رویکرد تقلیل گرایانه به «سرمایه فرهنگی» و «سرمایه اجتماعی»
علاوه بر «سرمایه اقتصادی» در هر جامعهای، 2 نوع دیگر از سرمایه نیز وجود دارد که سرمایههای غیر اقتصادی یا غیر مادی میباشند که هم قابل انباشت بوده و هم امکان مبادله و تبدیل به سایر انواع سرمایه را دارند. «سرمایه اجتماعی» و «سرمایه فرهنگی»که در تعریف آنها میان صاحبنظران اختلاف جدی وجود دارد ولی آنچه که به عنوان فصل مشترک این تعاریف وجود دارد؛«ارزشها» و «هنجارها» است.
در اولین مناظره انتخابات ریاست جمهوری با موضوع مسائل اجتماعی، هرچند لفظ سرمایه اجتماعی از سوی برخی کاندیداها بر زبان جاری شد ولی آنچیزی که نمود عینی داشت نگاه «تقلیل گرایانه» کاندیداها به مسائل فرهنگی و اجتماعی و به تبع آن به سرمایه فرهنگی و اجتماعی بود که آن را میتوان در 2 ساحت تحلیل کرد:
ساحت اول؛ عدم توجه به ابعاد فرهنگی و اجتماعی مسائل اجتماعی
یکی از مسائل مهم در «سرمایه اجتماعی»، «اعتماد» است که هم به شکل عام و عمومی تعریف میشود و هم به شکل نهادی و ساختاری؛ خدشه دار کردن این اعتماد یعنی کاهش «مشارکت سیاسی» و پایینآمدن میزان حضور مردم در انتخابات که تبعات مختلفی برای کشورمان خواهد داشت.
در مناظرهای با موضوع اجتماعی، مبنای اکثر پاسخها سیاسی و اقتصادی بود. البته این بدان معنا نیست که موضوعات و نیازهای اقتصادی و سیاسی در مسائل فرهنگی و اجتماعی مؤثر نیست بلکه پاسخها بهگونهای بود که با «نادیده انگاری» مسائل فرهنگی و اجتماعی همراه شد و گویی فرهنگ و هنر به محاق فراموشی رفته بود.
آقایان در تحلیل «ازدواج جوانان» هم وقتی از فضای «نشاط» و «امید» گفتند آن را به مسائل سیاسی و اقتصادی تقلیل دادند. آیا واقعاً از منظر کسانی که قرار است یکی از آنها رئیس قوه مجریه شود هیچ مسئله فرهنگی و اجتماعی و «سبک زندگی» جامعه در موضوع ازدواج جوانان دخالتی ندارد؟ آیا ازدواج جوانان صرفاً با پرداخت وام، تهیه مسکن و شبکه مجازی حل خواهد شد؟ آیا با همین امکانات میتوان جلوی رشد فزاینده طلاق در کشور را گرفت؟
هرچند که قرار نبود که کاندیداهای محترم همه برنامهها و راهبردهای خود را در این مناظره بیان کنند ولی تحلیل این برنامه 3 ساعته اثبات میکند که چقدر سیاسیون ما نسبت به مسائل فرهنگی و اجتماعی نا آشنا بوده و هر کدام از این کاندیداها که رئیس جمهور شود چقدر در این حوزه نیازمند کمک و یاری است.
ساحت دو؛ خدشه دار کردن «اعتماد عمومی»
یکی از مسائل مهم در «سرمایه اجتماعی»، «اعتماد» است که هم به شکل عام و عمومی تعریف میشود و هم به شکل نهادی و ساختاری؛ خدشه دار کردن این اعتماد یعنی کاهش «مشارکت سیاسی» و پایینآمدن میزان حضور مردم در انتخابات که تبعات مختلفی برای کشورمان خواهد داشت.
«ادعاهای خلاف واقع»، «تلاش برای دروغ نمایی شعارها و برنامههای سایر کاندیداها»، «تلاش برای عدم پاسخگویی و مقابله عملی با شفافیت»، «خارج شدن از چارچوبهای اخلاقی به ویژه عدم انصاف در بررسی کارنامه اجرایی سایر کاندیداها» از جمله رفتارهایی است که در این مناظره دیده شد و حتماً چنین اعمالی به معنای آسیب زدن به سرمایه اجتماعی است.
امید است جنجالی شدن مناظره اول، توجه به سرمایههای فرهنگی و اجتماعی در برنامههای تبلیغاتی و مناظرههای بعدی را کاهش ندهد.
و امید است که همه ما از فرصت تبلیغات کاندیداها استفاده کنیم و به کسی رأی بدهیم به خود را ملزم به حفظ سرمایههای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور بداند.