تبیان، دستیار زندگی
هر كدام از ما ممكن است به هر دلیلی از یك یا چند نوع غذا خوش مان نیاید. مثلاً بعضی ها كلم پلو دوست ندارند و برخی هیچ گاه لب به كله پاچه نمی زنند، اما در عین حال ممکن است عاشق آلواسفناج باشند...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : زینب باقری
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اثر اعتیاد آوری دارو های كدئین ‌دار در موش‌ با استفاده از تکنیک ترجیح مکان شرطی شده، جلسه اول

اثر اعتیاد آوری دارو های كدئین ‌دار در موش‌، جلسه اول

هدف: با انجام این پروژه، می‌ خواهیم بدانیم که چطور می ‌توان میزان اعتیاد آوری دارویی را سنجید؟ كدئین چیست و در چه داروهایی وجود دارد؟ آیا ممكن است ما هم با مصرف داروهای دارای كدئین یا كدئینه معتاد شویم؟ آیا ممكن است كسی معتاد باشد اما خودش خبر نداشته باشد؟

حداقل زمان مورد نیاز برای انجام پروژه: 5 هفته

هزینه برآوردی: زیاد

سطح دشواری: سخت

هر كدام از ما ممكن است به هر دلیلی از یك یا چند نوع غذا خوش ‌مان نیاید. مثلاً بعضی ‌ها كلم ‌پلو دوست ندارند و برخی هیچ‌ گاه لب به كله‌ پاچه نمی ‌زنند، اما در عین حال ممکن است عاشق آلواسفناج باشند.

شما چطور؟ اگر از خوردن غذایی لذت می ‌برید و دوست دارید كه باز هم مزه‌ آن را بچشید به خاطر این است كه مغزتان احساس خوبی نسبت به آن غذا برای شما ایجاد می‌ کند. در مغز همه‌ جانوران سیستمی به نام سیستم پاداش وجود دارد كه مركز بسیار مهمی برای ادامه‌ حیات است. این سیستم باعث می ‌شود كه جانور از انجام اعمال حیاتی مانند غذا خوردن، جفت ‌گیری كردن، استراحت نمودن و... لذت برده و آن ها را بارها و بارها انجام دهد. این نوع رفتارها از طریق آزاد كردن مواد خاصی در مغز سبب تحریك سیستم پاداش می‌ شود.

مواد دیگری نیز وجود دارد كه می‌تواند این نوع اثرات را در مغز به صورت غیرطبیعی شبیه‌ سازی كند. در واقع مصرف این مواد باعث ایجاد لذت و سرخوشی غیر طبیعی شده و علاوه بر این در فرد مصرف كننده نیز وابستگی ایجاد می ‌كند. آیا مثال ‌هایی از این نوع مواد می‌ شناسید؟ احتمالاً اسم برخی از آن ها را شنیده‌ اید...

اثر اعتیاد آوری دارو های كدئین ‌دار در موش‌، جلسه اول مقدمه

هنگامی كه یك فرد سالم كار لذت‌ بخشی را انجام می ‌دهد، به واسطه‌ ترشح مواد شیمیایی ویژه ‌ای به‌نام نوروترانسمیترها (Opioid)  در مغزش دچار احساس لذت و سرخوشی می ‌گردد و در نتیجه برای تكرار آن كار تشویق شده تا دوباره آن حس خوشایند را تجربه كند. محققین با استفاده از روش تحریك الكتریكی جایگاه ‌های مختلف در مغز، نواحی مربوط به سیستم پاداش را مشخص كرده ‌اند. این كار به روش خود تحریكی داخل مغز، یعنی با قرار دادن الكترود در نواحی مختلف مغزی و بررسی تمایل جانور مورد آزمایش در ایجاد تحریك به‌صورت خود خواسته، صورت می ‌گیرد. اما هنگامی كه همان فرد برای برخورداری از احساس لذت و سرخوشی، از برخی مواد و یا داروهای مخدر استفاده می ‌كند، در  سیستم پاداش و تشویق مغز او اختلال ایجاد می ‌شود. در واقع مواد مخدر باعث تحریک بیش از حد این سیستم شده و احساس لذتی بیشتر از مواقعی كه فرد در حالت طبیعی دارد را سبب می ‌شود؛ به طوری كه دیگر از مواردی كه قبلاً برایش دوست ‌داشتنی بودند، لذت نمی ‌برد. بنابراین کسانی که یک بار از این نوع مواد سرخوشی ‌آور استفاده می ‌كنند، تمایل شدید تری به تکرار مصرف دارو پیدا كرده و كمتر به صورت طبیعی از چیزی لذت می ‌برند. مشكل دیگر این است كه به مرور زمان میزان موادی كه در دفعه اول مصرف كرده‌ اند هم دیگر برایشان جوابگو نخواهد بود و باید به صورت مداوم میزان مصرف خود را بالا برده و یا نوع داروی خود را عوض كنند و از انواع قوی ‌تری استفاده كند.

در مورد مصرف داروهای تسكین‌ دهنده‌ درد نیز ماجرا همین ‌طور است. هنگامی كه فردی دچار درد در ناحیه ‌ای از بدن خود می ‌شود، مولكول‌ های كوچكی از سلول‌ های عصبی او ترشح شده كه درد را تسكین می ‌دهد. بدن افراد به هنگام درد به صورت طبیعی با آن مبارزه می‌ كند. اما هنگامی كه همان فرد، داروهای مسکن (این مواد از نظر شیمیایی مشابه مواد ضد درد طبیعی هستند) مصرف می ‌کند، توانایی بدنش برای مبارزه‌ طبیعی با درد كاهش می ‌یابد. چنین اشخاصی هر بار برای سركوب درد خود باید از مسكن ‌های قوی ‌تری استفاده كنند چرا كه توان مبارزه‌ بدنشان هر بار كمتر می ‌شود. حتماً شما هم افرادی را دیده ‌اید كه حتی مسكن‌ های خیلی قوی هم سردرد و یا دل ‌دردشان را تسكین نمی‌ دهد، در حالی كه همان داروها ممكن است برای دیگران بسیار جواب گو باشد.

مصرف برخی از این داروها ابتدا منجر به نوعی حس خوشایند زودگذر در مصرف‌ كننده شده و یا درد را به سرعت تسكین دهد، اما پس از مدتی مرحله‌ منفی خود را بروز داده و در نتیجه فرد را به ‌مصرف مجدد آن دارو وا‌ می ‌دارد و نوعی وابستگی روحی و جسمی ایجاد می ‌كند. در برخی از این مواد ترکیباتی شیمیایی وجود دارد که مصرف آن ها سطح هوشیاری مغز را دگرگون می ‌كند و انواع مختلف آن اثرات متنوعی را القاء می ‌نماید. این مواد تحت عنوان كلی «داروهایی كه مورد سوء‌مصرف قرار می ‌گیرند»، بررسی می ‌شوند.

مطالب مرتبط:

اثر اعتیاد آوری دارو های كدئین ‌دار در موش‌، جلسه اول

اثر اعتیاد آوری دارو های كدئین ‌دار در موش‌، جلسه دوم

اثر اعتیاد آوری دارو های كدئین ‌دار در موش‌، جلسه سوم

اثر اعتیاد آوری دارو های كدئین ‌دار در موش‌، جلسه چهارم

اثر اعتیاد آوری دارو های كدئین ‌دار در موش‌، جلسه پنجم

اثر اعتیاد آوری دارو های كدئین ‌دار در موش‌، جلسه ششم

اثر اعتیاد آوری دارو های كدئین ‌دار در موش‌، جلسه هفتم

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: پریسا صحرانورد فرد

تنظیم: زینب شاه مرادی