در نشست بررسی «جامع الافكار» نراقی : «جامع الافكار» یك تاریخ فلسفه اسلامی است
جامع الافكار نراقی خود به تنهایی یك تاریخ فلسفه اسلامی مجسم است.
به گزارش ایكنا، سی و پنجمین نشست از سلسله نشست‌های مركز پژوهشی میراث مكتوب با عنوان «نقد و بررسی كتاب جامع الافكار و ناقد الانظار» با حضور اندیشورانی نظیر: دكتر نجفقلی حبیبی، حجت‌الاسلام صدرایی خویی و سید حسین عرب۱۲ مهرماه در مركز پژوهش میراث مكتوب برگزار شد.
«علی اكبر ایرانی» مدیر عامل موسسه پژوهشی میراث مكتوب در آغاز نشست با اشاره به اهمیت این كتاب، یادآور شد: حكیم ملاصدرای نراقی از اندیشمندان بزرگ سده۱۳ هجری بود. این اثر یكی از مهمترین و ارزشمندترین آثار در حوزه كلامی و الهیاتی به معنای اخص است. مولف در این اثر پس از مقدمه طولانی درباره مباحث وجود شناسی در دو بخش به تبیین و اثبات صفات ثبوتیه و سلبیه واجب الوجود پرداخته است. این اثر به وسیله استاد «هادی‌زاده» براساس نسخه به خط مولف و چند نسخه ارزشمند دیگر تصحیح شده و از سوی انتشارات حكمت به زیور طبع آراسته گردیده است.
سخنران اول این نشست «دكتر نجفقلی حبیبی» با ترسیم فضای سیاسی اجتماعی كه نراقی در آن می‌زیسته، بر اهمیت و ارزش كار وی چنین تأكید كرد: نراقی از یك سو با فقر شدید دست و پنجه نرم می‌كرد، از سوی دیگر با دو جریان افراطی اخباری و تصوف كه با هرگونه خردورزی و اندیشه مبتنی بر تعقل مخالف بودند مواجه بود و از دیگر سو با نابسامانی‌های سیاسی، اجتماعی و هرج و مرج و نیز بلاهای طبیعی چون زلزله و شیوع بیماری وبا. در چنین فضایی، آفرینش آثار كلامی فلسفی مانند جامع الافكار كاری شگرف می‌نماید.
وی در ادامه به ویژگی ممتاز این اثر یعنی گردآوری، تبویب و تنظیم مباحث كلامی و طرح تمامی آرا و نیز رویكرد نقادانه آن اشاره كرد، و در پایان از عدم ضبط تفاوت‌های تمامی نسخه‌ها توسط مصحح استفاده كرد. سخنران بعدی «حجت‌الاسلام صدرایی خویی» بود كه به مقایسه محتوایی دو اثر نراقی یعنی جامع الافكار و اللمعات العرشیه پرداخته و آن دو را مكمل هم دانسته و به ویژگی‌ها و اهمیت‌های هر دو اشاره و تصریح كرد: همان گونه كه از نام كتاب بر می‌آید، دو ویژگی مهم كتاب، جامعیت آن در طرح افكار متكلمان، حكما و عرفا و نیز استقلال نویسنده در داوری و نقادی رویكردهاست. اما تأثیرپذیری از ملاصدرا و حكمت متعالیه در آن كمتر به چشم می‌خورد.
در ادامه وی به اهمیت تجربه و شروح آن كه از منابع مولف بوده پرداخت و در پایان به نقد شیوه تصحیح مصحح و كاستیی‌های آن از جمله كم توجهی به ماخذیابی اقوال و نبود نمایه اصطلاحات اشاره كرد.
سخنران پایانی «حسن سید عرب» ضمن تأكید بر اینكه «جامع الافكار» به منزله دایره المعارفی در مبحث الهیات بالمعنی الاخص می‌باشد آن را الگویی برای تألیف تاریخ فلسفه براساس اندیشه‌ها دانست. وی نیز به ویژگی‌های جامع الافكار اشاره داشته در ضمن آن به این مهم تصریح كرد:كه نراقی در دفاع از حدوث دهری میرداماد با تأثیرپذیری از اطلاحات صوفیه، برای نخستین بار واژه «وقت» را به كار برده است.
در پایان نشست، جلسه پرسش و پاسخ برگزار شد و در طی آن به مباحث مهمی چون مقایسه حكمت ارسطویی با حكمت مشا و نقش فیلسوفان مسلمان در رشد و تعالی فلسفه، میزان تأثیرگذری «نراقی» از حكمت متعالیه و دیدگاه‌های وی درباره دو نظام فلسفی مشا و اشراق پرداخته شد.
