را چک کند تا از خاموش بودن آن مطمئن شود.

وی اظهار کرد: افکار مزاحم و وسواسی ممکن است شامل فکر‌های تکراری، پرخاشگرانه یا جنسی باشند و در وسواس تقارن فرد دچار کندی در انجام کار‌های خود می‌شود و ساعت‌ها وقت لازم است تا برای مثال غذا بخورد یا صورت خود را اصلاح کند.

این متخصص روانپزشکی با بیان اینکه وسواس یک بیماری با زمینه بیولوژیک است، تاکید کرد: فرد مبتلا باید برای درمان حتما به روانپزشک مراجعه کند و نیاز به مصرف دارو و رفتار درمانی دارد و گاهی افراد تصور می‌کنند بدون مراجعه به روانپزشک می‌توانند خود را کنترل و وسواس را درمان کنند، در حالی که اکثرا شکست می‌خورند.

وسواس سایر جنبه‌های زندگی فرد مبتلا را تحت تاثیر قرار می‌دهد

شاید شما هم افرادی را دیده باشید که به آداب تکرار مبتلا هستند، آن‌ها احساس می‌کنند که ناچارند حرکات ساده‌ای را چندین بار انجام دهند؛ مانند وارد شدن به اتاق، شستن بخشی از بدن خود یا شانه کردن مو‌های سر به دفعات مشخص و تا زمانی که این حرکات را به همان تعداد انجام ندهند احساس راحتی نمی‌کنند.

رازقیان جهرمی با اشاره به اینکه افراد وسواسی ممکن است در اثر شست و شوی زیاد دچار مشکلات پوستی شده و نیازمند مراجعه به متخصص پوست باشند، گفت: گاهی ممکن است به علت مسواک زدن زیاد و ضایعات دهانی به دندانپزشک هم مراجعه کنند.

این مشکلات سبب ایجاد اختلال در ارتباط با سایر افراد خانواده شده و زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین با توجه به این که وسواس یک بیماری مزمن و عود کننده است، فرد مبتلا علاوه بر درمان دارویی بهتر است از رفتار درمانی هم بهره‌مند شود.

به گفته این متخصص اعصاب و روان افرادی که همزمان از دارو و رفتار درمانی بهره می‌برند احتمال بهبود بالاتری دارند، زیرا وسواس یک بیماری شدیدا ناتوان کننده است که در صورت عدم مراجعه به روانپزشک برای درمان، بهبودی خود به خود تقریبا غیرممکن است.

به هر حال اگر شما در خود یا اطرافیان تان نشانه‌هایی از تشویش و نگرانی و تنش می‌بینید و احساس می‌کنید این رفتار‌ها از کنترل شما خارج هستند، حتما به روانپزشک مراجعه کنید تا در اسرع وقت به درمان این بیماری‌های وسواس گونه بپردازید.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان