کم خونی و بارداری

کم خونی فقر آهن، شایع ترین علت کم خونی زنان باردار است که در 15 تا 25 درصد حاملگی ها رخ می دهد. اثرات کم خونی فقر آهن بر جنین ناچیز است چرا که آهن به صورت فعال از جفت انتقال می‌یابد، بنابراین سطح آهن و فریتین جنین سه بار بیشتر از سطح آن در مادر می شود.

به سه دلیل جذب مناسب آهن مهم است اول اینکه آهن برای ایجاد هموگلوبین در مادر و جنین مورد نیاز است و با توجه به اینکه حجم خون مادر حدود 25 تا 40 درصد طی حاملگی افزایش می یابد، نیاز به آهن، مادر را در معرض کم خونی قرار می دهد. دوم اینکه در سه ماهه آخر بارداری، نوزاد قسمتی از ذخایر آهن مادر را جذب می‌کند و سوم اینکه افزایش حجم خون و ذخایر آهن کمک می کند که بدن از دست دادن خون را طی دوره زایمان جبران کند.

- میزان کل آهن مورد نیاز دوران حاملگی یک میل گرم است که از این مقدار 500 میلی گرم برای افزایش حجم گلبول های قرمز مادر مصرف و 300 میلی گرم به جنین و جفت منتقل می شود. ضمن اینکه 200 میلی گرم برای جبران خود از دست رفته در هنگام وضع حمل مورد استفاده قرار می گیرد.

- کم خونی در دوران بارداری ممکن است علامت مشخصی نداشته باشد به جز اینکه تعداد گلبول قرمز خون مادر کاهش یافته است اما به طور کلی شایع ترین علائم کم خونی شامل: لب، پوست و ناخن رنگ پریده، پلک های فرو رفته، خستگی، سرگیجه، ضربان بالای قلب، تنگی نفس است که این علائم می توانند شبیه علائم بیماری های دیگر می باشند.

- کم خونی فقر آهن در مادر با افزایش بروز کم خونی کودک طی سال اول زندگی همراه است. همچنین کم خونی فقر آهن، به ویژه در سه ماهه اول و دوم بارداری با افزایش زایمان زودرس و زایمان نوزادی با وزن کم همراه است.

توصیه ها

- مصرف منابع غذایی سرشار از آهن مثل انواع مغزها مانند گردو، بادام، پسته و انواع خشکبار مانند برگه ها، توت خشک، کشمش و خرما به عنوان میان وعده.

- مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین ث که جذب آهن را افزایش می دهند. مانند سبزی های تازه و سالاد شامل گوجه فرنگی، کلم، گل کلم، فلفل دلمه ای و همچنین چاشنی هایی مثل آب لیمو و آب نارنج تازه که به همراه غذا مصرف شود.

- خودداری از مصرف آهن همراه با چای، قهوه، دم کرده های گیاهی، آنتی اسید یا غذاهای حاوی کلسیم قبل از غذا و حداقل دو ساعت پس از غذا برای جذب بهتر آهن غذا.

- برای کاهش اختلالات گوارشی و جذب بهتر آهن بهترین زمان مصرف قرص آهن پس از غذا و یا شب قبل از خواب است.

منبع: کودک ،شماره 115،مریم شهبازی کاسوایی / کارشناس مامایی معاونت بهداشت دانشگاه شهید بهشتی