پنهان شدن جانوران در جنگل- قسمت دوم
حیوانات شکارچی و شکار، باید با محیط همرنگ شوند، تا از دید پنهان بمانند. یک حیوان شکارچی باید آهسته به شکار نزدیک شود در حالی که شکار فقط در صورت پنهان ماندن از دید شکارچی، میتوانند از خطر مرگ در امان بماند.
روباهها و خرگوشهای قطبی:
در ناحیه قطب شمال، روباهها و خرگوشهای قطبی نیز پوستی پشمالو و سفید دارند که با سرزمینهای برفی قطب، همرنگ است.
نقشهای خالخالی و خطوط راهراه، پرتوهای نور را درهم می شکنند. هرچند این نقش و نگارها به سرعت از فاصلهی دور دیده میشوند، اما شکستن پرتوهای نور، شناسایی چارچوب بدن حیوان را دشوار میکند؛ درنتیجه تشخیص اندازهی جثه حیوان و اینکه آیا تنها است یا به صورت گله، دشوارتر میشود.
ببرماده:
خطوط راهراه سیاه روی بدن پوست پشمالوی ببرماده، همانند پرتوهای چشمکزن خورشید از لابلای برگهای درختان به کف جنگل میتابد، با سایه روشنهای جنگل درهم میآمیزد و او را چنان با رنگهای محیط همرنگ میسازد که شکار متوجه ببر ماده نمیشود.پوست خالخال پلنگ نیز هنگامیکه روی شاخه درخت دراز کشیده و زیر گرمای خورشید استراحت میکند، مانندسایه روشنهایی به نظر میرسد که هنگام تابش نور از لابلای برگهای درختان ایجاد میشود؛ درنتیجه پلنگ از دید مخفی میماند.
هشتپایان و دهپایان:
به منظور همرنگ ساختن خود با محیط، و همینطور در شرایط مختلف احساسی، تغییر رنگ میدهند. مثلا یک هشتپا در هنگام عصبانیت، به رنگ قرمز درمیآید یا در زمان ترس،با تغییر رنگ،سفید میشود. هم چنین زمانی که یک هشتپا در حال نبرد است، از رنگ سیاه تا قرمز تمایل به قهوهای، به صورت پیدرپی تغییر رنگ میدهد.
ماهیهای پهن:
برای همرنگی با بستر دریا، به کمک رنگدانههای سطح پوستشان، تغییر رنگ میدهند. آزمایشها نشان داده است ماهیهای پهن حتی میتوانند پوست بدنشان را به رنگ صفحه شطرنج درآورند!
پروانه ماهی رنگارنگ:
در میان آبسنگهای مرجانی زندگی میکند؛ جایی که انواع مهاجمین خطرناک از جمله کوسهماهیها، هشتپایان و مارماهی درنده، پرسه میزنند. خطوط پرنقش و نگار و رنگارنگ پروانه ماهیها، چارچوب بدن آنها را در هم می شکند، درنتیجه از دیدن مهاجمین در امان میمانند.
در ضمن چشمهای دروغین و بزرگ آنها که در محل دورتری از چشمهای واقعی او قرار دارند؛ دشمنان را دچار سردگمی میکند؛ درنتیجه جانور مهاجم به سختی میتواند تشخیص دهد که این ماهی به کدام سمت شنا میکند.
ماهی خالخالی:
موسوم به اسقومتری، شاهماهی و سایر ماهیهایی که بطور گروهی در نزدیک سطح آب شنا میکنند، معمولا به رنگ نقرهای هستند. بنابراین وقتی پرتوهای نور روی پولکهای نقرهای آنها بتابد با نور خیره کنندهای میدرخشند. ماهیانی هم که در نقاط ژرف دریا زندگی میکنند، اندامهای نورافشان آنها در اعماق تاریک آب، باعث سردرگی طعمه میشوند.
ساقه های برگ مانند:
علفهای دریایی، که در بستر دریا میرویند، همراه جریانهای آب، این سو و آن سو تاب میخورند و حالت شناور دارند. بسیاری از جانوران دریایی و شبیه، به رنگ سبز قهوهای هستند؛ حتی زایدهی اندامهای بدن آنها، مانند ساقههای برگی علفهای دریایی، در آب موج برمیدارد و تاب میخورد؛ درنتیجه از دید پنهان میمانند.
گور خر:
خطوط راهراه بدن گورخر، چندان کمکی به مخفی شدن او نمیکند. اما جانوران مهاجمی که قدرت تشخیص رنگها را ندارند، مجموعهی گله گورخرها را یکپارچه میبینند، درنتیجه نمیتوانند یک گورخر را از بقیه تشخیص دهند و برای شکار انتخاب کنند.
koodak@tebyan.com
تهیه: شهرزاد فراهانی- منبع: سایت دل گرم- کتاب حیات وحش