بعد از خواندن این نماز، دعا مستجاب می شود

عید یعنی بازگشت و عید فطر به معنی بازگشت به فطرتی است که از روز نخست خلقت بر مبنای یکتاپرستی شکل گرفته است. عید فطر و عید قربان دو عید بزرگ مسلمانان است؛ اعیادی که یکی به دنبال بازگشت به فطرت و دیگری در پی ذبح هواهای نفسانی است. عید فطر ویژگی ‎‌های منحصر به فردی دارد که با بررسی احادیث می ‌توان به آنها دست یافت.

روز درخواست مغفرت

آنقدر گناه، فرجام تلخی دارد و آنقدر جزای گناهان سخت است که انسان باید همواره به دنبال بخشش الهی بوده و هر روزی را برای کسب مغفرت الهی قدر بداند. در حقیقت، برای انسانی که هر روز به سوی "یوم الحساب" در حرکت است؛ چرا درخواست آمرزش، از دعاهای همیشگی اش نباشد؟

روز عید فطر که دعا در آن به اجابت نزدیک تر است را باید بهترین فرصت برای طلب بخشش دانست. از این روست که امام سجاد (علیه ‌السلام) این گونه مناجات کرده ‌اند: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْبُرْ مُصِیبَتَنَا بِشَهْرِنَا، وَ بَارِكْ لَنَا فِی‏ یَوْمِ‏ عِیدِنَا وَ فِطْرِنَا، وَ اجْعَلْهُ‏ مِنْ‏ خَیْرِ یَوْمٍ‏ مَرَّ عَلَیْنَا أَجْلَبِهِ لِعَفْوٍ، وَ أَمْحَاهُ لِذَنْبٍ، وَ اغْفِرْ لَنَا مَا خَفِیَ مِنْ ذُنُوبِنَا وَ مَا عَلَن‏؛ پروردگارا! بر محمد و آل محمد درود فرست و سختی ما را در این ماه جبران كن و روز فطر را بر ما عیدى مبارك و خجسته بگردان و آن را از بهترین روزهایى قرار ده كه بر ما گذشته است: كه در این روز بیشتر ما را مورد عفو قرار دهى و گناهانمان را بشویى و بر ما ببخشایى گناهانى را كه در پنهان و آشكارا انجام دادیم.» (صحیفه سجادیه، دعای وداع با ماه رمضان، ص202)

روز توبه نصوح

ماه رمضان تمرینی برای مبارزه با نفس بود؛ ماهی که در آن، انسان عزم و اراده خویش را قدرت بخشیده و به توانایی ‌‌های خویش پی می‌ برد. اما آنچه مهم است ادامه دادن این مسیر بندگی است. مسیری که در اصل بازگشت به رضای الهی و توبه از اشتباهات گذشته بوده و در بیان امام زین العابدین با عنوان توبه نصوح یاد شده است. حضرت فرمودند: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیْكَ فِی یَوْمِ فِطْرِنَا الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُؤْمِنِینَ عِیداً وَ سُرُوراً، وَ لِأَهْلِ مِلَّتِكَ مَجْمَعاً وَ مُحْتَشَداً مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ أَذْنَبْنَاهُ، أَوْ سُوءٍ أَسْلَفْنَاهُ، أَوْ خَاطِرِ شَرٍّ أَضْمَرْنَاهُ، تَوْبَةَ مَنْ‏ لَا یَنْطَوِی عَلَى رُجُوعٍ إِلَى ذَنْبٍ، وَ لَا یَعُودُ بَعْدَهَا فِی خَطِیئَةٍ، تَوْبَةً نَصُوحاً خَلَصَتْ مِنَ الشَّكِّ وَ الِارْتِیَاب‏؛ خداوندا ما باز می ‌گردیم به سوی تو در عید فطر که آن را برای مؤمنین عید و شادمانی قرار دادی و خوشحالى و براى مسلمانان روز اجتماع و گردهمایى است، از هر گناهى كه مرتكب شدیم و هر كار بدى كه كردیم و هر نیت ناشایستی كه در سینه ما نقش بسته است. ما ‏به سوى تو باز می ‌گردیم و توبه می ‌کنیم، توبه بی ‌بازگشتی که هرگز در آن گناهی نباشد و بازگشتى كه پس از آن دیگر خطایی سر نزند. توبه نصوحی که از شک و تردید پاک باشد.» (همان،ص204)

روز درخواست و دعا

درخواست بخشش از خداوند و طلب توبه نصوح دو خواسته مهم و بزرگ است؛ اما این پایان درخواست ‌ها و دعاها نیست. به هنگام دعا اگر قدرت الهی را به یاد آوریم؛ می ‌فهمیم که چگونه بخواهیم و چه چیزی را طلب کنیم. در روز عید فطر کار برای ما آسان ‌تر است، چرا که امام صادق از پدر و ایشان از حضرت امیرالمؤمنین (علیهم ‌السلام) نقل کردند تا این چنین دعا کنیم: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ خَیْرَ مَا سَأَلَكَ بِهِ عِبَادُكَ الصَّالِحُونَ وَ أَعُوذُ بِكَ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ عِبَادُكَ الصَّالِحُون‏؛ خداوندا! من از تو می ‌خواهم بهترین چیزهایی را که بندگان صالح تو از درگاهت درخواست داشتند و پناه می‌ برم به تو از آن چیزهایی که بندگان صالح تو از آنها به درگاهت پناهنده شدند.» (مصباح المتهجد،ج2،ص654)

روز وحدت و اجتماع مسلمانان

عید فطر عید اسلام و روز اجتماع مسلمین است. نماز عید به جماعت مسلمانان اقامه می ‌شود و در دعاهای قنوت ‌های آن، عیدی برای همه مسلمین بیان شده، مثلاً می ‌خوانیم: «أَسْأَلُكَ بِحَقِّ هَذَا الْیَوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِینَ‏ عِیداً...؛ از تو می‌ خواهم بحق این روز که برای همه مسلمانان عید قرار دادی...» (مصباح المتهجد،ج2،ص654)

امام رضا (علیه ‌السلام) نیز سبب عید قرار گرفتن این روز را این چنین بین داشتند: «إنَّما جُعِلَ یَومُ الفِطرِ العِیدَ لِیَكونَ لِلمُسلِمینَ مُجتَمَعاً یَجتَمِعُونَ فیهِ و یَبرُزونَ لِلّهِ فَیُمَجِّدُونَهُ عَلی ما مَنَّ عَلَیهِم؛ روز فطر از این رو عید قرار داده شد تا روز اجتماع مسلمانان باشد؛ در این روز گرد هم آیند و برای خدا به فضایی باز رفته و خداوند را بر منّتی كه بر آنها نهاده است ستایش كنند.»(من لا یحضره القیه،ج1،ص522)

به درستی اگر مسلمانان وحدت خود را حفظ کنند؛ هیچ ابر قدرتی توان ضربه زدن به آنها را نخواهد داشت و با وحدت است که راه رشد و سعادت آنها هموار می‌شود. فهم این نکته مهم در خطبه‌های نماز عید امکان می‌یابد.

از این روست که طبق بیان پیامبر(صلی‌‎الله‌علیه‌وآله) پس از پایان نماز عید، خداوند به بندگانش می‌گوید: «یا عِبَادِی سَلُونِی فَوَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَا تَسْأَلُونِّی الْیوْمَ فِی جَمْعِكُمْ لِآخِرَتِكُمْ وَ دُنْیاكُمْ إِلَّا أَعْطَیتُكُمْ؛ اى بندگان من! از من بخواهید كه به عزت و جلال خودم سوگند که امروز و در این گردهمایی شما، هر چه براى دنیا وآخرت خود بخواهید؛ عطا مى‏ كنم.» (امالی،شیخ مفید،ص232)

شبیه‌ ترین روز به قیامت

امام علی (علیه‌السلام) در خطبه ‌های نماز عید به مردم فرمودند: «أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ یَوْمَكُمْ هَذَا یَوْمٌ‏ یُثَابُ‏ فِیهِ‏ الْمُحْسِنُونَ‏ وَ یَخْسَرُ فِیهِ الْمُسِیئُونَ وَ هُوَ أَشْبَهُ یَوْمٍ بِیَوْمِ قِیَامَتِكُم‏؛ ای مردم! همانا این روزتان، روزی است که در آن نیکوکاران پاداش گرفته و گناهکاران ضرر می ‌کنند و آن شبیه ‌ترین روز به روز قیامت شماست.»

در ادامه حضرت با شبیه سازی روز قیامت ادامه دادند که خروج شما از منزل ‌ها برای نماز عید، مانند خروج شما از قبرها و ایستادن شما برای نماز مانند ایستادن شما در پیشگاه خدا در روز قیامت است. حضرت برگشتن و رفتن به خانه را در روز عید مانند راهی شدن انسان‌ها به خانه‌ های ابدی خود در بهشت و دوزخ دانستند. پس به درستی این روز شبیه ‌ترین روز به روز قیامت است.

نکته پایانی