به بهانه سی و هفتمین سال ارتحال ابوالشهداء ، مرجع عالیقدر شیعه ،علامه سید محسن طباطبایی حکیم
خلاصه ای از زندگی این بزرگ مرد عرصه دین و دانش: ولادت :ایـشـان سـال 1306 هجری قمری، در یك خاندان علم و تقوى متولد شد. پدر عالیقدرش، سید مهدى حكیم و مادرش عفیفه تقیه، نواده رجـالى، شیخ عبدالنبى كاظمى، صاحب كتاب (تكملة الرجال )مى باشد خاندان حكیم یـكى از خاندان هاى اصیل و عریق در عراق مى باشد كه شخصیت هاى علمى و اجتماعى بزرگى از آن خاندان برخاسته اند. اساتید : او از محضر بزرگان و آیات عظام كه ذیلا نام برده مى شوند، تلمذ نموده است.
1 ـ سید محمد كاظم یزدى.
2 ـ شیخ محمد كاظم آخوند خراسانى.
3 ـ سید ابو تراب خوانسارى.
4 ـ میرزا حسین نائینى.
5 ـ آقا ضیا الدین عراقى.
6 ـ شیخ الشریعه اصفهانى.
7 ـ سید محمد سعید حبوبى.
8 ـ شیخ على باقر جواهرى.
شاگردان:
وى در كمك بخشیدن به فرهنگ اسلامى، شاگردانى را تربیت نمود كه اسامى تعدادى از آنها ذكر مى شود.
1 ـ شیخ حسین وحید خراسانى.
2 ـ شهید سید اسداللّه مدنى.
3 ـ شهید سید محمد باقر صدر.
4 ـ شیخ محمد تقى جعفرى تبریزى.
5 ـ شیخ محمد على مدرس افغانى.
6 ـ شیخ على طسوجى.
7 ـ سید محمد على حكیم.
8 ـ سید محمد تقى حكیم.
9 ـ شیخ مرتضى انصارى (مؤلف زندگانى و شخصیت شیخ انصارى ).
10 ـ شیخ محمد تقى فقیه عاملى.
11 ـ سید محمد سعید حكیم.
12 ـ سید محمد مهدى موسوى خلخالى
تألیفات :
او آثار ارزشمندى از خود به یادگار گذاشته است كه به برخى از آنها عبارتند از:
1 ـ مستمسك العروة الوثقى : نخستین شرح استدلالى كتاب عروة الوثقى.
2 ـ نهج الفقاهه.
3 ـ حقایق الاصول : شرح كفایة الاصول آخوند خراسانى.
4 ـ دلیل الناسك : شرح استدلالى بر كتاب مناسك حج میرزا حسین نائینى.
5 ـ رسالة فى ارث الزوجة من الزوج.
6 ـ تعلیقه اى بر كتاب ریاض از بحث اجاره تا نكاح.
7 ـ رساله مختصرى در درایه.
8 ـ مختصر منهاج الصالحین.
9 ـ حواشى بر نجاة العباد.
10 ـ شرح تبصره علا مه حلى.
11 ـ حاشیه بر رساله صلاتیة.
مرجعیت :
مـرحوم سید محسن حكیم، بعد از رحلت سید حسین طباطبایى بروجردى، مرجعیت عامه و زعامت شیعه را به دست گرفت و در تنظیم امور ادارى حوزه هاى علمى و تأسیس مدارس و تربیت مبلغین، سعى و كـوشش بلیغ مبذول داشت.
خدمات :
مرحوم سید محسن حكیم ، علاقه شدیدى به تأسیس مدارس، و راه انداختن كتابخانه هاى مساجد و دیگر بناهاى عـلـمـى و دیـنى داشت، از این رو آثار متعدد دینى از آن بزرگوار به یادگار مانده است كتابخانه معروف او كه به نام (مكتبة الامام الحكیم ) در نجف اشرف تأسیس شده است، یكى از مجهزترین و مـدرن تـرین كتابخانه هاى اسلامى است، و جالب توجه آنكه این كتابخانه بیش از یكصد شعبه در سـراسر عراق دارد به فرمان این پیشواى بزرگ، مدارس و مساجد متعددى در نجف اشرف، بغداد، بـصـره و سـایـر نـقاط عراق و دیگر كشورهاى اسلامى ساخته شد كه همیشه نام آن فقید سعید را در خـاطـره هـا زنـده مى سازد مرحوم سید محسن حكیم براى اداره امور مرجعیت خود، نظم و سازمان خـاصـى ایـجاد كرده بود و براى هر قسمت مسئول معینى انتخاب نموده بود، و از افراد مطلع در اداره ایـن تشكیلات كمك مى گرفت، به همین دلیل تشكیلات او با نظم خاص و آبرومندى اداره مى شد و این امر در نوع خود در تشكیلات روحانیت بى سابقه بود.
فعالیت :
جمعى گویند از مرحوم سید محسن حكیم پرسیدند : نظر شما درباره سیاست و دخالت علما در آن چیست ؟
او بـا صـراحت تمام فرمود : (اگر معنى سیاست اصلاح امور مردم روى اصول صحیح عقلائى و رفاه حـال و آسایش بندگان خدا باشد، (كما این كه ظاهر امر آن است كه معنى صحیح سیاست همین بـاشـد) اسـلام تـمامش همین است و جز سیاست چیز دیگرى نیست و علما غیر از این كار دیگرى ندارند و اگر منظور معنى دیگرى باشد، اسلام از آن بیگانه و دور است) به همین دلیل او در امور جارى سیاسى و اجتماعى دخالت داشت كه چند مورد از آنها آورده مى شود.
1 ـ حضور شجاعانه در جبهه.
2 ـ تكفیر حزب شیوعى و اشتراكى.
3 ـ كمك به جنبشهاى آزادى بخش.
4 ـ شركت در نهضت اسلامى ایران.
وفات :
ایـن عـالم بزرگوار پس از عمرى تلاش و كوشش در راه اسلام و قرآن، سر انجام در 27 ربیع الاول 1390 هجری قمری، بـه مـلـكوت اعلى پیوست، و در تشییع پیكر پاك او، صدها هزار نفر شركت جستند، و تشییع جنازه او از بغداد تا نجف، در اثر ازدحام مردم دو روز طول كشید و عملا به تظاهراتى وسیع عـلـیـه رژیم خون آشام بعث عراق مبدل گشت نماز ایشان را فرزند برومندش مرحوم سید یوسف حكیم برگزار نمودند مدفن آن مرحوم در نجف، در مقبره مخصوص، جنب كتابخانه خود مى باشد.
