آداب فتوا دادن

فتوا دادن جایگاهی رفیع و گرانسنگ دارد. مفتی وارث و جانشین پیامبران الهی و در معرض خطا و خطر است.

ولَو تَقوَّل عَلَینا بَعضَ الأقاویل44 لأخذنَا مِنهُ بِالیمین45 ثُمّ لَقطعْنا مِنهُ الْوتین46[الحاقّه 69 : 46 44]

و اگر پیامبر حتى یك كلمه از پیش خود جعل كند و به ما نسبت دهد (44) با دست تواناى خود او را مى گیرم (45) و سپس او را هلاك مى كنیم (46).

و امام باقر(علیه السلام) می فرماید: من افتی الناس بغیر علم ولاهدی لعنته ملائکة الرحمة و ملائکة العذاب و لحقه وزر من عمل بفتیاه؛

هرکس بدون علم و هدایت برای مردم فتوا صادر کند ملائک رحمت و ملائک عذاب اورا لعن میکنند و گناه تمام کسانی که به آن فتوای غلط عمل کنند به حساب اونوشته می شود

نقل نظر شرع برای مردم و پاسخ به پرسش های دینی آنان نیز مرتبه ای از فتوا دادن است.

1. فتوا دادن واجب کفایی است و به مجرد اشتغال برخی برای تحصیل مقام رفتار، این وجوب از دیگران ساقط نمی شود؛ زیرا شاید تا مرحله افتا نرسند.

2. پرهیز از فتوا دادن در حال اشتغال فکر و ناراحتی و خشم و خواب آلودگی و ...

3. در فتوا دادن بر مبنای اسناد و مدارک نوشته شده دقت کند و تا به مقصود و هدف اسناد آگاه نشده، فتوا ندهد.

4. عبارت فتوا صریح و صحیح و قابل فهم عموم باشد و از پیچیده گویی و یا سستی بپرهیزد.

5. برخی گفته اند بهتر است پرسش و استفتا با خط شخص دیگری نوشته شود.

6. رای فتوا دادن باید به زبان پرسش گر آشنایی کامل داشته، مراد و مقصود از واژه واژه ی پرسش را به دقت توجه کند.

7. اگر در متن پرسش واژه ای مشتبه بود از پرسشگر بپرسد و اصلاح کند، خط خوردگی ها را دقت کند، مبادا در متن فتوای او دست ببرند.

8. بهتر است متن پاسخ را برای افراد صاحب نظر بخواند حتی اگر از شاگردانش باشند زیرا هر سری را اندیشه ای است و می تواند مفید باشد .

9. پاسخ را با خط واضح و متعارف بنویسد و با دو قلم متفاوت ننویسد؛ زیرا ممکن است کم و زیاد کنند.

10. پس از نوشتن پاسخ نوشته را با دقت بخواند، مبادا اشتباهی صورت گرفته باشد و این کار پیش از امضا باشد.

11. به هنگام نوشتن پاسخ، استعاذه و بسم الله و حمد و ثنای الهی و صلوات را فراموش نکند و دعا بخواند و آیات شرح صدر را بخواند.

12. در آغاز پاسخ "الحمدلله" و در پایان جملاتی چون: والله اعلم، و بالله التوفیق و ... بنویسد.

13. موارد ابهام پاسخ را دقیقاً با جملات توضیحی روشن کند.

14. پاسخ را با پرسش به نحوی تنظیم کند که جای دخل و تصرف دیگران نباشد.

15. در متن پاسخ از حیله ها و توجیهات شرعی به شدت پرهیز کند، مبادا موارد نفع خود را بنویسد و موارد موهم ضرر را ترک کند.

16. اگر احساس نمود که در پاسخ برخی، باید سخت گیری نماید به شرط عدم ترتب مفسده مانعی نداد.

17. در شیوه ی نوشتن در سمت چپ برگه بنویسد.

18. اگر پاسخ دیگران از فردی است که اهلیّت دارد و پاسخ نیز موافق نظر اوست، همان را تأیید کند و اگر اهل نیست در برگه او چیزی ننویسد؛ زیرا تأیید او می شود.

19. آوردن بخشی از ادله در پاسخ مانعی ندارد، البته باید در انتخاب آن دقت شود.

منبع: حوزه نیوز