خواص شگفت انگیز زعفران در طب سنتی

در طب سنتی زعفران به عنوان آرام بخش، مسکن، ضداسپاسم و مقوی معده مصرف می‌شود و در تغذیه معطر کننده، طعم و رنگ دهنده است. با توجه به رنگ بسیار غلیظی که از آن تولید می‌شود در صنایع آرایشی، داروسازی، قنادی نیز استفاده می‌شود.

فرآوری: مریم مرادیان _ بخش تغذیه و آشپزی تبیان

مزاج زعفران در طب سنتی

زعفران گیاهی است که از نظر مزاجی دارای طبع گرم و خشک است و کاربردهای بالینی و درمانی بسیاری دارد. این تقسیم بندی بر اساس ارکان عناصر اربعه است و طبق منابع اصلی طب سنتی از نظر درجه گرمی دو و درجه خشکی در سطح یک قرار دارد. در عین حال در کتاب مخزن الادویه عنوان شده که برخی حکما آن را درجه سه از نظر گرمی و از بعد خشکی درجه دو عنوان کرده اند.

در طب سنتی هر گیاه دارویی و عناصر اعم از جامدات و مواد معدنی و گیاهان از نظر خشکی، تری، سردی و گرمی هر یک به چهار درجه تقسیم بندی می شود.

به ‌عنوان مثال میزان گرمی یک عنصر در این تقسیم بندی درجه یک آن شامل مواد غذایی است، درجه دو جنبه دارویی دارد و درجه سه گرمی به گونه است که استفاده مکرر و تکرار در مصرف بیماری زا است و درجه چهار آن به مفهوم آنکه جزو سموم است.

زعفران از گیاهانی است که در بسیاری از موارد جنبه دارویی دارد و آثار مثبتی هم در درمان برخی بیماری ها دارد.

از نظر خشکی هم زعفران یک عنصر مفید در دفع اخلاط فاسده و محلل و کاهنده اخلاط حاصل از بلغم است.

مروری بر خواص زعفران در طب سنتی

زعفران از جمله ادویه‌هایی است که در آشپزی ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد و بسیاری از خانم‌های ایرانی برای رنگ زیبا و بوی خوشی که دارد در غذاهای خود از آن استفاده می‌کنند. آیا می‌دانید زعفران از نظر طب سنتی چه جایگاهی دارد؟

* مصرف چای زعفران به هضم غذا کمک می‌کند، مسکن درد و قاعده‌آور است و باعث تحریک اعصاب می‌شود. خون ساز است و گردش خون را آسان می‌کند، خونریزی‌های بعد از زایمان را از بین می‌برد و تقویت‌کننده قوای جنسی است.

* زعفران تصفیه و تقویت‌کننده کبد است و به رفع سرفه و درمان برونشیت کمک می‌کند.

* چای زعفران کلیه و مثانه را پاک می‌کند. آرام بخش، خواب‌آور و ضد تشنج است. گاز معده را برطرف می‌کند، ادرارآور است و حتی می‌تواند پوست صورت را روشن کند.

* توصیه می شود که چاق‌های با مزاج سرد بیشتر زعفران بخورند.

* زعفران در تقویت حافظه و یادگیری، کاهش فشارخون، کاهش چربی خون، درمان آسم، رفع نفخ شکم، درمان حالات تشنجی و درد دندان مؤثر است.

* فردی که دارای مزاج صفراوی و کبد گرم است و عنصر آتش در او بالا است شاید از زعفران بهره چندانی نبرد اما اکثریت افراد جامعه دارای مزاح مختلط هستند به گونه ای که کبد گرم و بیشتر اندام های سرد دارند و برای این افراد بهتر است زعفران موضعی مصرف شود.

* از جمله کاربردهای بالینی این گیاه استفاده از آن برای تسهیل زایمان های سخت است.

* سکته مغزی در اثر انسداد عروق نه فشار خون با زعفران قابل بهبود و رفع است.

* استفاده از زعفران در طول هفته به میزان دو بار و یا به صورت یک روز در میان در درمان کبد چرب هم مؤثر است.

* گلبرگ و کلاله زعفران در جلای چشم و افزایش قدرت بینایی مؤثر است.

* از ضماد زعفران هم برای درمان بیماری نقرس و درمان درد مفاصل استفاده می شود.

خواص زعفران برای تقویت قلب

در میان مواد غذایی مورد استفاده در حفظ سلامت و تدابیری که برای بیماران قلبی در نظر گرفته می‌شود، زعفران نقش ویژه‌ای دارد.

این طلای سرخ به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان به عنوان توان بخش قلب و پیشگیری‌کننده از بیماری‌های قلبی و سرطان نیز مطرح است و مانع گسترش سرطان سینه می‌شود.

از دیدگاه طب سنتی زعفران تمایل و نفوذ مواد غذایی و داروها را به قلب افزایش می‌دهد. همچنین مصرف آن شادی‌آور بوده و تقویت‌کننده قلب است.

بزرگان طب سنتی توصیه می‌کنند که در ترکیب داروهای مورد استفاده برای بیماران قلبی زعفران اضافه شود تا هدایت و نفوذ دارو به قلب بهتر انجام شود.

از دیدگاه طب جدید زعفران از افزایش کلسترول و تری گلیسرید و چربی بد خون جلوگیری می کند و از رسوب آن‌ها در عروق ممانعت می‌کند. همچنین در بیمارانی که دچار حملات قلبی شده‌اند، زعفران اندازه، محلی که گرفتگی خون در قلب را کاهش داده و از آسیب در عضله قلب جلوگیری می‌کند. زعفران همچنین عملکرد بطن چپ قلب را در مواجهه با عوامل آسیب رسان حفظ می‌کند و اثرات ضد فشار خون زعفران نیز به اثبات رسیده است.

هشدار

* مصرف زیاد زعفران در دوران بارداری خطر سقط جنین را بالا می‌برد.

* مزاج زعفران گرم و خشک است و مصرف آن در افراد با مزاج گرم باید محدود شود ولی برای افراد با مزاج‌های سرد و تر که اغلب از اضافه وزن هم رنج می‌برند بیشترین فایده را دارد.

* مداومت در مصرف زعفران موجب کدورت اعصاب و آسیب دیدن آن می شود.

منابع:

چاق‌های با مزاج سرد بیشتر زعفران بخورند، سلامانه، محمد فصیحی دستجردی، متخصص طب سنتی، 96

خواص زعفران برای تقویت قلب، فارس، غلامرضا کرد افشاری، متخصص طب سنتی، 93

زعفران از نظر مزاجی گیاهی دارای طبع گرم و خشک است، ایرنا، محمدرضا کریمی فرزقی، متخصص طب سنتی، 93