آن سوی گنبد مینا

سایه روشن های برنامه«گنبد مینا»كه هدف آن تحلیل سریال های رمضانی از منظر اخلاقی است و در زمانی فشرده بیننده را از داستان و اتفاقات آن ها مطلع می كند.

بعد از تاسیس شبكه های آی فیلم و نسیم شیوه تازه ای در پخش سریال شاهد بوده ایم كه بریده آن ها در قالب آیتم های كوتاه روی آنتن می روند. برنامه«گنبد مینا» هم به نوعی در این چارچوب قرار می گیرد منتهی از نظر تایم و رویكرد متفاوت است. این برنامه كه از ابتدای ماه رمضان در كنداكتور شبكه چهار قرار گرفته، هر بار سراغ یك سریال كه پیش تر در رمضان پخش شده می رود و در زمانی سی دقیقه ای آن را مرور می كند. حداقل قسمت ها برای معرفی سریال دو و حداكثر چهار برنامه است. برای هر سریال متن نوشته شده و هدف اصلی برجسته كردن مضامین دینی آن است. فصل آغاز تحلیل سریال هم به مرور عوامل اصلی اختصاص دارد. پیش تر درباره برنامه نوشته بودیم و حالا نقاط ضعف و قوت «گنبد مینا» را با محمود صراف تهیه كننده برنامه بررسی می كنیم.

ایده مینمیال از كجا آمد؟

رحمان سیفی آزاد مدیر سابق مركز نمایش سیما طرحی برای شبكه چهار داشته كه سریال های رمضانی از منظر نكات دینی تحلیل شوند. صراف در تبیین این ایده می گوید:«غالب سریال های ماه مبارك رمضان دارای نكات اخلاقی و مذهبی هستند كه تصمیم گرفتیم آن ها را در قالب برنامه «گنبد مینا» برجسته كنیم. بجای نقد فنی سریال به این نتیجه رسیدیم كه از نكات اخلاقی آن ها استفاده كنیم كه مناسب ماه رمضان است.» نام سریال ها ردیف می شود و گروهی از نویسندگان برای نوشتن متن كنار هم قرار می گیرند:« اول فكر نمی كردیم حجم كار سنگین باشد چون نویسنده ها باید برای سی دقیقه برنامه «گنبد مینا» متن بنویسند ؛ تیم چهار نفره به سرپرستی نغمه خدابخش متن ها را می نویسند. ما روی نكات آموزنده سریال كه بتوان با یكی از آیات قران انطباق داد كار كردیم.آیات قران را كارشناس مذهبی انتخاب می كند و ترجمه فارسی هم عمدتا از ترجمه الهی قمشه ای است.»

دقیقه نود

آن طور كه محمود صراف می گوید «گنبد مینا» در دقیقه نود و سه روز مانده به شروع ماه مبارك رمضان كلید می خورد. با این حساب نویسنده ها فرصت تماشای سریال ها را داشتند یا با دور تند می دیدند؟ :« همه قسمت های سریال را می دیدند و 24 ساعت كار می كنند تا كار به موقع برسد. حتی گاهی برنامه چند ساعت پیش از پخش آماده شده.بعد از این كه كار نویسنده ها تمام شد،متن را به كارشناس مذهبی می دهیم و او به ازای مذهبی متن را می گوید و بعد گوینده(حمید بقیایان) متن را می خواند.» می پرسیم انتخاب سكانس های سریال ها بر عهده خود نویسنده ها است؟:«بله؛نویسنده وقتی سریال را نگاه می كند تایم سكانس های مورد استفاده را در می اورد و در تدوین استفاده می كند.»

فرصتی برای ری ویو

اگر كسی سریال ها را ندیده باشد باچند قسمت «گنبد مینا» می تواند از داستان سر دربیاورد و برای كسانی كه دیده اند ری ویو می شود. صراف توضیح می دهد كه :« بله یكی از اهداف همین بود و هدف دیگر این بود تا بیننده ترغیب شود اصل سریال را ببیند بویژه آن كه در شبكه های دیگر بازپخش دارد و این برنامه برای جذب مخاطب موثر است.»

هفت سنگِ نچسب

با دست فرمان«گنبد مینا» گمان می شد سریال هایی تحلیل شوند كه انطباق معنایی كامل با ماه رمضان داشته باشند. «هفت سنگ» كه هفته پیش بررسی شد نه درون مایه اش رمضانی است و نه داستانش در این ماه می گذرد:«دلیل انتخاب این سریال بخاطر همزمانی با شب تولد امام حسن (ع) بود.»می گوییم نمی شد سریال های طنزی كه قرابت با ماه رمضان دارند را انتخاب می كردید؟:«مشكل اصلی ما این است كه تهیه سریال ها كار سختی است چون شبكه ها به طور كامل آن ها را به ما ندادند. از هر سریال پنج قسمت دادند. به عنوان مثال نسخه VHS «صاحبدلان» و «اغما» را در اختیار داشتیم كه توسط همكاران ما در همین برنامه تبدیل به فرمت 16 به 9 شده. بقیه سریال ها را از سروش تهیه كردیم و كلا كار فنی آن سخت بود.»مگر آی فیلم و تماشا همه سریال ها را پخش نكرده ؟ چرا از آن ها نگرفتید؟:«یك مقدار هماهنگی سخت است ضمن این كه سریال ها غالبا اچ دی كرده اند و حجمش بالا است.» صراف در تكمله این بحث می گوید:«دسترسی به سریال ها سخت بود و مطمئنا بجای «هفت سنگ» می توانستیم سریال دیگری پخش كنیم. كما این كه «پایتخت 4» را كه محتوای دینی خوبی دارد مورد بررسی قرار گرفت و ما به ازای قرآنی آن را استخراج كردیم.»

سانسور فرهادی،طباطبایی و بخت آور؟

در بخشی از گفت و گو با صراف مطلبی كه پیش تر درباره «گنبد مینا» نوشته ایم را مطرح می كنیم. ماجرا شائبه سانسور اصغر فرهادی و طناز طباطبایی است. در تحلیل «میوه ممنوعه» نام طباطبایی از شناسنامه برنامه حذف شده بود و در «هفت سنگ» از علیرضا بذرافشان به عنوان فیلمنامه نویس«رقص در غبار» یاد شد و از اصغر فرهادی نامی نیامد. صراف شائبه ممیزی را رد می كند:« واقعا تعمدی نبوده وگرنه خام طباطبایی به بازیگر نقش فرعی تر دارد كه در برنامه معرفی شد ارجحیت دارد. درباره آقای فرهادی هم همین طور . كاش نامش را می آوردیم.» پریسا بخت آور «یاداشت های كودكی» و «پشت كنكوری ها» را ساخته و می شد بجای «هفت سنگ» در شب میلاد امام حسن (ع)تحلیل شود. او منشوری است:« نه؛ ما سریال هایی از این دست زیاد داریم ولی دسترسی به آن ها همانطور كه اشاره كردم سخت است. اگر یك ماه پیش تولید داشتیم كارمان دقیقه نودی شد و شائبه ممیزی ها شكل نمی گرفت. ما حتی متم «گمشگته» را نوشتیم كه نكات مذهبی و اخلاقی خوبی دارد ولی سریالش را نتوانستیم با كیفیت مورد نظر تهیه كنیم.»

چرا برنامه كش آمد؟

جذابیت «گنبد مینا» به مینی مال بودن آن است اما در ادامه برخی سریال ها بجای دو قسمت ، تبدیل به چهار قسمت شدند:« ابتدا فكر می كردیم هر سریال در دو قسمت تمام شود اما درعمل دیدیم سریالی مثل «صاحبدلان»‌به چهار قسمت می رسد. برای همین بجای تحلیل 15 سریال به 11 سریال می رسیم. قصدمان این بود كه هر دو روز یك سریال را پخش كنیم ولی برخی سریال ها مثل «میوه ممنوعه » یا «صاحبدلان» آن قدر متریال دارند كه نمی شود فشرده شان كرد.» به گفته صراف احتمالا «گنبد مینا» ادامه خواهد داشت و به غیر از رمضان مناسبت های دیگر مثل محرم را پوشش دهد؛ به شرط آن كه شبكه چهار مایل به تداوم برنامه باشد. این را هم بدانید كه «گنبد مینا» سه شنبه تا پنج شنبه این هفته سریال« مدینه» راتحلیل می كند و برای عبد فطر«دودكش» و «پادری» را روی آنتن خواهد فرستاد. نام برنامه هم از شعر حافظ گرفته شده: گفتم این جام جهان‌بین به تو کِی داد حکیم/گفت: «آن روز که این گنبد مینا می‌کرد.

منبع: هفت صبح