مغز شما و شیوه های آموزشی آینده (2)

اطمینان از انتقال یادگیری بزرگترین و مهم ترین چالش پیش روی حرفه ای های توسعه استعدادهاست. اما راهکارها یادگیری کدامند؟ اثر فاصله و بازیابی اطلاعات دو مورد از قوی ترین یافته های علوم اعصاب شناختی است که برای عملکرد حافظه و افزایش فرایند یادگیری حائز اهمیت است، دیگری آموزش میکرو است ...

در مطلب قبل که می توانید آن را از اینجا مطالعه نمائید، عنوان نمودیم که ترکیب عمل بازیابی با اثر فاصله "فاصله بازیابی" می نامیده می شود و این روش برای حفظ طولانی مدت اطلاعات بسیار موثر است. به همین دلیل، برای تقویت حافظه و انتقال یادگیری، باید به طور فعال به بازیابی اطلاعات در فاصله های زمان بپردازیم.

آیا شما نمونه هایی که در حال حاضر برای تقویت حافظه از روش فاصله بازیابی استفاده می کنند را می شناسید؟ در مورد جعبه های لایتنر چیزی شنیده اید؟

این سیستم از همین شیوه یادگیری استفاده می کند که طرفداران بسیاری هم دارد.

سیستم لایتنر روش موثری است که به طور گسترده برای انتقال آموخته‌ها از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلندمدت (با استفاده از فلش کارت) مورد استفاده قرار می گیرد، این روش توسط سباستین لایتنر روزنامه نگار (بخش علمی) آلمانی در دهه 1970 پیشنهاد شده است. که پیاده سازی ساده ای  است از اصل تکرار فاصله که هرمان ابینگهاوس عنوان نمود و در آن کارت ها در فواصلی که افزایش می یابد مطالعه می شوند (ویکی-پدیا). تصویر جعبه لایتنر در زیر آمده است (1، 2، 4، 8 و 15 روز فواصل تکرار مطلب)

میکرو آموزش (ریز آموزش/ microlearning) :

(از این پس قصد داریم این نوع آموزش را ریزآموزش بنامیم)

یکی از راه های موثری که می توان بازیابی فاصله ای را در سازمان به منظور افزایش یادگیری تمرین کرد استفاده از ریزآموزش است. ریزآموزش فرایندی است شامل دریافت محتوا (اطلاعات یا دانش) و تکرار محتوای ارائه شده برای کارمندان در فواصل زمانی از پیش تعریف شده، این فرایند به طور موثر حافظه را تقویت می کند. به عبارت دیگر، یک چرخه تازه کردن محتوا در تکه های کوچک است که باعث می شود یادگیری ماندگار صورت گیرد. چنین برنامه ای معمولا با تمرکز بر نقاط مهم و حیاتی آموزشی آغار می شود با توجه به نیاز و نوع عملکرد پیشین فرد، و در حقیقت با آزمون های مکرری که از فراگیر به عمل می آید، چرخه یادگیری تازه و فعال باقی می ماند تا زمانی که دانش در فرد به سطح خاصی رسیده و نهادینه شود. توجه داشته باشید که فضای بین هر تکرار نیز در حفظ اطلاعات و فرایند یادگیری موثر است.

هنگامی که ریزآموزش به صورت مداوم مورد استفاده قرار گرفت و افراد با آن سازگار شدند، می توان از این طریق یادگیری را تداوم بخشید، هر وقت که نیاز بود می توانیم به کسب دانش در طول زمان بپردازیم و تغییرات واقعی و ملموسی در رفتار کارکنان نمایان می شود که در نهایت منجر به بهبود عملکرد شغلی در سازمان خواهد شد.

بازی سازی (Gamification)

بازی سازی یکی دیگر از موضوع داغ در حوزه یادگیری است. طرفداران این روش نشان داده اند که استفاده از بازی به طور قابل توجهی می تواند سرعت انتقال یادگیری را افزایش دهد. ارتباطات معناداری نیز بین استفاده از بازی های کامپیوتری و شکل پذیری مغز وجود دارد. پژوهش های دانشمندان علوم اعصاب و روان نشان می دهد این ارتباط شاید ناشی از روش هایی است که هر بازی برای دریافت پاداش نامشخص در اختیار فرد قرار می دهد. این عدم اطمینان باعث تحریک مرکزی از مغز می شود که مرتبط با دریافت پاداش است و می تواند در تشویق افراد برای یادگیری مفید باشد.

تحقیقات دانشمندان علوم اعصاب نشان داده است که سطح دوپامین در مغز میانی زمانی که ما دریافت پاداش را پیش بینی می کنیم افزایش می یابد. این میزان افزایش حتی بیشتر خواهد شد اگر شانس دریافت پاداش مورد نظر ما در هاله ای از ابهام باشد! این میزان دوپامین در این زمینه خاص می توانید منجر به عکس العمل های عاطفی و افزایش تعامل و انگیزه گردد. جالب است بدانید که علاوه بر این، تحریک مدار پاداش مغز از این روش می تواند امکان تشکیل خاطرات جدید را افزایش دهد. در واقع مغز آماده دریافت اطلاعات است!

همچنین بازی سازی از عمل بازیابی از روش بسیار جالب و موثری پشتیبانی می کند. تحقیقات نشان می دهد بازیابی و بازی سازی دارای نقاط مشترکی هستند. اگر بازی سرگرم کننده باشد، تمرکز و توجه شما را می گیرد! و اگر بازی سازی با بازیابی ادغام شود، یک ترکیب قوی حمایتی از حافظه بلند مدت شکل خواهد گرفت.

مغز عاشق یادگیری است! و سازمان ها می توانند با توجه به ظرفیت یادگیری مغز به نتایج یادگیری قابل توجهی دست یابند. طرح های سازمانی ای که توسط پیشرفت های علمی هدایت می شوند باید با روش های توسعه استعداد ترکیب گردند تا به نتایج خالق العاده ای دست یابند.

منابع:

 Carpenter, S. K, Cepeda, N. J., Rohrer, D., Kang, S. H. K., & Pashler, H. (2012). Using spacing to enhance diverse forms of learning: Review of recent research and implications for instruction.

بخش آموزش الکترونیکی سایت تبیان، تهیه: سید خاموشی

تنظیم: زینب شاه مرادی