هدف گیری به لیزوزوم (1)

ترشح به بیرون سلول می تواند دائمی یا تنظیمی باشد.

پیشتر دانستید که لیزوزوم کیسه ای حاوی آنزیم های مختلف است. این آنزیم‌ها برای هضم مولکول های بزرگ به کار می‌روند. حال اگزوسیتوز و هدف گیری به لیزوزوم را مورد بررسی قرار می دهیم.

لیزوزوم ها در سلول ای گیاهی، جانوری و تک سلولی ها وجود دارند. باکتری ها لیزوزوم ندارند. لیزوزوم ها را در حکم کیسه‌های خودکشی و یا نارنجک درون سلولی می‌نامند که تخریب غشای آن می‌تواند موجب تجزیه مواد و اجزای درون سلول و در نتیجه لیزوزوم ها از غشا و ماده زمینه حاوی آنزیم های مختلف تشکیل شده است.

آنزیم های لیزوزومی

آنزیم های لیزوزومی عمل هیدرولازی دارند و ساختمان گلیکوپروتئینی دارند. این آنزیم ها در PH اسیدی فعال هستند و PH مناسب عمل آنها حدود 5 - 4.5 است. در لیزوزوم انواع مختلفی از آنزیم های هیدرولازی وجود دارند که تعدادی از آنها عبارتند از :

آنزیم های هیدرولیز کننده پروتئین‌ها شامل پروتئاز و پپتیدازها. مثال های این دسته از آنزیم‌ها عبارتند از کاتپسین، کربوکسی پپتیداز A ، B ، C  و گلوتامات کربوکسیلاز

آنزیم های هیدرولیز کننده لیپیدها مانند استرازها، فسفولیپازها

گلوسیدازها که بر روی مواد قندی اثر می‌گذارند مثل آنزیم آلفا 1 و 4- گلوکوزیداز، بتا گلوکورونیداز، آریل سولفاتاز A، B بتا گالاکتورونیداز و آلفا مانوزیداز

آنزیم های هیدرولیزکننده اسیدهای نوکلئیک مانندDNase ، RNase

فسفاتازها مثل اسید فسفاتاز، فسفودی استراز، فسفاتیدیک اسید فسفاتاز

پروتئین ها بعد از رسیدن به شبکه گلژی 39306 دور TGN می توانند چندین سرنوشت داشته باشند. (شکل 1)

وزیکول هایی با روکش COPI با حرکت رو به عقب خود برخی پروتئین ها را به کیسه های دور (ترانس) گلژی باز می گردانند. اینها پروتئین های مقیم گلژی یا شبکه آندوپلاسمی هستند.

عمده پروتئین های غشایی و محلول لیزوزومی به طور غیر مستقیم و به واسطه اندوزوم های تاخیری به لیزوزوم می رسند. این پروتئین ها ابتدا در وزیکول هایی با روکش کلاترین به اندوزوم می روند و با تشکیل لیزوزوم از اندوزوم، در لیزوزوم قرار می گیرند.

شکل1: ترافیک پروتئین از شبکه گلژی دور TGN (پروتئین ها با رسیدن به TGN در مسیر ترشحی در یکی از چندین نوع وزیکول انتقالی 1 تا 5 می توانند قرار گیرند. برای توصیف هر سرنوشت، متن را ببینید.

انتقال برخی پروتئین های ترشحی و پروتئین های غشای پلاسمایی وابسته به نشان است. این پروتئین ها به کمک گیرنده های خود وارد وزیکول های ترشحی تنظیمی می شوند. الحاق این وزیکول ها با غشای پلاسمایی تحت تنظیم قرار دارد. ترشح بسیاری مواد از جمله انتقال دهنده های عصبی، هورمون ها و آنزیم های گوارشی با این مسیر انجام می شود. معمولا افزایش غلظت یون کلسیم در سیتوپلاسم سلول های ترشح کننده باعث الحاق وزیکول های حاوی این مواد با غشای سلول و ترشح آنها می شود.

پروتئین هایی که به طور دائمی ترشح می شوند و یا در سطح سلول بروز می کنند، به طور پیش فرض، از طریق وزیکول های ترشحی دائمی و با جریان توده ای به غشای پلاسمایی می رسند. نوع پروتئین های روکش وزیکول های ترشحی (تنظیمی یا دائمی) هنوز به خوبی مشخص نمی باشد.

در اینجا با انتقال پروتئین های محلول لیزوزومی به اندوزوم ها آشنا می شویم. این پروتئین ها شامل انواع آنزیم های هیدرولاز می باشند. نشان هدف گیری این پروتئین ها به لیزوزوم یک توالی پپتیدی پیوسته مانند توالی نشان برای ورود به شبکه آندوپلاسمی نمی باشد، بلکه از قرار گرفتن قسمت های مختلف پروتئین در ساختار سوم آن حاصل می شود. این نوع نشان تکه نشان نام دارد.

ادامه دارد ...

منبع: http://daneshnameh.roshd.ir

مرکز یادگیری سایت تبیان، مرجان سلیمانیان