بلوغ زودرس؛ علل، علائم و درمان

ظاهر شدن علائم بلوغ‌ ‌از نظر فیزیکی و هورمونی، در دختران قبل از 8 سالگی و در پسران قبل از 9 سالگی، ‌بلوغ زودرس نامیده می‌شود. ابتدا این کودکان بلندتر از همسن‌های خود هستند، ‌ولی به دلیل بلوغ زودرس استخوان‌ها‌،‌ ‌در نهایت قد کوتاه‌تری خواهند داشت.

بخش سلامت تبیان

دکتر سید حسین دهقان منشادی، فوق تخصص غدد و متابولیسم در وبسایت خود درباره بلوغ زودرس اینچنین می نویسد:

بلوغ زودرس از دو جنبه اهمیت زیادی دارد: جنبه اول، علت ایجادکننده است که پزشک متخصص با انجام آزمایش‌های لازم و پیگیری‌های منظم و دقیق کودک، طی مدت طولانی به‌دنبال علت آن می‌گردد. جنبه دوم، اثر بلوغ زودرس بر رشد قدی و روانی کودک است‌. ‌

همچنین کودکان مقابل استرس‌های زمان‌ ‌جوانی قرار می‌گیرند و نمی‌دانند چه‌کار باید بکنند. آن‌ها ازنظر جسمی‌ ‌تظاهرات بلوغ را دارند ولی تجربه کافی ندارند. و نیز دختران با ظاهر شدن علائم بلوغ جنسی،‌ ‌ممکن است دچار وحشت و مشکلات روحی شوند.

علل بلوغ زودرس

قسمتی از مغز به نام هیپوتالاموس، هورمونی به نام هورمون آزادکننده گنادوتروپین‌ها یا GnRH را ترشح می‌کند. این هورمون موجب ترشح گنادوتروپین‌ها توسط غده هیپوفیز می‌شود. این هورمون‌ها موجب می‌شوند که اندام‌های جنسی شخص، هورمون‌های دیگری را ترشح کند که باعث رشد جنسی فرد می‌شوند.

در بلوغ زودرس مرکزی، غده‌ی هیپوتالاموس در زمان بسیار زودتری از زمان نرمال شروع به ترشح GnRH می‌کند، بنابراین فرآیند بلوغ زودتر شروع می‌شود. در اکثر موارد پزشکان نمی‌توانند دلیل اصلی این مشکل را در دختران مشخص کنند، اما برخی از پزشکان این مشکل را به داشتن اضافه‌وزن ارتباط می‌دهند؛ اما در مورد پسران معمولاً عوامل ایجادکننده بلوغ زودرس مشخص هستند.

به خاطر وجود بیش‌ازحد هورمون‌ها یا مواد شیمیایی در محصولات آرایشی-بهداشتی، غذاها، حشره‌کش‌ها و دیگر محصولات، ممکن است کودک شما دچار بلوغ زودرس شود. سایر علل بلوغ زودرس عبارت‌اند از:

- داشتن سابقه‌ی خانوادگی در ابتلا به بلوغ زودرس

- مشکلات ژنتیکی نادر

- وجود تومور غیر سرطانی در مغز یا در غده‌ی هیپوفیز

- آسیب مغزی

- وجود عفونت‌هایی مانند مننژیت در مغز

- انجام پرتو‌درمانی یا شیمی‌درمانی برای درمان سرطان

علائم بلوغ زودرس

علائم بلوغ زودرس همان علائم معمولی بلوغ هستند که در حالت عادی انتظار دارید در یک نوجوان یا یک کودک در حال بلوغ ببینید:

- رشد موهای زیر بغل و موهای تناسلی و رشد موهای صورت در پسران

- جوش‌های پوستی

- تغییر بوی بدن به بوی بدن بزرگسالان

- رشد اندام‌های جنسی

- تغییرات روحی و روانی

به‌عنوان‌مثال در دختران سینه‌ها شروع به رشد کردن می‌کنند و دوره قاعدگی آن‌ها آغاز می‌شود و ممکن است در این دوران بدخلق شوند. صدای پسران دورگه می‌شود و بیضه‌ها و آلت آن‌ها رشد می‌کند و ممکن است کمی خشن و عصبی شوند.

درمان بلوغ زودرس

درصورتی‌که پزشک بتواند دلیل خاصی (مانند یک تومور) برای بلوغ زودرس بیابد، آن را درمان می‌کند. در موارد دیگر پزشکان از داروها برای متوقف کردن هورمون‌های جنسی استفاده می‌کنند تا از رشد جنسی زودهنگام کودک جلوگیری کنند. یک نوع مصنوعی هورمون GnRH می‌تواند موجب توقف ترشح گنادوتروپین‌ توسط غده‌ی هیپوفیز شود.

پزشک می‌تواند هر ماه یک‌بار این هورمون را به کودک تزریق کند یا دارو را به‌صورت یک ایمپلنت زیر پوستی در قسمت بالای بازوی کودک قرار دهد، که در این صورت دارو تا یکسال به بدن کودک می‌رسد. در هنگام تزریق هورمون یا کاشت ایمپلنت، ممکن است کودک کمی درد داشته باشد و در اطراف ناحیه موردنظر خارش داشته باشد؛ اما این دارو عوارض جانبی بلندمدتی ندارد.

شما احتمالاً باید انجام درمان و متوقف کردن هورمون‌های رشد جنسی را تا زمان بزرگ شدن کودکتان و رسیدن او به سن مناسب بلوغ ادامه دهید. این سن در دختران حدود 11 سالگی و در پسران حدود 12 سالگی است.

بیشتر پزشکان در صورتی اقدام به درمان کودک می‌کنند، که سن او کمتر از 7 سال باشد. در هنگام تصمیم‌گیری در مورد این موضوع که آیا لازم است بلوغ زودرس فرزندتان را درمان کنید یا نه، باید به موارد زیر توجه کنید:

- سن فرزندتان

- روند رشد فرزند شما

- واکنش‌های فرزند شما

- احتمال بروز قاعدگی زودرس

- نگرانی‌های موجود در مورد قد کودک (به‌عنوان فرد بزرگسال)

قبل از تصمیم‌گیری در این مورد لازم است درباره‌ی تمام این موضوعات با پزشک فرزند خود صحبت و مشورت کنید.

منبع: وب سایت دکتر حسین دهقان منشادی