سبزه های سیزده به در
سیزده به در سیزدهمین روزِ فروردین‌ماه و از جشن‌های نوروزی است. در تقویم‌های رسمیِ ایران، بعد از انقلاب اسلامی سال ١٣٥٧، این روز روز طبیعت نامگذاری شده‌است و از تعطیلات رسمی است. بعد از سیزده‌به‌در، جشن‌های نوروزی پایان می‌پذیرد.
فرآوری: فهیمه السادات آقامیری-بخش تاریخ ایران و جهان تبیان
فلسفهٔ سیزده‌به‌در
به‌طورکلی در میان جشن‌های ایرانی جشن «سیزده‌به‌در» کمی مبهم است، زیرا مبنا و اساس دیگر جشن‌ها را ندارد. در کتاب‌های تاریخی اشارهٔ مستقیمی به وجود چنین مراسمی نشده‌است، اما در منابع کهن اشاره‌هایی به «روز سیزدهم فروردین» هست.
گفته می‌شود ایرانیان باستان در آغاز سال نو پس از دوازده روز جشن‌گرفتن و شادی‌کردن که به یاد دوازده ماه سال است، روز سیزدهم نوروز را که روز فرخنده‌ای‌ست به باغ و صحرا می‌رفتند و شادی می‌کردند و درحقیقت با این ترتیب رسمی بودن دوره نوروز را به پایان می‌رسانیدند.
نگاهی به ریشهٔ اصلی جشن سیزده‌به‌در
روز طبیعت (سیزده‌به‌در) سنت ایرانیان باستان به مناسبت پیروزی ایزد باران بر دیو خشکسالی اَپوش می‌باشد. و از قبل از اشو زرتشت (۱۸۰۰ قبل از میلاد) مرسوم بوده، چنانکه در کتاب "از نوروز تا نوروز" پژوهش و نگارش آقای کوروش نیکنام (نمایندهٔ مجلس زرتشتیان) ص ۴۱ و ۴۲ آمده. «سیزدهم روز از ماه فروردین، تیر یا تِشتَر نام دارد. ایزد تیر یا تشترکه در اوستا، یَشتی هم به نام آن وجود دارد ایزد باران است و در باور پیشینیان پیش از آشو زرتشت برای این که ایزد باران در سال جدید پیروز شود و دیو خشکسالی نابود گردد باید مردمان در نیایش روز تیر ایزد از این ایزد یاد کنند و از او در خواست باریدن باران نمایند.
یکی از آیین‌های این روز سبزه گره زدن است که بیشتر جوانان در این روز این کار را انجام می‌دهند. گره زدن سبزه به معنای گره زدن زندگی با طبیعت است که هیمشه سبز و شاداب باقی بمانیم
در ایران باستان پس از برگزاری مراسم نوروزی سیزدهم که به ایزد باران تعلق داشت مردم به دشت و صحرا و کنار جویبارها می رفتند و به شادی و پایکوبی می‌پرداختند و آرزوی بارش باران را از خداوند می‌نمودند. اکنون هم رزتشتیان از بامداد روز تِشتَر ایزد و فروردین ماه، سفره نوروزی را بر می‌چینند، خوردنی‌ها و مقداری آجیل و شیرینی‌های باقی‌مانده در سفره نوروز را با خود به طبیعت می‌برند، و شِشه سبزه‌های موجود در سفره را با خود برمی‌دارند و به دشت و صحرا و کنار چشمه‌ها یا آب‌های روان می‌روند. سبزهٔ خود را در کنار جویبارها به آب روان می‌سپارند و آرزو می‌کنند که سالی پربرکت و خرم داشته باشند. تا پسین آن روز را بیرون از خانه هستند و در طبیعت و میان سبزه و صحرا به شادمانی می‌پردازند. (توضیح: در اسطوره‌های ایرانی، ایزد باران همواره به‌صورت اسبی با دیو خشکسالی که دیواپوش نام دارد در جنگ و مبارزه است و اگر تیر ایزد پیروز شود، باران می‌بارد و چشمه‌ها می‌جوشند و رودها روان می‌گردند و سرسبزی را به ارمغان می‌آورند.)
دیدگاه‌هایی پیرامون نحس بودن سیزده
تاکنون هیچ تاریخ‌نگار و پژوهشگری دلیلی برای نحس بودن سیزده نوروز نیاورده‌است، بلکه وارون بر آن، بیشتر آنها روز سیزده نوروز را بسیار نیکو و فرخنده (سعد) دانسته‌اند.
مشهور است که واژهٔ سیزده‌به‌در به‌معنای «در کردن نحسیِ سیزده» است. اما وقتی به معانی واژه‌ها نگاه کنیم برداشت دیگری از این واژه می‌توان داشت. «در» به‌جای «دره و دشت» می‌تواند جایگزین شود. به‌عنوان مثال، علامه دهخدا، واژهٔ «در و دشت» را مخفف «دره و دشت» می‌داند.
در کتاب‌های تاریخی پیش از قاجار اشارهٔ مستقیم و دقیقی به وجود چنین مراسمی نشده‌است اما مهرداد بهار در کتاب «از اسطوره تا تاریخ» خود اشاره‌ای کوتاه به جشن و پایکوبی مردم در اماکن عمومی و حتی بی‌روپوش و روبنده در خیابان آمدن زنان در دوران صفوی می‌کند که این موضوع نزدیک به آیین‌های سیزده به در می‌باشد.
روایتی خواندنی از روزنامه ی کیهان روز ۱۴ فروردین ۱۳۵۴
سیزده بدر بدون تصادف گذشت
پلیس راه دیشب اعلام کرد که در برگزاری مراسم سیزده نوروز در جاده‌های اطراف تهران تصادف رانندگی روی نداد و این برای نخستین بار است که مردم تهران سیزده نوروز را بدون تصادف رانندگی گذرانده‌اند.
تهرانی‌ها دیروز با استفاده از ۱۳۵ هزار وسیله نقلیه خانه‌ها را به سوی جاده‌های اطراف و شهرهای نزدیک ترک کردند و روزی را در دامن صحرا گذراندند.
برای نمونه در آثارالباقیهٔ ابوریحان بیرونی، جدولی برای سعد و نحس بودن روزها وجود دارد که در آن برای سیزدهم نوروز که تیر روز نام دارد، واژهٔ سعد به‌معنی نیک و فرخنده آمده‌است.
ماموران پلیس راه از ۲۴ ساعت پیش (پریروز) آماده کنترل جاده‌های اطراف تهران بودند، در نخستین ساعات صبح دیروز جاده اتوبان کرج سنگین‌ترین جاده‌های اطراف تهران - از نظر ترافیک - بود و از ساعت ۹ صبح اتومبیل‌های سواری و کرایه به خط زنجیر در دیگر جاده‌های اطراف تهران به حرکت درآمده بودند و در نزدیکی ظهر همه جاده‌های اطراف تهران - در دو طرف - از اتومبیل پر بود.
بامداد دیروز تهران خلوت‌ترین روزها را گذراند. ماموران کلانتری‌های تهران به مراقبت خود افزوده بودند و ساکنان تهران از بامداد دیروز به تدریج با استفاده از وسائط نقلیه شخصی یا کرایه به صورت گروه‌های فامیلی یا دوستانه تهران را ترک کردند.
خیابان‌های خلوت تهران از ساعت ده صبح دیروز چشم‌اندازی تماشایی از دور ریختن سبزه‌های نوروزی داشت و تهرانی‌ها بر اساس یک سنت دیرین برای دور ماندن از نحوست، سبزه‌ها را از خانه‌ها به در آورده و در مسیر حرکت خود به خیابان می‌ریختند.
پلیس راه با استفاده از همه امکانات خود ماموران گشتی سیار را در طول جاده‌های مخصوص کرج، اتوبان جاده قدیم کرج، رباط کریم، آبعلی، شمشک، دماوند، شهرری و تهران - قم مستقر کرده بود. علاوه بر این وزارت راه و بهداری و شیر و خورشید نیز چادرهای امداد در طول مسیرهای یاد شده برافراشته بودند تا در صورت نیاز به یاری مسافران تهرانی بشتابند.
پلیس راه با استفاده از تجارب سال‌های پیشین دیروز مقررات تازه‌ای پیش‌بینی کرده بود. برای کاستن از بار ترافیک جاده‌ها و جلوگیری از سرعت بیش از حد جاده تهران - کرج و کرج تا گچسر تا ساعت ۱۳:۳۰ یکطرفه اعلام شده بود و این پیش‌بینی سبب شد که مطلقا تصادفی در این مسیر روی ندهد. در جاده‌های شمشک و جاده قدیم کرج و رباط کریم نیز ماموران پلیس راه وضع جاده‌ها را با شدت زیر نظر داشتند.
مهم‌ترین مشکل ماموران پلیس راه، سرنشینان اضافی اتومبیل‌ها بودند که در جاده‌های اطراف تهران ناچار به متوقف کردن اتومبیل‌ها و پیاده کردن سرنشینان اضافی می‌شدند. ماموران در محل جاده‌ها و ایستگاه‌های پلیس راه ضمن بازدید گواهی‌نامه رانندگان و کنترل سرنشینان وضع جاده‌ها را زیر نظر داشتند.
پلیس راه از ساعت ۱۶ با توجه به وقت بازگشت ساکنان تهران از جاده‌های اطراف مسیر جاده گچسر به کرج، کرج به تهران را یکطرفه اعلام کرد تا به این ترتیب امکان حرکت بهتر اتومبیل‌ها فراهم گردد.
مهم‌ترین مشکل ماموران پلیس راه، سرنشینان اضافی اتومبیل‌ها بودند که در جاده‌های اطراف تهران ناچار به متوقف کردن اتومبیل‌ها و پیاده کردن سرنشینان اضافی می‌شدند. ماموران در محل جاده‌ها و ایستگاه‌های پلیس راه ضمن بازدید گواهی‌نامه رانندگان و کنترل سرنشینان وضع جاده‌ها را زیر نظر داشتند.
تیمسار سرلشگر امینی افشار فرمانده پلیس راه در تمام ساعات پریشب و دیروز در مسیر جاده‌ها وضع خدماتی ماموران و ترافیک جاده‌ها را زیر نظر داشت و با ایجاد ارتباط مستقیم با بی‌سیم امکان حرکت بیشتر در جاده را فراهم ساخت.
یک مقام آگاه در پلیس راه دیشب اعلام کرد که در تمام ساعات دیروز در جاده‌های اطراف تهران تصادف رانندگی روی نداد و تنها دو تصادف مختصر (خسارتی) در ساعات بامداد روی داد که به سازش انجامید.
جایگاه‌های بنزین داخل شهر ساعات اول صبح دیروز شلوغ‌ترین روزها را گذراند ولی از ساعت ده صبح به بعد برعکس ساعات نخست هیچ مشتری نداشتند.
میوه‌فروشان و خواروبارفروشان تهرانی در ساعات اول صبح دیروز باز بودند و به تدریج پس از خلوت شدن شهر آنها نیز به جمع دیگر کسبه پیوستند و همراه اعضای خانواده خود در مراسم سیزده بدر شرکت کردند.
نانوایی‌های تهران دیروز باز بودند درحالی که مشتری نبود ولی آنها، به پخت نان و رساندن نان تازه به اطراف تهران پرداخته بودند.
شلوغ‌ترین جاده‌های اطراف تهران در مراسم دیروز، جاده کرج، جاده اتوبان کرج، جاده تهران - شهر ری و تهران - قم بود.
شرکت واحد اتوبوسرانی با بیشترین هجوم جمعیت به طرف کرج و شهر ری بیشترین تعداد اتوبوس‌های خود را در این دو مسیر متمرکز کرده بود تا مسافران بیشتر تهران - کرج و تهران - شهرری را به مقصد برسانند.
بازار کار اتومبیل‌های شخصی رواج کامل داشت، اما دیروز بر خلاف دیگر روزها از شخصی کرایه خبری نبود، چه بیشتر صاحبان وسائط نقلیه که در دیگر روزها مسافر بردند دیروز دست از این کار برداشته و اعضای خانواده خود را به خارج از تهران برده بودند.منابع: تاریخ ایرانی، کتاب از نوروز تا نوروز/کورش نیکنام
