تبیان، دستیار زندگی
یکی از اصول مسلم و شناخته شده حقوق بین الملل بشر دوستانه، اصل تفکیک می باشد< اصلی که ریشه در حقوق عرفی دارد. این اصل در نظام حقوق بین الملل بشر دوستانه از جایگاه والایی برخوردار است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اصل تفکیک

یکی از اصول مسلم و شناخته شدۀ حقوق بین الملل بشر دوستانه، اصل تفکیک می‌باشد، اصلی که ریشه در حقوق عرفی  دارد. این اصل در نظام حقوق بین الملل بشر دوستانه از جایگاه والایی برخوردار است.

بخش حقوق تبیان

اصل تفکیک

نقش حقوق بین الملل بشر دوستانه ایجاد توازن و تعادل میان ضرورت نظامی گری و الزامات انسان دوستانه است. پای بندی  به اصل تفکیک و رعایت آن تحت هر شرایطی به هنگام مخاصمات مسلحانه بین المللی و غیر بین المللی چنین هدفی حاصل می‌شود. بنابراین مهم‌ترین و اساسی‌ترین نقطۀ مشترک حقوق حاکم بر مخاصمات مسلحانه بین المللی و حقوق حاکم بر مخاصمات مسلحانه غیر بین المللی اصل تفکیک است.

مفهوم اصل تفکیک:

هدف اصلی حقوق بین الملل بشر دوستانه این است که طرفین مخاصمه را ملزم نماید تا بین نظامیان و غیرنظامیان تفکیک قائل شود. چنین هدفی مورد قبول همه نظام‌های حقوقی می‌باشد. و حقوق بشر دوستانه موقعی به این هدف خود نائل می‌شود که در عمل نیز مورد توجه طرفهای مخاصمه قرار گیرد. بنابراین اصل تفکیک مفهومی جز تمایز ندارد؛ تمایز میان اهداف نظامی و اهداف غیرنظامی.

هدف اصلی حقوق بین الملل بشر دوستانه این است که طرفین مخاصمه را ملزم نماید تا بین نظامیان و غیرنظامیان تفکیک قائل شود.

نظام حقوق اسلام نیز که بسیاری از مقررات بشر دوستانه ریشه در آن دارد، اهمیت فوق العاده‌ای برای اصل تفکیک یا به عبارت ساده‌تر اصل ایمنی غیر رزمندگان قائل است. اسلام احترام به غیر نظامیان و رعایت حقوق آنان را به هنگام جنگ سفارش نموده است. رزمندگان اسلام نیز در جنگ که با کفار داشتند به خوبی این اصل را رعایت نموده‌اند. بنابراین نظام حقوقی اسلام قبل از شکل گیری حقوق بشر دوستانه در اروپا رعایت چنین اصلی را به رسمیت شناخته و خود بنیانگذار و مبدأ آن است. اصل تفکیک جنبه حمایتی دارد که بر اساس آن هم نظامیان و هم غیرنظامیان تحت حمایت قرار می‌گیرند. حمایتی که قلب و یا مرکز ثقل حقوق بین الملل بشر دوستانه را تشکیل می‌دهد.

حمایت از شأن و کرامت انسان در زمان مخاصمه

مهمترین اثر رعایت اصل تفکیک ممنوعیّت حمله به غیرنظامیان است، غیرنظامیان که هیچ گونه مشارکت و نقشی در مخاصمات مسلحانه ندارند، برای رسیدن به چنین هدفی، نظامیان بایستی خودشان را از غیرنظامیان جدا نمایند؛ زیرا که طبق اصل تفکیک، رزمندگان می‌بایست خودشان را از مردم غیرنظامی تفکیک نموده و حملات خویش را صرفاً بر علیه اهداف نظامی انجام دهند و حملات بدون تفکیک بر نظامیان و غیر نظامیان ممنوع و غیرقانونی است. مفاد این اصل به تعبیر یکی از صاحب نظران یعنی به هنگام حمله به هر کس حمله نکن»، می‌توان در اسناد بین المللی مهم از جمله کنوانسیون نهم لاهه، کنوانسیون چهارم ژنو و پروتکل‌های الحاقی شماره 1و 2 منظم به کنوانسیون‌های ژنو و همچنین در قطع‌نامه‌های مجمع عمومی و شورای امنیت مشاهده نمود.

در یک ارزیابی نهایی می‌توان گفت که اصل تفکیک یعنی تمایز بین اهداف نظامی و غیرنظامی به طور عام و افراد نظامی و غیرنظامی به طور خاص. طبق این اصل افراد و اموالی که دخالتی در ارتکاب اعمال خصمانه و خشونت آمیز ندارند، مصون از حمله هستند.

منبع: پژوهشکده باقرالعلوم(ع)